Houten bruggen: laaghangend klimaatfruit Pag. 16 BEZOEK OOK DE WEBSITE WWW.GWWTOTAAL.NL NUMMER 4 | JAARGANG 13 | JULI 2022 HET GROOTSTE GWW PLATFORM IN NEDERLAND THEMA KUNSTWERKEN KUNSTWERKEN Steeds meer bruggen aangeboden voor hergebruik 08 INFRASTRUCTUUR Levensduurverlengend onderhoud van asfalt 21 GROEN Onderzoek naar biodiversiteit en klimaatadaptatie van snelwegbermen 29 DE SCHANS BV AL RUIM25 JAAR DÉ SPECIALIST (+31) 073 599 17 50 |www.deschansbv.nl J AN S ONB R I D G I NG . N L eurogate-international.com Grootste assortiment grondboren en palenrammers info@zwaagstrabeton.nl www.zwaagstrabeton.nl
BEKIJK DE TOEKOMST VAN ALLE KANTEN Ben jij toe aan een nieuw perspectief? Ontdek alle mogelijkheden bij Omgevingsdienst Flevoland & Gooi en Vechtstreek. Bij ons werk je aan uiteenlopende bodemtaken. En werk je mee aan de duurzame ontwikkeling van de leefomgeving. Kijk voor vacatures op www.ofgv.nl/werken-bij
3 NUMMER 4 / JULI 2022 Onderhoudsopgave kunstwerken De oude stadsbruggen in grote steden zijn ooit gebouwd om onder meer paard en wagen een veilige en snelle overtocht te garanderen. Maar tegenwoordig razen er vrachtwagens, trams en auto’s overheen. Geen wonder dat er extra aandacht nodig is voor de constructieve veiligheid van die stadsbruggen. Veel van die stadsbruggen worden beheerd door gemeenten en die hebben de laatste jaren veel capaciteit en kennis zien wegvloeien. Enerzijds door pensionering, anderzijds door vakmensen die overstappen naar het bedrijfsleven. Lastig is ook dat de onderzijde van met name de lage bruggen niet direct in beeld is, waardoor eventuele betonschade niet direct opvalt. En tot slot opent een wethouder nou eenmaal liever een nieuwe speeltuin dan een genoveerde stadsbrug. Dus bij deze een oproep aan gemeenten om toch vooral de stadsbruggen vanaf het water aan de onderzijde te inspecteren! Ook de kunstwerken in onze hoofdwegennet vragen aandacht. Het hoofdwegennetwerk zoals we dat nu kennen is vanaf de jaren ’50 van de vorige eeuw steeds verder uitgebouwd. Sinds de jaren ’60 is de omvang van het verkeer verachtvoudigd en vrachtwagens zijn veel zwaarder beladen. De zware vrachtwagens betekenen een belasting en slijtage van de kunstwerken die in het algemeen groter is dan bij de aanleg was voorzien. Is het door achterstallig onderhoud ineens gevaarlijk geworden om bruggen en viaducten te gebruiken? Nee, dat is gelukkig niet zo, omdat deze allemaal met ruime veiligheidsmarges zijn gebouwd. Alleen nemen die marges af en je wilt uiteindelijk geen Italiaanse toestanden. Ik wijs ook op de gratis te downloaden Handreiking ‘Bepalen van technisch of constructief betonherstel’ die tijdens het Beton Event 2022 door de Vereniging van gecertificeerde BetonReparatiebedrijven (VBR) is gepresenteerd. Het kan namelijk best lastig zijn wanneer je een brug of viaduct technisch of constructief moet herstellen. Het draait vooral om voldoende kennis en bewustzijn om onze bruggen en viaducten veilig te houden. Ing. Frank de Groot Hoofdredacteur GWWTotaal INHOUD COLUMN ING. FRANK DE GROOT 08 12 advertenties 05 Actueel Eerste hybride stopmachine voor Nederlandse markt 07 Actueel In de spotlight KUNSTWERKEN 08 Kunstwerken Steeds meer bruggen aangeboden voor hergebruik 11 Kunstwerken