GWW-Totaal 5 - 2020

Met een krachtige oproep om natuurinclusief bouwen tot het nieuwe normaal te maken, richtte een brede coalitie zich in november 2019 tot het kabinet. Ministers Van Nieuwenhuizen (IenW), Schouten (LNV) en Ollongren (BZK) hebben op 17 juni 2020 in een gezamen- lijke schriftelijke reactie aangegeven dat ze in gesprek willen met de ondertekenaars om natuurinclusief bouwen algemeen gangbaar te maken. Dit is een positieve trendbreuk ten aanzien van het hui- dige beleid waarin natuur vooral gedelegeerd is naar provincies en gemeenten. Dit artikel geeft een overzicht van het recente beleid van het kabinet op het gebied van natuurinclusief bouwen TEKST: FRANK DE GROOT, METMEDEWERKING VANNL GREENLABEL BEELD; NL GREENLABEL, TENZIJ ANDERS VERMELD verbindingszones. Dit draagt bij aan een prettig leefklimaat voor mens én dier”, zegt Lodewijk Hoekstra, mede-oprichter van NL Greenlabel en initiatiefnemer van de oproep. SAMENVATTING OPROEP NOVEMBER 2019 Zoals hiervoor opgemerkt ontvingen minister Carola Schouten (LNV) en Stientje van Veldhoven (I&W) op 18 november 2019 een oproep om natuurinclusief bouwen de norm te maken. Aanleiding was toen vooral het stikstofdossier. “Wij zien dat wanneer natuur als uitgangspunt wordt genomen, bijvoorbeeld bij het ontwikkelen van nieuwe woonwijken en bedrijventerreinen, in één klap meerdere uitdagingen zijn op te lossen”, aldus de briefschrijvers, met als penvoerder Lodewijk Hoekstra van NL Greenlabel. “Terwijl de Nederlandse economie interna- tionaal met de besten meespeelt, scoort de Nederlandse natuur een dikke onvoldoende. Naast landbouw zijn stedenbouw, mobiliteit en industrie hier debet aan. Dag in dag uit worden we geconfronteerd met de gevolgen hiervan, zoals luchtvervuiling, weersextre- men, plagen, erosie en andere existentiële bedreigingen. De kosten om deze effecten te bestrijden, lopen in de miljarden. Hoe langer wordt gewacht, hoe hoger de kosten en ingrijpender de maatregelen.” De brief stelt dat ‘wanneer we niet alleen de economie, maar tevens de natuur als leidend uitgangspunt kiezen bij beleidsvorming, we voorkomen dat we achteraf weer tegen de grenzen van diezelfde natuur aanlopen.’ ‘What’s in it for nature?’ is een eenvoudig en hanteerbaar principe, dat bijvoorbeeld vorm krijgt in integrale gebiedsontwikkeling, kring- looplandbouw, houtbouw en natuurinclusief bouwen. Hiermee kunnen we het landschap versterken, biodiversiteit en gezondheid bevorderen, water bergen, energie opwek- ken en stikstof en CO 2 binden. Het is mogelijk om kostenneutraal de functiescheiding in de ruimtelijke ordening te overwinnen, waardoor een gebouw bijvoorbeeld tevens als faunavoorziening fungeert. Meervou- dige waardecreatie, waarbij economische groei gepaard gaat met natuurinclusiviteit en zodoende toekomstbestendig is. Met de opgave van een miljoen te bouwen woningen ontstaat zowel binnen als buiten de stads- grenzen een kans om leefbaarheid, landschap en biodiversiteit te versterken. Groene nieuwbouwwijk Duinpark in Nieuw Den Helder. Foto: sjon.nl , Sjon Heijenga. Natuurinclusief bouwen verheffen tot nieuwe standaard De zorgelijke staat van de Nederlandse natuur haalt geregeld de voorpagina’s. Na het vaststellen van de enorme teruggang in vliegende insecten in 2017 is de discussie ten aanzien van stikstofdepositie en natuurbe- houd nu volop losgebarsten. Vaak wordt