GWW-Totaal 2 - 2021

23 NUMMER 2 / APRIL 2021 INFRASTRUCTUUR Eerste 4 jaar geopolymeer rotonde een succes In de N737 in Twente is in 2017 een rotonde van geopolymeerbeton aangelegd. Dit ‘cementloze’ beton blijkt na vier jaar zware belasting nog in prima conditie. Ook is een aansluitend wegvak over 2 kilome- ter met geopolymeerbeton verbreed. “Dit materiaal leent zich prima voor onder meer zwaar belaste rotondes en fietspaden. Om dit toe te passen is het van belang dat opdrachtgever, aannemer en leverancier samenwerken en risico’s delen”, aldus Jan Smit, directeur Betoncen- trales bij de Rouwmaat Groep. TEKST: ING. FRANK DE GROOT Beton is het meest gebruikte materiaal voor de bouw van kunst- en waterwerken. Maar beton is ook geschikt voor talrijke andere toepassingen in de infra, zoals verhardin- gen. Voor een aantal toepassingen genieten betonverhardingen de voorkeur, zoals bij fietspaden in het buitengebied, bushaltes en busbanen, opstelplaatsen voor vrachtwagens bij onder andere verzorgingsplaatsen en containerterminals. Beton wordt ook veel gebruikt voor zwaar belaste wegen zoals ondermeer rotondes, waar extra krachten op de verharding worden uitgevoerd door de wringende bewegingen. In Duitsland zijn in de achterliggende jaren al circa 650 be- tonnen rotondes aangelegd. Nederland telt naar schatting circa 150 betonnen rotondes, waaronder ook turborotondes. GEOPOLYMEER BETON In 2017 is de rotonde in de N737 door Strukton Civiel aangelegd. Rouwmaat leverde daarvoor geen traditioneel beton, maar RAMAC geopolymeerbeton. Deze is ge- produceerd volgens de SQAPE geopolymeer technologie. Ook voor de wegverbreding van het aansluitende wegvak is geopolymeer beton gebruikt. Aan beide zijden van de weg is over een wegvak van circa 2 kilometer een 1,20 meter brede strook geopolymeer beton gestort, waarvan 40 cm ‘rammelstrook’. Door het gebruik van geopolymeer in plaats van cement wordt veel CO 2 bespaard. “Dit sloot goed aan bij de uitvraag van de Pro- vincie Overijssel die gericht was op een lage MKI (milieukosten indicator, red.)”, zegt Roy Postma, Manager Materieel en Betonwegen bij Strukton Civiel. WAT IS GEOPOLYMEER? Een milieuvriendelijk alternatief voor beton is dus geopolymeerbeton. “Ik moet dan wel de kanttekening maken dat traditioneel beton dat veertig jaar onderhoudsvrij blijft liggen, ook duurzaam is. We weten niet of geopolymeerbeton er na veertig jaar nog netjes bijligt, hoewel we daar wel vanuit gaan. Ieder jaar worden er namelijk testen uitgevoerd op een speciaal monitorvak om de kwaliteit en stroefheid te meten. De resulta- ten zijn bevredigend”, zegt Roy Postma. De toegepaste ‘RAMAC-geopolymeerbeton’ lijkt op beton, maar is het dus niet. Beton bestaat uit grind, water, zand en cement. Bij de productie van 1 kilo cement komt ongeveer 1 kilo CO 2 vrij. “De reguliere manier om beton duurzamer te maken, is om de hoeveelheid cement in het beton te ver- minderen. Maar nog beter is helemaal geen cement gebruiken!”, zegt Rob Bleijerveld van leverancier SQAPE. Bij RAMAC-geopolymeer is het bindmiddel cement vervangen door een geopolymeer. Het recept en de additieven voor deze geopolymeer worden geleverd door SQAPE. Bleijerveld: “Het geopolymeer bestaat vooral uit mineralen reststoffen en daarnaast alka- liën, activator en gepatenteerde additieven. Door gebruik te maken van afval, wordt veel minder CO 2 geproduceerd, waardoor een CO 2 -reductie ontstaat van 50 tot 80%. Het geopolymeer kan 100% hergebruikt worden in de productie van nieuwe RAMAC-geopo- lymeer en in traditioneel beton en is dus ook nog volledig circulair.” ERVARINGEN De rotonde is in 2017 aangelegd en gemonitord de afgelopen vier jaar.We hebben in 2017 eerst proefstukken gelegd op het nabij gelegen vliegveld en later hebbenwe nog geopolymeer- beton gebruikt bij de verharding van de nieuw aangelegde kade voor de Rouwmaat Groep langs het Twentekanaal. Toen die proeven succesvol bleken, is het geopolymeerbeton ook gebruikt voor de aanleg van de rotonde”, zegt Roy Postma van StruktonCiviel. Het geopolymeerbeton is met een beton- pomp aangebracht. Langs de rand van de rotonde was een bekistingsrand aange- bracht. Tijdens het storten is het beton met een trilnaald verdicht en daarna afgewerkt. Tot slot is het oppervlak geruwd in verband met de gewenste stroefheid. De betrokken partijen zijn zeer tevreden over het resultaat na vier jaar. “De rotonde ligt er nog prima bij! Bedenk wel dat we geen referenties hebben van geopolymeerbeton rotondes van bijvoor- beeld tien jaar of ouder”, zegt Jan Smit van Rouwmaat. “Daarom zijn we ook blij met de medewerking van de Provincie Overijssel. Je moet ook durven investeren in innovatie.” Roy Postma prijst de opstelling van de Provincie Overijssel, maar waakt ook voor te veel optimisme: “In de ontwerpfase hebben we samen een goede risicoverdeling gemaakt, maar uiteindelijk moet de kostprijs wel marktconform zijn. Dat betekent dat wij er ook in moeten investeren.” Jan Smit besluit met de opmerking dat vooral een goede samenwerking van levensbelang is: “Zonder een goede samenwerking tussen opdrachtgever, aannemer en leverancier lukt het niet. Je moet er met zijn allen in geloven. ” Storten van de aanrijstroken in 2017. Wegverbreding met geopolymeerbeton.