Circulaire bruggen van hergebruikt hout 12 Kunstwerken Betonprinten van innovatie naar mainstream 13 Kunstwerken Circulaire brug met één druk op de knop uit printer 14 Kunstwerken Hollandtunnel: duurzaam met minder materiaal 16 Kunstwerken Houten bruggen: laaghangend klimaatfruit te kust en te keur 17 Kunstwerken VBR lanceert kennisdocumenten 19 Kunstwerken Veiligheid kunstwerken onder druk 20 Kunstwerken Tunnelventilatie essentieel bij brandveiligheid tunnels EN VERDER 21 Infrastructuur Levensduurverlengend onderhoud van asfalt 22 Bestratingen Gecertificeerde duurzaamheid van straatbakstenen 23 Kwaliteitsborging Goed straatwerk begint bij kwaliteit materiaal 24 Materieel Nieuws 27 Materieel Mijn Machine: Manitou MLA4-50 Kniklader 29 Groen Onderzoek naar biodiversiteit en klimaatadaptatie van snelwegbermen 31 Groen Nieuws 33 Groen Onbekend maakt onbemind: biodiverse bermen 35 Ondernemen Aanbesteden & Aannemen 36 MKB INFRA “Veelzijdigheid schept ruimte voor synergie” ON Onvoorstelb Tuin & Park het beste , h besteld, is m In elke gew NIEUW Landbouwa Industrieba +31(0)592 37 27 19 info@middelbos.nl www.middelbos.nl Import en Groothandel ON-VOOR-STEL-BAAR Onvoorstelbaar groot is ons assortiment aanhangeronderdelen en banden voor Landbouw, Tuin & Park, Quad en Industrie. Door dat enorme assortiment hebben wij altijd voor u het beste, het snelst leverbare en het meest prijsvriendelijke artikel in huis. Vandaag besteld, is morgen in huis. Wielen kunnen we passend maken in onze eigen workshop. In elke gewenste kleur. Met plezier werken wij ons uit de naad voor uw sloffen. NIEUW Landbouwassen Landbouwbanden Industriebanden Velgen BEZOEK ONZE WEBSHOP NIEUW +31(0)592 37 27 19 info@middelbos.nl www.middelbos.nl Import en Groothandel ON-VOOR-STEL-BAAR Onvoorstelbaar groot is ons assortiment aanhangeronderdelen en banden voor Landbouw, Tuin & Park, Quad en Industrie. Door dat enorme assortiment hebben wij altijd voor u het beste , het snelst leverbare en het meest prijsvriendelijke artikel in huis. Vandaag besteld, is morgen in huis. Wielen kunnen we passend maken in onze eigen workshop. In elke gewenste kleur. Met plezier werken wij ons uit de naad voor uw sloffen. NIEUW Landbouwassen Landbouwbanden Industriebanden Velgen BEZOEK ONZE WEBSHOP NIEUW Advies, Onderzoek & Ontwikkeling ■ Ontwerp ■ Projectbegeleiding UAV-gc ■ Bouwteam ■ RAW ■ BVP Asfalt ■ Beton ■ Speciale Producten ■ Silent Joint® Grondwerk ■ Fundering ■ Riolering ■ Straatwerk
8769680 / 120 600 Spijkertrekker Lengte: 600 mm Schacht: 18 mm Gewicht: 1,355kg €15, 90 excl. BTW www.gedore.nl 8769840 / 120 800 Spijkertrekker Lengte: 800 mm Schacht: 18 mm Gewicht: 1,77 kg 1616048 / VDE 2170-2160 PH-077 VDE-Schroevendraaierset Inhoud: gleuf 2,5 - 4 - 5,5 & 6,5 + PH 0, 1 en 2 €17, 90 excl. BTW €29, 90 excl. BTW H a n d g e r e e d s c h a p p e n www.gedore.nl 1708155 / 1101 002 Tangenset 6-delig Inhoud: 8098-160 JC, 8120-160 JC, 8122-160 JC, 8132-160 JC, 8250-180 JC, 8316-180 JC €119, 00 excl. BTW 3037401 / 2142 TX 007 T-Greep Stiftsleutel-set TX, 7-delig Inhoud: 2142 TX T10, T15, T20, T25, T27, T30, T40 3112268 / SB 183 10 JC S-002 Sleuteltang Lengte: 265 mm Gewicht: 0,575 kg €44, 90 excl. BTW €49, 90 excl. BTW PRODUCTEN VERKRIJGBAAR BIJ EEN TECHNISCHE GROOT- OF VAKHANDEL BIJ JOU IN DE BUURT Deze spijkertrekker is gemaakt van speciaal staal. Alle werkvlakken zijn gelijkmatig doorgehard en zorgvuldig ontlaten. Deze spijkertrekker is gemaakt van speciaal staal. Alle werkvlakken zijn gelijkmatig doorgehard en zorgvuldig ontlaten. 