GWW-Totaal 4 - 2020

PLATFORM VOOR GROND-, WEG- EN WATERBOUW 8 Opdrachtgevers, adviseurs en ontwerpers onderkennen het belang van duurzaam ontwerpen en materiaalgebruik om te komen tot een circulaire economie. Maar met een aanstaande economische crisis in het vooruitzicht is het verleidelijk om maatregelen die nodig zijn om onze klimaat- en circulaire doelen te halen over boord te gooien. Een echte transitie is noodzakelijk. Het gebruik van hout en andere bio- based producten dragen bij aan het halen van circulaire doelen, zeker nu er meer duidelijkheid is over levensduren. TEKST: IR. ERIC D. DEMUNCK, ADVISEUR MILIEU ENDUURZAME INNOVATIE, CENTRUMHOUT De uitbraak van COVID-19 heeft ons heel duidelijk gemaakt dat doorgaan op de oude voet geen optie is. Onze maatschappij moet en is eigenlijk al in transitie. Daar horen forse aanpassingen, investeringen en principiële keuzes bij. Willen we minder CO 2 -uitstoot, minder stikstof, minder primaire abiotische grondstoffen, meer hernieuwbare, secun- daire en algemeen beschikbare grondstof- fen, dan moeten we die ook voorschrijven en inkopen. Uit onderzoek van Bouwend Nederland is gebleken dat slechts 27% van de gemeenten en andere overheden daadwer- kelijk circulair inkopen, terwijl het doel is dat de (rijks)overheid in 2023 volledig circulair inkoopt. Er wordt heel veel gediscussieerd over circu- lariteit en duurzaamheid. Er worden visies, beleidsstukken en rapporten geschreven en er wordt gewerkt aan kaders en voorwaar- den. Maar ondertussen gebeurt er in de prak- tijk veel te weinig. De tijd begint te dringen, terwijl op basis van bestaande LCA-on- derzoeken, rekenmethoden als DuboCalc, materiaalindexen, et cetera, allang gekozen kan worden voor oplossingen en materialen met een lage CO 2 -emissie, een lage milieube- lasting, die demontabel en recyclebaar zijn én lagere maatschappelijke kosten hebben dan traditionele. Hernieuwbare en biobased producten uit duurzaam beheer, zoals hout, zijn een bekend voorbeeld en gewoon beschikbaar: geleide- rails, wegportalen, damwanden, lichtmasten, abri’s, geluidschermen, draagconstructies voor zonnepanelen, hectometerpaaltjes, bewegwijzeringsborden; ze zijn er al. Daar- mee liggen er kansen voor het oprapen als het gaat om bijvoorbeeld de duurzame weg van de toekomst. Provincie Zuid-Holland gebruikte een aantal van de houtinnovaties al langs de innovatieve provinciale weg N211 1 . Nieuwe inzichten rondom levensduur, zoals van damwanden, vereenvoudigen de keuze voor hout. Dus minder praten, gewoon doen. LEVENSDUUR HOUTEN DAMWANDEN TOT 60 JAAR Een lange ‘levensduur’ wordt regelmatig gebruikt als voorwaarde voor circulariteit en daarmee als argument om niet voor hout te kiezen. De levensduur van damwanden blijkt echter veel langer te zijn dan aangenomen, zo blijkt uit onderzoek uitgevoerd door inge- nieursbureauWestenberg. Die levensduur is geen 15 tot 25, maar tot wel 60 jaar. Het waren de Romeinen die in Nederland rond de jaartelling eiken toepasten voor houten damwanden en sluizen. De toepassing van tropisch loophout deed zijn opgang vanaf de jaren ’60 van de vorige eeuw. Er is dus al eeuwen ervaring opgedaan met hout en hout- toepassingen in de gww. In de praktijk wordt vaak gerekend met een levensduur van 25 jaar voor houten damwanden, terwijl er heel veel projecten bekend zijn die veel ouder zijn. Om beter inzicht te krijgen in de levensduur van houten damwanden in de praktijk, is recentelijk een onderzoek uitgevoerd in opdracht van CentrumHout/VVNH 2 . Basis voor dit onderzoek zijn 2.390 projecten en de onderliggende dossiers uit een assetma- nagementsysteem. Deze zijn geanalyseerd en hiervan is de gemiddelde levensduur bepaald. De projecten hadden een geza- menlijke lengte van ruim 445 kilometer. Conclusie is dat damwanden en beschoei- ingen van houtsoorten met een natuurlijke duurzaamheidsklasse 1 (NEN-EN 335) een gemiddelde levensduur hebben van 36,6 jaar. Dat is ruim boven de ontwerplevensduur van 30 jaar, die door veel opdrachtgevers wordt geëist. Er is zeker sprake van spreiding en slechter scorende projecten, maar ook werden projecten gevonden tot maar liefst 60 jaar oud. Daarmee is ook aangetoond dat een gemiddelde levensduur van 25 jaar naar boven moet worden bijgesteld. Hetzelfde onderzoek wijst uit dat een nog langere levensduur is te behalen met een goede detaillering en het toepassen van een deksloof. Dit zorgt voor een verlenging van de levensduur naar een gemiddelde levensduur van 43 jaar. Geografische positie, bodemtype en waterkwaliteit lijken geen sig- nificante invloed te hebben op de levensduur. De invloed van bermbeheer zou nog verder onderzocht moeten worden, omdat deze data geen onderdeel zijn van het assetma- nagementsysteem. U RÉDT HET WOUD! Inkopers, beleidsmakers en adviseurs hoeven zich niet te schamen als zij duurzaam geproduceerd hout inkopen. Nee, ze zouden juist trots moeten zijn. Vaak weten ze niet goed waar het hout vandaan komt en of het gebruik ervan invloed heeft op ontbossing. Die zorg is begrijpelijk, maar niet nodig. Het is zelfs zo dat voor (semi)overheidsprojecten duurzaam inkoopregels zijn geformuleerd voor hout en als men die toepast, het bos – in met name de tropen – juist wel vaart bij het gebruik van het hout dat uit die bossen afkomstig is. Hout met een certificaat van FSC, PEFC, Keurhout of STIP is afkomstig uit duurzaam beheerde bossen en wordt gecon- troleerd van ‘kap tot schap’. Deze certificaten voldoen aan de duurzaam inkoopcriteria van de Nederlandse overheid (TPAC). Onbekend is ook dat in Nederland ruim 86% Houtinnovatie klaar voor gebruik. Wegportalen A9 Kooimeerplein Alkmaar. Foto: Centrum Hout/ Eric de Munck. Damwanden met deksloof verlengen levensduur tot ver boven 40 jaar gemiddeld. Foto: Centrum Hout/Eric de Munck. Gebruik gecertificeerd hout geeft waarde aan bos en red daarmee het woud. Foto: Centrum Hout/ Eric de Munck. LEVENSDUUR HOUTEN DAMWANDEN VEEL LANGER DAN GEDACHT GWW kan niet meer om hout heen