GWW-Totaal 5 - 2021

PLATFORM VOOR GROND-, WEG- EN WATERBOUW 16 DE INFILTRERENDE STAD In het project De Infiltrerende Stad is een antwoord gezocht op de vraag: ‘Hoe kunnen MKB-ondernemingen met innovaties het vertrouwen van de markt zo- danig versterken dat de markt (weer) kiest voor meer toepassing van infiltrerende verhardingen?’ De Infiltrerende Stad wordt uitgevoerd met ondersteuning van een RAAK-MKB subsidie. Binnen RAAK-MKB doen lectoren en onderzoekers van hogescholen samen met mkb’ers praktijkgericht onderzoek om innovatie in het mkb een stap verder te brengen. Het project De Infiltrerende Stad is een samenwerking tussen de Hogeschool Rot - terdam (penvoerder), Hogeschool van Amsterdam, Hanzehogeschool Groningen, Aquaflow BV, Bufferblock BV, Building Changes, Drainvast bv, Germieco, Water Innovation Consulting (Hemels water), Markus BV, EWB, Van Gelder Aanne- mingsbedrijf, Gemeente Bergen, Gemeente Groningen, Gemeente Rotterdam en het Hoogheemraadschap van Delfland. Infiltrerende verharding in de praktijk Foto: Frank de Groot. Infiltrerende verharding is in potentie een zeer effectieve klimaat - adaptatiemaatregel om problemen met betrekking tot wateroverlast, hitte, en verdroging in het stedelijk gebied tegen te gaan. In diverse gemeenten zijn de afgelopen tien tot twaalf jaar verschillende vormen van infiltrerende verhardingen aangelegd. In de praktijk functione - ren deze infiltrerende verhardingen echter niet altijd optimaal. Er is daarom meer inzicht gewenst in het functioneren van de infiltrerende verharding op de lange termijn in de praktijk en beheer en onder- houd. Als onderdeel van het RAAK MKB project ‘De Infiltrerende Stad’ is hiernaar door onafhankelijke onderzoekers van drie hoge scholen onderzoek uitgevoerd. TEKST: MW. TED VELDKAMP, HOGESCHOOL VAN AMSTERDAMEN FRANK DE GROOT BEELD: HOGESCHOOL VAN AMSTERDAM, TENZIJ ANDERS VERMELD Klimaatverandering en veranderend landge- bruik zetten het leefklimaat en het water- systeem in de stad steeds meer onder druk. Eén van de manieren om klimaatbestendiger te worden is ervoor te zorgen dat meer regenwater in de bodem infiltreert en minder hoeft te worden afgevoerd via het rioolstel- sel. Dit heeft voordelen als minder water- overlast, minder belasting van de riolerings-, zuiverings- en oppervlaktewatersystemen, en bovendien gaat het verdroging tegen. In diverse gemeenten zijn dan ook infiltrerende verhardingen aangelegd als alternatief voor een regenwaterriool om het regenwater vast te houden, te bergen en daarna pas af te voeren. MKB BIEDT OPLOSSINGEN Door de opkomst van infiltrerende verhar - dingen heeft de afgelopen tien jaar een groot aantal MKB ondernemingen zich toegelegd op het aanbieden van infiltrerende ver - hardingen. Het gaat hierbij met name om innovaties op het gebied van: • Waterpasserende verharding: verharding met vergrote voegen waardoor het water passeert, en • Waterdoorlatende verharding: verhar- ding van poreus bestratingsmateriaal dat regenwater doorlaat. Door problemen met de afname van infiltra - tiesnelheid, en onduidelijkheid over beheer en onderhoud zakt de markt momenteel in. Vele gemeenten besluiten na enkele praktijkmetingen de aanleg van doorlatende verharding sterk te verminderen en of hiermee geheel te stoppen. Dit is echter vaak gebaseerd op een beperkt aantal (onnauw- keurige) metingen en zonder onderscheid voor de verschillende soorten infiltrerende verharding en innovaties. De MKB-onder- nemingen zitten met de vraag hoe ze hun doorlatende verharding zo kunnen aanpas- sen dat gemeenten en andere inrichters van straten erin blijven geloven en het aan blijven leggen. Ze willen daartoe meer inzicht in het functioneren van de doorlatende verharding op de lange termijn. Op die wijze kunnen zij hun producten optimaliseren alsmede het beheer en onderhoud ervan. Het project ‘Infiltrerende stad’ (zie kader - tekst) heeft als doel het gebrek aan kennis over de effectiviteit van infiltrerende verharding aan te pakken ten behoeve van de innovatieve MKB-ondernemingen. Hierbij gaat het om het verkrijgen van meer inzicht in het korte en lange termijn functioneren van hun producten. Daarnaast betreft het de opbouw van inzicht omtrent het nut van en de noodzaak tot beheer en onderhoud om de effectiviteit op lange termijn te waarborgen. INFILTRATIEPROEVEN Als onderdeel van het project De Infiltre - rende Stad zijn meer dan honderd infiltratie - proeven gedaan. Middels zeventig infiltra - tieproeven uitgevoerd door heel Nederland (waarvan 67 gebruikt voor de analyse) is onderzocht hoe infiltrerende verharding functioneert in de praktijk. Daarbij is geke- ken naar het functioneren van infiltrerende verharding op de korte en lange duur en is onderzocht hoe diverse systeemkenmerken en omgevingsfactoren het functioneren in de praktijk beïnvloeden. Met behulp van reini- gingsproeven is beoordeeld wat het effect is van verschillende beheer- en onderhoudsme- thodes op de infiltratiesnelheid. Van de 67 infiltratieproeven die zijn uitge - voerd zijn 29 infiltratieproeven uitgevoerd op een locatie met waterdoorlatende verhar- ding, 38 infiltratieproeven zijn uitgevoerd op een locatie met een waterpasserende ver- harding. De praktijkproeven zijn uitgevoerd middels de zogenoemde ‘full-scale’ methode (zie foto). Daarbij wordt per locatie een re- presentatief gedeelte van de straat met een grootte van tenminste 4 m 2 afgebakend met zandzakken en daaropvolgend een aantal maal onder water gezet tot een diepte van ten minste 5 centimeter. Het water kan door de afbakening met zandzakken niet uitstro- men naar andere afvoermogelijkheden. Hierdoor geeft de snelheid van het zakken van de waterstand een goede representatie van de infiltratiesnelheid op locatie. Het zakken van de waterstand is gemeten met behulp van drie waterstandsmeters (hydrau- lische druk), met een meetinterval van 30 seconden. Handmetingen zijn gebruikt ter controle en als back-up van de automatische waterstandsmetingen. Door per infiltratieproef de testopstelling ten minste twee tot drie keer onder water te zetten en te laten leeglopen kon worden getoetst wat de infiltratiesnelheid onder ver - zadigde en onverzadigde omstandigheden is. Op tien van de twaalf locaties is de infiltratie - snelheid getoetst onder zowel verzadigde en onverzadigde omstandigheden (zie Tabel 1). Door per proeflocatie proeven uit te voeren voor en na onderhoud is onderzocht wat het effect van specifieke vormen van beheer en onderhoud is op de infiltratiesnelheid van Infiltratieproef middels de zogenoemde ‘full-scale’ methode in Grubbenvorst.