6-delige set met verchroomde tangen, voorzien van 2-componentenhandgrepen. Inhoud: draadstriptang, buigtang, rondbektang, telefoontang, combinatietang, zijsnijtang. TX-Sleutels met T-greep voor bijzondere schroefsituaties, waarvoor een grote krachtsinspanning noodzakelijk is. Moeiteloos werken door ergonomische 2-componentenT-greep met ophanggat. Set VDE schroevendraaiers voor schroeven met gleuf 2,5 – 4 – 5,5 en 6,5 + kruiskop PH 0, 1 en 2. Beschermende isolatie tot 1000 V AC volgens DIN EN/IEC 60900 (volledig geïsoleerde kling). Verstelbare sleuteltang voor schroeven, buigen, vasthouden, persen en grijpen. Kan twee complete steeksleutelsets vervangen, metrisch en inch-maat. Inclusief speciale beschermbekken voor bijzonder gevoelige oppervlakken. De PLC van Pilz, PSS 4000, is nog steeds op voorraad en daardoor direct leverbaar. Dit besturingssysteem is uitermate geschikt voor brug- en/of sluisinstallaties. Programmeren kan in verschillende program-meertalen of door middel van voorgeprogrammeerde softwareblokken. Hierdoor is een snelle en eenvoudige installatie mogelijk. Daarnaast kan Pilz ook gewenste ondersteuning bieden bij de installatie. PLC PSS 4000 Met de PLC-besturingen biedt Pilz besturingen, waarmee u zowel automatiserings- als veiligheidsfuncties in een project kunt besturen. Deze PLCbesturingen zijn modulair, d.w.z. ze kunnen naar wens worden samengesteld. Hiervoor staan verschillende kopmodulen (met de hoofdprocessor) en talrijke I/O-modulen voor veiligheids- en automatiseringsfuncties tot beschikking. De systeemopbouw kan naar wens worden aangepast. Meer informatie over de PSS 4000? Meer informatie over de PSS 4000? De PLC PSS 4000 direct leverbaar en eenvoudig op maat gemaakt Elk jaar wordt er 55.000 ton vuil uit de kolken gehaald in Nederland. 25 % hiervan is te vervuild om te recyclen. Dat betekent dus elk jaar 14.000.000 kg extreem vervuild slib. Kolken staan dus in de frontlinie als het op vervuiling aankomt en zijn belangrijker dan u denkt. Met de P-Line Max kolken krijgt u nog betere resultaten met extra vuilvang. Meer informatie op www.sva.group/pline-max Een kolk is belangrijker dan u denkt! P-line MAX: betere resultaten met extra vuilvang TBS-SVA Groep | Kanaaldijk 10, NL-6031 MZ Nederweert +31 (0)85 483 95 00 | info@tbs-sva.nl www.tbs-sva.nl
5 NUMMER 4 / JULI 2022 ACTUEEL advertenties InfraTech aanjager achter belangrijkste transities infrasector Welke oplossingen heeft u voor de grootste maatschappelijke thema’s van deze tijd? Die mogen niet ontbreken tijdens InfraTech 2023! Reserveer uw standruimte via de website www.infratech.nl of vraag meer informatie aan. Als er één sector is die de oplossingen kan en moét leveren aan de uitdagingen waar we anno 2022 voor staan is het de infrasector. Groeiend ruimtegebrek, een stikstofcrisis, de energietransitie, klimaatadaptatie, nieuwe vormen van mobiliteit, achterstallig onderhoud aan cruciale kunstwerken, gebrek aan grondstoffen en aan personeel en