GWW-Totaal 2 - 2021

31 NUMMER 2 / APRIL 2021 GROEN KLIMAATADAPTATIE Meer inzicht in klimaatadaptatie met klimaatlabels Praatplaat Op deze ‘praatplaat’ is te zien op welke manieren Staat van je Straat kan worden toegepast. Middenin zie je dat de labels worden ge- vormd op basis van allerlei datalagen: veelal open data aangevuld met lokale, gemeentelijke analyses. Vervolgens maakt Sweco custom- -made producten die aansluiten bij de klantvraag. Staat van je Straat kan niet alleen worden gebruikt voor het maken van klimaatbeleid , maar ook voor communicatie over klimaatadaptatie richting bewoners. Met bijvoorbeeld een folder, dashboard of storymap kan een gemeente bewoners benaderen en aansporen tot actie in hun eigen tuin of draagvlak verkrijgen voor geplande klimaatmaatregelen. Daarnaast kan een gemeente ervoor kiezen om Staat van je Straat te presenteren in een technisch online dashboard dat kan worden ingezet voor het voeren van de risicodialoog met experts als bouwers, beleggers, ambtenaren of ontwerpers. Staat van je Straat is inmiddels bij verschillende gemeenten toegepast, telkens als maatwerk om aan te sluiten bij de wensen en doelen van de gemeente. Zo wordt voor de gemeente Kampen de Staat van je Straat opgeleverd als communicatieproduct: aan de hand van labels wil de gemeente communiceren over klimaatrisico’s op straatniveau en bewoner aansporen tot actie. Hoe communiceer je over klimaatadaptatie met bewoners? Een vraag waar veel gemeenten voor staan. De gemeente Woerden zet hiervoor klimaatlabels in, waarmee zij technische klimaatdata begrijpelijk maakt. Als eerste gemeente van Nederland koppelt Woerden hier gelijk haar beleidsambities aan vast. “Veel klimaatinformatie is erg technisch van aard en mensen weten niet wat ze hiermee moeten. Met het klimaatlabel ‘Staat van je Straat’ wordt deze technische klimaatinfor- matie vertaald naar een begrijpelijk label op straatniveau voor de thema’s overstro- mingen, wateroverlast, droogte en hitte. De labels lopen van A (erg klimaatadaptief) tot en met E (weinig klimaatadaptief). Hiermee krijgen de bewoners in één oogopslag een overzicht van de klimaatrobuustheid van hun eigen straat”, zegt Jeroen van Eekelen, adviseur Klimaat enWater bij ingenieursad- viesbureau Sweco. “Bijvoorbeeld een straat met een label C voor hitte, kan nog een hoop verbeteren om de hete zomers beter door te komen. Dan kan je denken aan het plaatsen van bomen voor meer schaduw, het aanleg- gen van groene daken of het vervangen van steen door groen.” HOE WERKT HET? Verschillende gemeenten gebruiken voor het toetsen van straten aan klimaatadaptatie in- middels de tool Staat van je Straat van Sweco. De tool toetst elke straat in Nederland op de risico’s van de gevolgen van klimaatveran- dering en maakt vervolgens inzichtelijk met een voor iedereen begrijpelijk klimaatlabel . Jeroen van Eekelen: “Naast de overheid zul- len ook bewoners en bedrijven actie moeten ondernemen om steden klimaatbestendiger te maken. 60% van het stedelijk gebied bestaat immers uit privaat gebied. Zonder inzicht in de effecten van klimaatverande- ring, en zonder inzicht in wat deze effecten lokaal betekenen, zullen zij geen maatregelen nemen. Daarom hebben wij Staat van je Straat ontwikkeld.” Het klimaatlabel Staat van je Straat sluit aan bij het energielabel dat inwoners en bestuur- ders al kennen. Bewoners zien bijvoorbeeld bij inspraakavonden of via een lokale website of folder dat hun straat een klimaatlabel E scoort op het thema wateroverlast. Dan realiseren ze zich dat er echt iets moet veran- deren om het vele water na hevige regen- buien beter op te vangen. Ze zullen dan ook beter begrijpen dat er aanpassingen worden gedaan in de wijk, en waarom ze door hun gemeente worden aangespoord om steen in de tuin te vervangen door groen. Uiteindelijk leidt dit tot een betere samenwerking tussen inwoners en gemeente. BELEID MAKEN MET TOOL Naast het communiceren van klimaatrisi- co’s naar bewoners, kan een gemeente de Staat van je Staat tool ook inzetten voor het maken van beleid. Van Eekelen legt uit: “Uit een nieuw rapport dat we laatst publiceer- den, blijkt dat slechts een kwart van de Nederlandse steden een klimaatadaptatie- beleid heeft. En zelfs als ze dat hebben, de implementatie ver achter blijft. Eén van de manieren om dit te verbeteren, is om slimme tools in te zetten. Het helpt bestuurders als ze weten wáár ze aan de slag moeten en dat ze kunnen monitoren of de gemeente na een aantal jaar ook echt klimaatbestendiger is geworden.” “Met een duidelijk vertrekpunt, dus als je weet hoe een bepaalde straat of gebied scoort door middel van de labels, kun je ook bepalen waar je heen wilt. Als een straat nu een label E scoort, weet je dat je bij de vol- gende reconstructie flink aan de bak moet. Door een ambitie uit te drukken in een label krijgen we uiteindelijk een antwoord op de vraag: wanneer is onze stad klimaatbesten- dig? Een mooi voorbeeld van het opstellen van klimaatbeleid met Staat van je Straat is het beleidsplan Klimaatbestendig Woerden 2.0.” INZET IN WOERDEN Wat is er zo uniek aan de situatie inWoer- den? “De gemeente Woerden heeft zich, net als veel andere gemeenten in Nederland, tot doel gesteld om in 2050 een optimaal klimaatbestendige inrichting te hebben, gerealiseerd tegen maatschappelijk accep- tabele kosten. In oktober 2020 stelde de gemeenteraad vanWoerden het beleidsplan klimaatbestendig Woerden 2.0 vast. Als eerste gemeente van Nederland zetten ze voor hun ambities het labelsysteem in. Ze kunnen hiermee concrete doelen stellen, bijvoorbeeld dat alle straten in een bepaald jaar label A moeten hebben. Het stellen van concrete doelen geeft duidelijkheid voor projectleiders binnen de gemeente, maar ook voor projectontwikkelaars.” De vraag dringt zich op waarom dit al niet veel eerder is gebeurd. “Voor het opstellen van klimaatlabels is goede onderliggende klimaatdata nodig en snelle manieren om deze te verwerken. Het werken met klimaatlabels in het beleid was niet mogelijk geweest zonder de nieuwe technologische mogelijkheden. De snelle digitalisering van de afgelopen jaren heeft ervoor gezorgd dat er veel nauwkeurige klimaatdata beschikbaar is voor de hele gemeente, zowel open source als van modellen van de gemeente zelf”, legt Van Eekelen uit. Goede data vormt volgens de adviseur de basis voor betrouwbare labels waarop je klimaatbeleid kunt baseren: “De gemeente Woerden is heel creatief en vooruitstrevend op het gebied van digitalisering. Zij vult het beleidsplan bijvoorbeeld ook steeds verder aan met informatie uit de LIDAR technologie, waar de gemeente per straat berekent wat de wateropname, verdamping, schaduw, CO 2 -opslag en fijnstof afvang is.”