13 NUMMER 2 / MAART 2022 KLIMAATADAPTATIE CO2 binden met olivijn Om aan het Parijsakkoord te voldoen zijn op nationale, Europese en mondiale schaal omvangrijke hoeveelheden negatieve emissies vrijwel onvermijdelijk. Dat wil zeggen: maatregelen waarmee CO2 aan de atmosfeer wordt onttrokken. Dat is de belangrijkste conclusie uit de achtergrondstudie ‘Negatieve emissies’ van het Planbureau voor de Leefomgeving, die recent is herzien. Eddy Wijnker, directeur van greenSand, ziet steeds meer erkenning voor zijn gedachtengoed dat we niet alleen de CO2-uitstoot moeten beperken, maar ook CO2 moeten binden. Hoe? “Door grootschalig mineraal olivijn toe te passen in de GWW-sector.” TEKST: ING. FRANK DE GROOT BEELD: GREENSAND ‘Nederland wil koploper in Europa zijn bij het tegengaan van de opwarming van de aarde’, lezen we in het Regeerakkoord 2021-2025. Om die ambitie te verwezenlijken wordt het doel voor 2030 in de Klimaatwet aangescherpt tot tenminste 55% CO2-reductie. Om dit doel ook zeker te halen, spreken de partijen af om zich in het beleid te richten op een hogere opgave, wat neerkomt op circa 60% CO2-reductie in 2030. Dat is fors hoger dan de huidige afspraak van 49%minder CO2-uitstoot in 2030 ten opzichte van 1990 in de Klimaatwet. Ook na 2030 is het volgens het akkoord nodig om ambitieus door te gaan met CO2-reductie: ‘We zetten in op een reductie van 70% in 2035 en 80% in 2040.’ “Hoe gaan we die ambities halen, zonder in te zetten op negatieve emissies?”, vraagt Eddy Wijnker zich af. Hij is niet de enige, blijkt onder meer de recent verschenen Achtergrondstudie ‘Negatieve emissies – Technisch potentieel, realistisch potentieel en kosten voor Nederland’ van het Planbureau voor de Leefomgeving. Op 8 februari 2022 verscheen een actualisatie van deze studie uit 2018. ‘Als we aannemen dat iedere wereldburger recht heeft op de uitstoot van een gelijke hoeveelheid CO2-emissies, dan leidt een mondiaal 2°C-doel (Parijsakkoord 2015, red.) voor Nederland tot een reductie in 2050 met 85 tot 95%. Een 1,5°C-doel impliceert een reductie van meer dan 100%. Een reductie van 80% zou mogelijk kunnen zijn zonder negatieve emissies in Nederland, maar een reductie van 95% (of meer) is vrijwel ondenkbaar zonder negatieve emissies, zeker als we de kosten niet buitenproportioneel willen laten oplopen.’ Het rapport noemt olivijn als één van de mogelijke oplossingen: ‘Verschillende silicaten, waaronder olivijn, kunnen reageren met CO2 en vormen dan stabiele carbonaten. De snelheid van CO2-vastlegging van dit natuurlijke proces is zeer laag, maar door dit te versnellen kunnen in potentie grote hoeveelheden CO2 worden vastgelegd.’ WAT IS OLIVIJN? “In 2008 woonde en werkte ik in China. Op 12 mei werd het midden van China getroffen door een zware, ondiepe aardbeving. Vervolgens zag ik groen gekleurde stenen van hellingen afrollen. Nieuwsgierig als ik ben, raapte ik er een paar op. Het bleek olivijn te zijn, een stollingsgesteente. Olivijn wordt gevormd in magma dat rijk is aan magnesium en komt bij vulkaanuitbarstingen als lava aan de oppervlakte”, vertelt Eddy. Terug in Nederland kwam Eddy Wijnker terecht bij de in december 2021 overleden Olaf Schuiling, emeritus hoogleraar geochemie verbonden aan de Utrecht University: “Volgens Schuiling is olivijn de sleutel voor klimaatverandering. Eén van de uitstekende eigenschappen van deze steen is namelijk het binden van CO2 door natuurlijke verwering! Bij Schuiling trof ik ook Nico Wissing, tuin-ontwerper en grondlegger van het duurzame ‘NL Greenlabel’. Nico was bij het onderzoek van professor Olaf Schuiling betrokken door zijn zoektocht naar duurzame tuinmaterialen. Olaf en Nico deelden hun kennis en ervaring over olivijn en zo ontwaakte mijn groene droom! Wat is er mooier dan door natuurlijke verwering, zoals de