niet te vergeten de, zich in steeds sneller tempo ontwikkelende, digitalisering. Ze vragen stuk voor stuk om slimme en innovatieve antwoorden. En niet pas over 10, 20 of 30 jaar, maar nu. InfraTech 2023: van 17 tot en met 20 januari in RotterdamAhoy. It is Time to Move Forward! Al 27 jaar draagt InfraTech bij aan de samenwerking tussen overheid en bedrijfsleven en aan wederzijds begrip tussen opdrachtgevers en opdrachtnemers. InfraTech is daarmee dé belangrijkste ontmoetingsplek tussen de publieke en private sector. De doelstelling van de beurs: een platform bieden aan Nederlandse infraprofessionals uit de gehele keten. Kennisdeling, samenwerken en verbinden zijn sleutelwoorden! De ontmoetingen op de beursvloer zijn cruciaal voor samenwerkingen waarmee de noodzakelijke veranderingen in de infrasector gerealiseerd kunnen worden. Eerste hybride stopmachine voor Nederlandse markt VolkerWessels doet een substantiële investering in duurzaamheid met de ontwikkeling en productie van de eerste hybride stopmachine voor de Nederlandse markt. De 65 meter lange stopmachine met hybride aandrijving is de eerste in zijn soort die zowel kan rijden als werken op het Nederlandse spoor (1500V DC en 25kV AC). Deze stopmachine is daarmee een cruciaal en emissiearm materieelstuk voor spoorwerkzaamheden. Levering wordt in 2024 verwacht. De investering is volledig in lijnmet eerdere investeringen in duurzaammaterieel door VolkerWessels en diverse dochterondernemingen. Zowerden er de afgelopenmaanden een volledig elektrische 160 ton rupshijskraan, elektrische asfaltspreidmachines, walsen en trilapparaten aangekocht. Cees deWijs, lid van de Raad van Bestuur VolkerWessels en verantwoordelijk voor de divisie Infrastructuur: “De investering in de hybride stopmachine is de grootste investering op het gebied van duurzaammaterieel vanVolkerWessels tot nog toe, maar levert ons een duidelijk concurrentievoordeel op gezien de ambitieuze klimaatdoelstellingen vanNederland. Met deze investering voegenwe de daad bij het woord in het realiseren van onze duurzaamheidsambities.Wewerken op dezemanier aan een emissievrij VolkerWessels in 2030.” DUURZAME TECHNOLOGIEDRAGER De machine maakt tijdens de werkzaamheden gebruik van de elektriciteit van de bovenleiding. Als er door (veiligheids-) omstandigheden geen spanning op de bovenleiding staat, maakt de machine gebruik van een ‘schone’ dieselmotor. Uiteindelijk is de inschatting dat de hybride stopmachine voor meer dan 80% emissievrij kan worden ingezet. Daarnaast is de machine installatie zodanig ontworpen, dat op termijn de dieselmotor vervangen kan worden door een waterstofaandrijving. De nieuwe stopmachine is als technologiedrager inzetbaar voor het complete proces rond spoorligging van de Nederlandse railinfra, van nieuwbouw en vernieuwing tot onderhoudswerkzaamheden. De machine voert metingen uit, corrigeert spoor- en wisselligging, verdicht het ballastbed en veegt het spoor schoon. Daarmee is de machine een mijlpaal voor het wereldwijde veranderingsproces naar geïntegreerd gedigitaliseerd spooronderhoud. TOEKOMSTGERICHTE DIGITALE APPARATUUR Demachinewordt onder andere uitgerust met de nieuwste digitale systemen, waaronder een infra scan- enmeetsysteemwaarmee diverse parameters