GWW-Totaal 2 - 2020

PLATFORM VOOR GROND-, WEG- EN WATERBOUW 10 Circulair bouwen dringt langzaam door in GWW-sector Terwijl de vraag naar grondstoffen als zand, grind, klei en kalk we- reldwijd toeneemt, proberen overheid en bedrijfsleven het grondstof- fengebruik in Nederland juist terug te dringen. Nederland wil in 2050 een circulaire economie zijn. Hiervoor is het Rijksbrede Programma Circulaire Economie ontwikkeld. Dat heeft ook gevolgen voor de aan- leg van wegen, én de materialen rondom wegen. TEKST: ARMAND LANDMAN Rijkswaterstaat wil al in 2030 volledig circulair werken. “Als grootste opdrachtgever in de bouw en infra gebruiken we veel mate- rialen, vooral zand en grond. Deze materialen zijn ruim voorhanden en raken niet snel uitgeput”, stelt Jeroen Nagel, adviseur cir- culaire economie bij Rijkswaterstaat. “Maar we hebben er wél enorme hoeveelheden van nodig. De winning en het transport hiervan belasten het klimaat fors.” Rijkswaterstaat denkt in transitiepaden, samen met lagere overheden en het bedrijfs- leven, na over hoe het rijkswegennet circulair kan worden aangelegd. “Met efficiënt gebruik en hergebruik van grondstoffen verlagen we de impact. Want hoe minder grondstofwin- ning en transport, hoe minder CO 2 -uitstoot.” Om die reden gebruikt Rijkswaterstaat al veel gerecycled materiaal. Zo wordt bouw- afval toegepast voor funderingen en krijgen computers en kantoormeubilair een tweede leven. Maar honderd procent circulair is dat geenszins. “We werken daarom aan hoog- waardig hergebruik, waarbij afval steeds weer een volwaardige grondstof wordt. Zo ontstaat een gesloten materiaalstroom, zon- der enige vorm van afval”, stelt de website van ‘s-lands grootste wegbeheerder. KLIMAATNEUTRAAL Circulair bouwen aan infrastructuur gaat niet vanzelf. Om die reden werd door InnovA58 in samenwerking met De Bouwcampus de Circulaire Infra Community opgericht. De Bouwcampus mobiliseert zowel marktpar- tijen, kennisinstituten en overheid om in co-creatie betaalbare en breed toepasbare oplossingen te ontwikkelen en die vervolgens met de markt deelt. De Circulaire Infra Com- munity ontwikkelde tussen september 2017 en september 2018 een visie op de circulaire weg. Dit leverde input voor een Living Lab dat innoveert om onder andere de verbre- ding van de A58 circulair aan te pakken. “En dat betekent onder andere circulair zijn in de aan- en afvoer van materialen, in realisatie, beheer en onderhoud”, verduidelijkt Simone Houtman, adviseur circulaire economie bij Rijkswaterstaat. “InnovA58 is overigens maar één van de vele projecten. Wat werkt kan direct mee een volgende project in. Innovaties die het in het ene project nog niet halen, kunnen we toepassen in het volgende traject”, legt Houtman uit. De verkenning naar een biologische snelweg door de Circulaire Infra Community liet verder zien dat er op maar liefst veertien on- derdelen van een snelwegontwerp biobased alternatieven beschikbaar zijn. De meest in het oog springende zijn houten vang- of geleiderails, houten portalen en viaducten en biobased asfalt, geluidschermen, hectome- terpaaltjes en zelfs biobased verkeersbor- den. Om bouw- en infrabedrijven te wijzen op die klimaatneutrale alternatieven liet het Transitieteam Circulaire Bouweconomie via RVO een verkennend rapport opstellen door het NIBE, een advies- en kennisinstituut over duurzaamheid in de bouw. Belangrijkste conclusies: het gebruik van biobased grond- stoffen in de GWWheeft een potentieel van 13,8 procent reductie op de Milieu Kosten Indicator (MKI), 21,8 procent reductie op CO 2 en 15,8 procent op gebruik van primaire Het bestaande betonnen viaduct over de A58 bij Bergen op Zoom werd volledig opnieuw ingericht met houten geleiderails en een opvallende façade, bestaand uit groene bio - based profielen, vervaardigd uit biocomposiet, versterkt met vlasvezels. Het Zoomlandviaduct is tegelijk een showcase en een proeftuin. Op meerdere plaatsen in Nederland staan houten wegportalen voor matrix - borden en bewegwijzering. Onderzoek van onder andere SHR toont aan dat de porta - len veel minder onderhoud behoeven dan de stalen vari - anten. Onderzoek van NIBE laat zien dat de CO 2 -uitstoot 94 procent minder is en de MKI 78 procent minder dan een stalen exemplaar.