aarde dat al miljoenen jaren doet, CO2 op te ruimen en klimaatverandering tegen te gaan? Ik ben daarom gestart met de onderneming greenSand die olivijn levert voor diverse toepassingen: van brekerzand tot potgrond en van stortgranulaat tot funderingsmateriaal.” Olivijn heeft inmiddels bij NL Greenlabel (partner van GWWTotaal) een A-label. “Ons olivijn komt vooral uit Polen en Noorwegen. We proberen de transportafstanden zoveel mogelijk te beperken, omdat je tijdens winnen en vervoer natuurlijk weer CO2 uitstoot.” HOE WERKT HET? Een derde van de wereld bestaat uit olivijn, dat bij vulkanische uitbarstingen op talloze breuklijnen ter wereld aan de oppervlakte is gekomen. Olivijn stenen en olivijn zand verweren, zoals ijzer verweert in roest. Het mineraal olivijn reageert bij de verwering met CO2 (zuur) en water, waarbij bicarbonaat oplossingen gemaakt worden. De chemische reactie is Mg2SiO4 + 4CO2+ 2H2O => 2Mg2+ + SiO2+ 4HCO3-. De eindproducten zijn dus magnesium, silicaat en bicarbonaat. Onder andere Deltares, Moveres, TU Delft en Utrecht University hebben al uitgebreid onderzoek gedaan naar Olivijn en CO2. Het materiaal neemt maar liefst eenmaal haar eigen gewicht aan CO2 op. Olivijn verweert de CO2 over de gehele levensduur. Korrelgrootte, temperatuur, zuurgraad (pH) en aanwezigheid van water en organische zuren bepalen de snelheid van het proces. Gesteld kan worden: hoe fijner het olivijn, hoe vochtiger de omgeving, des te sneller de verwering. Over het algemeen geldt dat olivijn iets minder dan de helft van zijn capaciteit heeft verweerd binnen de eerste 100 jaar. Daarna gaat het nog eeuwenlang door met verweren. “Het materiaal verweert dermate langzaam, dat je het tijdens een mensenleven niet hoeft te vervangen. De binding van CO2 verloopt dus ook langzaam, maar een boom heeft ook tientallen jaren nodig om te groeien en dus meer CO2 te kunnen opnemen. Alleen komt die CO2 na sterfte of verbranding weer vrij en bij olivijn niet!” TOEPASSINGEN Olivijn is breed inzetbaar in de GWW-sector. Denk aan waterdoorlatende halfverharding, parkeerplaatsen, opritten, fiets- en wandelpaden, overrijdbare bermen, spoorpaden, asfaltslijtlagen, top/onderlagen van betonnen bestratingsproducten en zandsuppletie. Het gesteente is in diverse gradaties leverbaar: van vulzand tot funderingsmateriaal of siersplit (2 – 32 mm). “Het leent zich ook prima als vulzand bij natuurlijke en kunstgrasvelden. Maar we leveren ook potgrond en tuinaarde met olivijn. Door de vorming van kalk bij verwering wordt verzuring van de grond tegengegaan en is kalk strooien niet meer nodig. Daarnaast zorgt de vrijkomende magnesium voor extra voedingsstof. Onze potgrond bevat dus geen kunstmest!”, aldus Eddy. Op de vraag of olivijn dan ook ondergronds werkt, antwoordt hij: “Jazeker! CO2 zakt 2 tot 4 meter de bodem in, waardoor de verwering ook ondergronds plaatsvindt. Sterker nog: die verwering ondergronds gaat sneller dan bovengronds.” CO2 CERTIFICATEN Momenteel worden er nog geen negatieve emissierechten in Nederland verhandeld. Maar Eddy denkt dat dit er wel een keer aan zit te komen: “Willen we onze klimaatdoelstellingen halen dan zal de uitvraag van waterschappen, gemeenten, provincies en rijksoverheid duidelijke doelstellingen moeten bevatten over negatieve emissies. Wij bieden ook de mogelijkheid om CO2-uitstoot te compenseren door het kopen van een Opruim Abonnement voor 250 kg, 500 kg, 750 kg of 1.000 kg uitgestoten CO2. Wij zorgen dan dat de benodigde hoeveelheid olivijn wordt uitgestrooid. Op een kaart op onze website is precies te zien waar dit is gebeurd. Dit is allemaal nog vrijblijvend. Ik denk echter dat we in de toekomst echt gaan handelen in negatieve emissierechten.” Overzicht CO2-Certificaten: www.greensand.com/nl/home-garden/world
RkJQdWJsaXNoZXIy NTI5MDA=