in en rond het spoor automatisch geregistreerd en gecontroleerdworden. Dit maakt het mogelijk ompotentiële gevaren in een vroeg stadium te identificeren, maar ook omdirect tijdens de werkzaamheden de juiste corrigerende maatregelen te nemen. Daarnaast kan de verdichting van het ballastbed automatisch worden geregeld en geregistreerd, krijgt de machine een geavanceerd positiemeetsysteem en een automatischwisselassistentiesysteem. ONTWIKKELING IN SAMENWERKING Tijdens de 28e International Exhibition for Track Technology (iaf) in Münster werd op dinsdag 31 mei officieel het contract voor de ontwikkeling tussen VolkerRail met de fabrikant ondertekend. De stopmachine Unimat 09-8x4/4S Dynamic E3 wordt in de zomer van 2024 in Nederland geleverd. Met alle betrokken instanties zal al vroegtijdig aan een succesvolle toelating op het Nederlandse spoorwegennet gewerkt worden. advertentie ACTUEEL Wij b de ec kunn onde hebb dere Steeds het pro benad Maarm het we landm verzet van nie Als we invest kost o subsid Deze l BBL-o in op h evene Ondan nodig. opged binnen meer z nodig? werk z ment d om te Werke toekom voor ie Maxim Voorz W bo bl ke Als Mirosław op de bouwplaats “Zadzwoń pod 112 po karetkę” zegt, dan bedoelt hij precies hetzelfde als wanneer Mehmet “Ambülans için 112’yi arayın” roept. Desondanks begrijpen de Pool en de Turk elkaar niet. Als ze tijdens de schaft elkaar iets duidelijk willen maken, dan kunnen ze daar de tijd voor nemen. Maar wat als er een zwaar voorwerp van hoogte valt? Dan moet de boodschap toch direct duidelijk zijn voor iedereen? Taalbarrières, omgevingsgeluiden en afstand zijn belangrijke factoren waardoor de boodschap niet of te laat aankomt. Met eenduidige woorden en gebaren kun je zorgen dat je kameraad in actie komt. Laten we even oefenen. Ga eens staan. Maak een zijwaartse stap naar rechts en wijs tegelijkertijd met een gestrekte hand ook in die richting. Zo maak je duidelijk naar welke kant de collega die in gevaar is moet gaan. Mocht er onverhoopt iets mis gaan, maak dan de volgende twee gebaren. Maak een belgebaar waarbij je met gespreide pink en duim je hand bij je oor houdt. Maak dan een kruis met je armen. Collega’s zouden dan 112 moeten bellen voor een ambulance. Nee, dat werkt inderdaad niet meteen. Het kost even tijd voordat iedereen op de bouwplaats de 26 gebaren kent die in de nieuwe veiligheidscode Bouwspraak geïntroduceerd worden. Het gebruik van gebaren is niet nieuw en heeft z’n nut bijvoorbeeld al bewezen in de duiksport. Als je onderwater gaat, word je geacht alle handsignalen te kennen. Als je je platte hand van links naar rechts beweegt onder je hoofd en langs je keel, dan weet je duikbuddy direct dat je geen lucht meer hebt. Iedereen is het met mij eens dat de bouw veiliger móet! Al jaren streven we naar meer veiligheid op bouwplaatsen en het naleven van veiligheidsvoorschriften. Dit gaat weleens mis door spraakverwarring en ruis op de lijn vanwege ronkende machines. Ik ben dan ook blij dat FNV Bouwen & Wonen, CNV Vakmensen, Aannemersfe ratie Nederland, Vereniging van Waterbouwers, NVB en Bouwend Nederland samen Bouwspraak hebben ontwikkeld. En nee, Bouwspraak is geen wondermiddel, maar wel een flinke stap voorwaarts en onderdeel van de bewustwordingscampagne ‘Bewust Veilig Iedere Dag’ van Bouwend Nederland. Of je nu Jan, Jack, Alexandru of Gabor heet, ik wil dat iedereen elke dag weer veilig thuis komt van werk. Jij bent ook zelf verantwoordelijk voor je eigen veiligheid, bezoek daarom bouwspraak.nl/downloads en print de poster uit. Hang hem op groot formaat op in je bus, bouwkeet en op kantoor. De site is beschikbaar is het Bulgaars, Duits, Engels, Hongaars, Nederlands, Pools, Roemeens en Turks. En ook goed leesbaar op je smartphone. Oefening baart kunst. Gelukkig begrijpen wij elkaar dan heel goed! Maxime Verhagen, Voorzitter Bouwend Nederland DE OPLOSSING VOOR (MOBIELE) STROOM EN VERLICHTING Betrouwbaarheid is een van de belangrijkste afwegingen b j de aanschaf v een aggregaat. Met o ze B&N aggregaten bieden wij een hele goede oplossing voor mobiele stroom en mobiele verlichting. Kijk op www.brinkmann-niemeijer.nl voor meer inf rmatie. Gebruiksvriendelijk & Robuust en duurzaam brinkmann-niem ijer.nl info@bnmotoren.nl - T. 0571-27 69 00 Engelenburgstraat 45, 7391 AM Twello B&N_adv_noodstroom_8097(1).indd 1 08-10-18 13:25 www.vonkgroenservice.nl info@vonkgroenservice.nl 06-228 418 78 1 groenserv,ce Ï)ureau voor ecologisch advies Flora fy Fauna 9uickscan E_colgische begeleiding 5roedvogelinventarisatie 5oortinventarisatie www.von kg roenservice.n 1 info@von kg roenservice.n 1 06-228 418 78 worden. Hiervoor is een herbeoordeling van het bestaande bewegingswerk nodig. Dit onderdeel is voor veel beheerders een grote worsteling aangezien de theoretische rekenregels die we hanteren de praktijk niet lijken te volgen. Bewegingswerken worden hierdoor mogelijk onnodig (vroeg) vervangen. meer veiligheid, minder kosten Antea Group onderzoekt met TU Delft, Rijkswaterstaat en Provincie Zuid-Holland de dynamica en constructieve veiligheid van beweegbare bruggen. Dit onderzoek leidt tot een realistischer model om de levensduur van beweegbare bruggen te beoordelen. De verwachting is dat dit model grote maatschappelijke en financiële voordelen biedt. Hiermee kunnen brugbewegingsmechanismen kostenbewust in stand worden gehouden zonder dat de veiligheid in het geding komt. Sonja Riesen, proj ctmanager Beweegbare Bruggen: “Met dit onderzoek werken wij aan het ontwikkelen en toepassen van duurzame oplossingen in onze leefomgeving. Daarnaast past het onderzoek goed bij onze ambitie om tot de top van Nederland te behoren op het gebied van beweegbare bruggen”. modellen in de praktijk testen Het promotie-onderzoek van Kodo Sektani, ingenieur Antea Group, resulteerde al in nieuwe theoretische modellen waarmee de belastingen van brugbewegings-mechanismen in verschillende situaties voorspeld kunnen wor en. Sektani: “Nu is het zaak om de modellen te verifiëren en te valideren. Vanaf 2018 werk ik samen met veertien sponsoren aan een proefopstelling di antwoord gaat geven op de vraag met welke krachten een bewegingswerk te maken krijgt en hoe alle mechanische onderdelen op elkaar inwerken.” Proefopstelling. Betrokken partijen. actueel DE OPLOSSING VOOR (MOBIELE) STROOM EN VERLICHTING Betrouwbaarheid is een van de belangrijkste afwegingen bij de aanschaf van een aggregaat. Met onze B&N aggregaten bieden wij een hele goede oplossing voor mobiele stroom en mobiele