de inrichting van de leefomgeving, ondanks de enorme bouwopgave, daarin zelden betrok- ken. Dat is onterecht, want de kansen voor natuurontwikkeling in en om de gebouwde omgeving zijn enorm. NATUURINCLUSIEF BOUWEN NAAR VOLGEND PLAN TILLEN Een brede coalitie deed in november 2019 een veelbesproken oproep aan het kabi- net om natuurinclusief bouwen tot norm te verheffen. De coalitie kent een brede vertegenwoordiging, uiteenlopend van we- tenschappers en natuurorganisaties tot het partnernetwerk van NL Greenlabel en grote spelers in de bouw en groenvoorziening. De oproep ging gepaard met een aantal concrete suggesties voor maatregelen waardoor bouwactiviteiten en natuurversterking wor- den gecombineerd. “Zo wordt natuurinclusief bouwen geen kwestie van vrijblijvendheid en vrijwilligheid van enkelen, maar gevat in hel- dere regels die zijn gebaseerd op bestaande inzichten”, aldus de ondertekenaars van de oproep. Maar wat is natuurinclusief bouwen? “Dat is het creëren van een meerwaarde voor biodiversiteit bij het bouwen ten opzichte van de situatie daarvoor. Te denken valt aan faunavoorzieningen, groene daken en gevel- beplanting en het realiseren van ecologische Het Rijk moet volgens de oproepers met een heldere richtlijn komen als het gaat over natuurinclusief bouwen en hierbij ook zelf het goede voorbeeld te geven. Denk aan aanbestedingstrajecten, materiaalnor- men, faunavoorzieningen, inrichting van de omgeving en stimuleren van innovatie. Het Bouwbesluit en uitbreiding van het MIA/ VAMIL-budget bieden kansen om natuurin- clusief bouwen te vatten in heldere regels die zijn gebaseerd op bestaande inzichten. REACTIE MINISTER SCHOUTEN Op 17 juni 2020 heeft minister Carola Schouten (LNV), mede namens minister Van Nieuwenhuizen (IenW) en minister Ollongren (BZK), een instemmende reactie gegeven op deze oproep: “De brief over natuurinclu- sief bouwen geeft een krachtig signaal: de natuur verdient beter. Ten eerste vanwege de verontrustende staat waarin de Neder- landse natuur verkeert, en ten tweede omdat investeren in natuur op de lange termijn een blijvende meerwaarde oplevert. Hier sluit ik mij volledig bij aan.” Naast de inzet op natuurbehoud en -herstel kan volgens de minister ook een andere inrichting van de ruimte bijdragen aan condities voor een gunstige of verbeterde landelijke staat van instandhouding. Daarbij gaat het vooral om door middel van natuurin- clusieve ruimtelijke inrichting natuur te ver- mengen met bestaande functies, landbouw, energie, klimaatadaptatie of woningbouw. “Mijn aanpak op het gebied van biodiversiteit in de gebouwde omgeving, richt zich op drie niveaus: groen op gebieds- en wijkniveau, natuurinclusief bouwen en renoveren en toepassing van natuurinclusieve materialen.” Groen op gebieds- en wijkniveau Het is de ambitie van de minister om de natuur in de gebouwde omgeving te verster- ken, om zo bij te dragen aan natuurbehoud en biodiversiteitsherstel. Natuurinclusieve ontwikkeling draagt volgens minister Carola Schouten bij aan uiteenlopende andere doe- len en is daarmee te combineren. Te denken valt aan het verbeteren van de omgevings- kwaliteit, gezondheid en het tegengaan van hitte, droogte en wateroverlast in het kader van klimaatadaptie. “Met verschillende acties draag ik bij aan kennisontwikkeling en -verspreiding. Voor- 7 NUMMER 5 / SEPTEMBER 2020 THEMA OPENBARE RUIMTE