GWW-Totaal 4 - 2020

25 NUMMER 4 / JULI 2020 GROEN: NL GREENLABEL Vergroening als Derde Succesfactor Anke van Hal is professor Sustainable Building aan de Nyenrode Business Universiteit. Daarnaast maakt ze na een langere afwezig- heid sinds kort weer deel uit van de Wetenschappelijke Raad van Advies van NL Greenlabel. We spraken met haar over de derde suc - cesfactor en het belang van groen op wijkniveau. TEKST: THIJS MENTING, NL GREENLABEL Je bent na langere tijd weer teruggekeerd tot de Wetenschappelijke Raad van Advies van NL Greenlabel. Waar was je in de tussentijd? “Ik heb twee jaar gewoond en deels ook gewerkt in Canada. Ik zeg met opzet ‘deels’ omdat mijn werk in Nederland grotendeels doorliep. Sinds twee jaar ben ik weer in Nederland. Onlangs sprak ik NicoWissing (mede-oprichter NL Greenlabel, red.) weer. Toen ontstond het idee omweer tot de WRA toe te treden.” Een belangrijk onderdeel van je onderzoek richt zich op de Derde Succesfactor. Kun je uitleggen wat je daarmee bedoelt? “Het blijkt in de praktijk vaak lastig om be- woners te betrekken bij de energietransitie in de bestaande woonomgeving. Maar ook professionals hebben het vaak moeilijk om zich aan te passen aan nieuwe uitdagingen op dit vlak. Uit mijn en ander onderzoek blijkt dat het slagen van een project vaak afhangt van een factor die niet alleen maar financieel of technisch is. Die factor noem ik de derde succesfactor. Die heeft te maken met emo- ties en menselijk gedrag. Zo was er bijvoorbeeld een experiment van het Britse Behavioral Insights Team (BIT) waarin huishoudens (tegen betaling) dakiso- latie werd aangeboden. Dit in combinatie met een service om de zolder schoon en leeg te laten maken (loft clearance). Wat bleek: in combinatie met deze opruimservice is de kans vier keer zo groot dat particulieren investeren in dakisolatie. Dat is een prachtig voorbeeld van de derde succesfactor. Waarom de derde succesfactor werkt kun je verklaren uit de gedragswetenschappen. Mensen willen best wel goed doen, maar hun directe eigenbelang is meestal dominant; ze streven op korte termijn naar een gelukkig en prettig leven. Het falen of slagen van een participatietraject hangt vaak samen met de vraag hoezeer een maatregel bijdraagt aan dit streven. Kort gezegd: worden mensen er blij van? Worden ze er enthousiast van?” Het is wel opvallend dat u vanuit uw expertise steeds meer met inzich- ten van gedragsonder- zoekers doet. Dat soort ‘zachte’ wetenschappen worden in de bouwwereld toch niet echt seri- eus genomen? “Dat klopt, maar het is naar mijn idee wel heel belangrijk. Neem als voorbeeld de terugverdientijd waar vaak naar wordt gerefereerd bij het aanprijzen van ener- giebesparende maatregelen. De terugver- dientijd is op papier een kloppende som maar wordt emotioneel vaak heel anders ervaren. Hoe langer het duurt voordat je er financieel baat bij hebt, hoe minder zwaar het weegt. Bovendien hebben mensen last van verliesaversie. Die kennis zouden renovatiespecialisten moeten hebben. Zeker gezien de urgentie van de energietransitie is het erg belangrijk om te weten hoe bewoners ook op een positieve manier betrokken kunnen worden. Anders verlies je draagvlak.” Bij NL Greenlabel hebben we het vaak over meekoppelkansen. Een goede maatregel biedt veel meekoppelkansen, namelijk baten ten aanzien van andere maatregelen. Is dit vergelijkbaar? “Bij een koppelkans onderzoek je wat er speelt in de wijk en haak je daarop in met een ingreep die op meer dan één terrein effect sorteert. Bij een meekoppelkans staat het duurzaamheidsdoel voorop maar neem je ook een ander doel mee. De derde succes- factor richt zich op koppelkansen. Dat wat mensen echt belangrijk vinden, vormt het uitgangspunt. Ik denk zeker dat de focus van NL Greenlabel op vergroening van stedelijk gebied een mooi voorbeeld van een koppel- kans kan zijn. Vergroening draagt aantoon - baar bij aan bewonersgeluk, aan gezondheid en aan klimaatadaptatie. Een mooi voorbeeld is ‘steen eruit, plant erin’ van Stichting Steenbreek (zie elders in deze uitgave, red.). Prachtig initiatief dat het klimaatadaptief maken van tuinen laagdrem- pelig maakt door een eenvoudige prikkel in te bouwen waar mensen blij van worden. Het succes van deze actie is enorm.” U bent professor Sustainable Building. NL Greenlabel houdt zich vooral bezig met de duurzame leefomgeving. Waar is de link tussen uw werk en NL Greenlabel? “Groen vormt een belangrijk thema van duurzaamheid, hoewel steeds meer mensen denken dat duurzaamheid alleen over energie gaat. Duurzaam bouwen gaat over gebouwen en de omgeving daaromheen. Ik houd me veel bezig met de energietransitie in de bestaande woonomgeving en sinds het streven naar aardgasvrij gaat het daarbij veel over het wijkniveau. Dat maakt het creëren van koppelkansen, zoals vergroening of het autoluwmaken, eenvoudiger en daarmee het inspelen op de derde succesfactor ook. Immers, als je de hele straat openhaalt om een warmtenet aan te leggen, dan is dat een natuurlijk moment om de inrichting van de straat ook aan te pakken. De methodiek van NL Greenlabel, die integraal kijkt naar de leefomgeving, helpt om duurzaamheid als begrip inzichtelijk te maken. Wat ik waardeer is dat ze bij NL Greenlabel nog een breed begrip van duur- zaamheid hanteren, dat niet alleen energie betreft, maar bijvoorbeeld ook biodiversi- teit en wateropvang. Naast het meetbaar maken van verduurzaming, wat voor beleid ontzettend belangrijk is, zie ik NL Greenlabel ook als aanjagers die mensen enthousias- meren omdat groen een grote bijdrage aan woongeluk vormt. Ik ben daarom blij dat ik daar vanuit mijn kennis over de verduurza- ming van de bestaande woonomgeving over kan meedenken.” Anke van Hal’s essay ‘De derde succesfactor bij het aardgasvrij maken van wijken’ is te vinden op: https://www.aardgasvrijewijken. nl/documenten/handlerdownloadfiles. ashx?idnv=1442158 Anke van Hal: “Uit onderzoek blijkt dat het slagen van een project vaak afhangt van een factor die niet alleen maar fi- nancieel of technisch is. Die factor noem ik de derde succes- factor. Die heeft te maken met emoties en menselijk gedrag.” Foto: Nyenrode Busi- ness Universiteit. Foto: Sjon Heijenga, sjon.nl . Wilde bloemenweide, Amphionpark Doetinchem. Foto: NL Greenlabel. Foto: Sjon Heijenga, sjon.nl .