GWW-Totaal 2 - 2020

11 NUMMER 2 / MAART 2020 CIRCULAIRE WEGENBOUW grondstoffen voor de aanleg van het totale Rijkswaterstaat wegenprogramma. OPSCHALING BIOBASED MATERIALEN “Inderdaad, het gaat om forse reducties”, stelt NIBE-directeur Mantijn van Leeuwen. “Echter,” zo vervolgt hij, “om de beoogde reducties op schaduwkosten en CO 2 -uitstoot te bereiken, zijn grote toenames van het bio- based materiaal nodig. En daar kan het gaan knellen. Want de toename van het gebruik van hout wordt bemoeilijkt, doordat de vraag wereldwijd twee à drie keer zo groot wordt en het aanbod vooralsnog maar met 50 pro- cent lijkt te groeien. Bovendien wordt steeds meer hout ingezet voor energieopwekking. Het ligt dus in de lijn der verwachting dat de prijs van hout fors gaat stijgen.” Voor andere biobased materialen geldt dat de toepassing nu nog erg klein is en dat er dus aanzienlijke opschalingen nodig zijn om het aandeel in de bouw te vergroten. Van Leeuwen: “Deze opschaling is qua aanbod goed mogelijk, maar vergt voornamelijk een investering in de productiecapaciteit. Een an- der aspect dat opschaling van biobased mate- rialen in de weg staat, is dat de Nederlandse bouwbranche nog niet gewend is met deze materialen te werken. Bouwmethodes met de gangbare materialen zijn geoptimaliseerd en de onbekendheid van andere materialen maakt deze duurder. Alleen al daarom is het goed dat overheden biobased materialen gaan voorschrijven in aanbestedingen. Wat hoe vaker ze worden gebruikt, des te groter wordt de kennis over die producten.” ONDERHOUDSBEHOEFTE Eric de Munck van CentrumHout / Hout in de GWW is een warm pleitbezorger van het gebruik van duurzaam hout bij en rondom (snel)wegen: “Hout doet in veel gevallen namelijk niet onder voor bijvoorbeeld beton of staal”, zegt De Munck. “Hout is de meest natuurlijke, energie-efficiënte en milieuvrien - delijke grondstof. Het is dus de spil voor een economisch model dat grondstofefficiëntie als basis heeft. Hout heeft een CO 2 -footprint die lager is dan beton, staal en kunststof. Elke kuub hout legt bijna een ton CO 2 (900 kg/m 3 ) vast en als je de CO 2 -uitstoot van materialen die je uitspaart daarbij optelt is de totale kli- maatwinst zelfs twee ton CO 2 . En afhankelijk van de houtsoort en de toepassing kan hout honderden jaren mee.” Ook het Wageningse onafhankelijk houton- derzoeksinstituut Stichting Hout Research (SHR) meent dat het gebruik van hout in de GWW veel voordelen heeft. “SHR ontwikkelt en demonstreert bijvoorbeeld al een tijdlang een duurzaam ontwerp voor houten weg- portalen met de houtsoort Siberisch Lariks”, vertelt Wim de Groot van het onderzoeksin- stituut. “SHR realiseerde drie demo houten wegportalen over de A16 bij knooppunt Zonzeel en vier over de snelwegen bij het Kooimeerplein in Alkmaar. De houten weg- portalen zijn door SHR 10 jaar lang intensief gemonitord op functioneren, houtvochtge- halte en dergelijke. Hun conclusie: na 15 jaar functioneren de houten wegportalen nog steeds prima, zonder enige onderhoudsbe- hoefte.” Ter vergelijking: stalen wegportalen moeten iedere acht tot twaalf jaar worden verwijderd en opnieuw gecoat. “Daarmee zijn de houten wegportalen niet alleen een beter alternatief op het gebied van duurzaamheid maar vor- men zij ook een beter economisch alternatief voor de stalen wegportalen”, stelt De Groot. Initiatieven en ideeën genoeg dus. Niet voor niets is eind vorig jaar een aanzet gegeven om een ‘coalition of the willing’ op te richten waarin bedrijven en overheden kennis en ervaringen met elkaar gaan delen. Bovendien roept Rijkswaterstaat marktpartijen op om hun innovaties te melden bij het Innovatielo- ket van Rijkswaterstaat, zodat de wegbe- heerder die innovaties sneller kan omarmen, doorontwikkelen en toepassen. Toepassingen circulaire snelweg Her en der in Nederland worden proeven en testen gedaan met het circulair bouwen van (snel)wegen en het gebruik van biobased materi- alen. Een aantal voorbeelden. N231, ter hoogte van Amstel- veen. De N231 is ter hoogte van Amstelveen ingericht als Biobased Proeftuin. Aannemer Dura Vermeer en de Provincie Noord-Holland experi- menteren hier niet alleen met duurzaam asfalt, maar ook met verkeersborden van gelamineerde bamboestroken, licht- masten van bioplastic en met biobased producten als miscanthusgras, waarmee betonnen elementen verstevigd wor- den. Biobased reflectorpalen. Op de Echtselsedijk in Tiel zijn duurzame reflectorpalen van het reststromen-be - drijf Circulus geplaatst. Deze palen gaan door hun natuurlijke kleur op in de omgeving en leveren een bijdrage aan de duurzaamheidsambitie van de gemeente Tiel. Daarnaast doen de paaltjes waar ze voor bedoeld zijn, namelijk de grens van de weg aangeven. De reflectorpalen bestaan uit twee afvalstromen: voor 50 procent uit bermgras en voor 50 procent uit gerecycled plastic. Grassap in plaats van strooi - zout. Deze winter doet de provincie Noord-Holland op de N504 bij Alkmaar bij gladheid tests met ‘groen strooi- zout’, gemaakt van sap uit bermgras. Grass2Grit is een dooimiddel gemaakt van het sap van bermgras. Het grassap uit bermgras wordt opgewerkt tot een zeer geconcentreerde zoutoplossing die ingezet wordt als basis voor pekel- water. De vezels uit het gras worden gedroogd, versnipperd en opgewerkt tot bio-granulaat, waarvan vervolgens verkeersborden, paaltjes en andere we- ginfrastructuur van bioplastic kunnen worden geproduceerd. Biobased vangrails. Bij par- keerplaats Westkop in Zeeland doet Rijkswaterstaat een test met biobased vangrails. De opstelling moet uitwijzen hoe het materiaal zich houdt in de bui- tenlucht, hoe lang het meegaat, of het zwakke plekken krijgt, et cetera. In de volgende fase volgen botsproeven om te controleren of de rail voldoet aan alle veiligheidseisen. op de parkeerplaats test Rijkswaterstaat ook biobased lan- taarnpalen en straatmeubilair gemaakt van bermgras en tomatenplanten. Algen eten CO 2 . Niet in Nederland, maar wel door een Frans-Nederlands bedrijf bedacht: algen die CO 2 ‘opeten’. In Genève plaatste architectenbureau The Cloud Collective een algenreactor aan een viaduct boven een drukke snel- weg. Het 350 meter lange buizenstelsel is bedoeld om de mogelijkheden van algen te tonen. De algen nemen CO 2 en zonlicht op om te groeien. Daarna zijn ze geschikt voor verder gebruik in bijvoorbeeld grondstof voor voeding en cosmetica of brandbare biomassa. Daarnaast filteren algen de lucht. Meer info: www.circulairebouweconomie.nl/wp-content/uploads/2019/07/CBE-Eindrapportage-potentie-biobased-materialen-NIBE-juli-2019.pdf