verlichting. Kijk op www.brinkmann-niemeijer.nl voor meer informatie. Gebruiksvriendelijk & Robuust en duurzaam brinkmann-niemeijer.nl info@bnmotoren.nl - T. 0571-27 69 00 Engelenburgstraat 45, 7391 AM Twello B&N_adv_noodstroom_8097(1).indd 1 08-10-18 13:25 w in 06 Nederland telt honderden beweegbare bruggen. De status van de mechanische uitrusting is cruciaal voor de vraag of een brug gerenoveerd of vervangen moet worden. Hiervoor is een herbeoordeling van het bestaande bewegingswerk nodig. Dit onderdeel is voor veel beheerders een grote worsteling aangezien de theoretische rekenregels die we hanteren de praktijk niet lijken te volgen. Bewegingswerken worden hierdoor mogelijk onnodig (vroeg) vervangen. meer veiligheid, minder kosten Antea Group onderzoekt met TU Delft, Rijkswaterstaat en Provincie Zuid-Holland de dynamica en constructieve veiligheid van beweegbare bruggen. Dit onderzoek leidt tot een realistischer model om de levens uur van beweegbare bruggen te beoordelen. De verwachting is dat dit model grote maatschappelijke en financiële voordelen biedt. Hiermee kunnen brugbew gingsmechanism n kostenbewust in stand worden gehouden zonder dat de veiligheid in het geding komt. Sonja Riesen, projectmanager Bewe gbare Bruggen: “Met dit onderzoek werken wij aan het ontwikkelen en toepassen van duurzame oplossingen in onze leefomgeving. Daarnaast past het onderzoek goed bij onze ambitie om tot de top van Nederland te b horen op het gebied van beweegbare bruggen”. modelle in de pr ktijk testen Het promotie-onderzoek van Kodo Sektani, Antea Group, r sulteerde al in ieuwe theor modellen waarm e de belastingen van brug weging -mechanismen in verschillende situa voorsp ld kunnen worde . Sektani: “Nu is h de modellen te verifiëren en te valideren. Va werk ik samen met veertien sponsoren aan e opstelling die antwoord gaat geven op de vr welke krachten e bewegingswerk te make hoe alle m chanische onderd len op elkaar Mijlpa l in o derzoek naar beweegbare bruggen Het onderzoek van ingenieurs- en adviesbureau Antea Group, Rijkswaterstaat Provincie Zuid-Holland naar de levensduur van bewe gbare bruggen heeft 27 2019 een mijlpaal bereikt. Op de TU Delft is op die dag een unieke proefopstel geopend. Deze opstelling maakt het mogelijk om voor het eerst theoretische b ningen in de praktijk te testen. Proefopstelling. Betrokken partijen. advertenties ‘Onze gezondheid ligt onder de grond’ Riolering is voor veel me sen onzichtbaar, m ar ook onmisbaar. Riolering zorgt ervoor da afvalwater n hemelwater op en veilige en hygiënische mani r worden afgevoerd. Daarom is Betonhuis Riolering gestart met de bewustwordingscampagne ‘Onze gezondheid ligt ond r de grond’. Betonhuis Riolering is gestart met deze campagne om het beschermende kar kter van riolering onder de aandacht te bren en. Met deze campagne gaat men in op de keuzes die een rol spelen bij het vervangen van riolering. En worden de kwaliteiten van riolering van beton voor het voetlicht gebracht. VOLKSGEZONDHEID Riolering helpt voorkomen dat mensen in contact komen met vervuild water, dat bacteriën en ziektekiemen bevat. Dankzij deze sanitaire voorziening is de gemiddelde lev nsverwachting in de twintigste eeuw fors toegenomen. Aan riolering worden hoge kwaliteitseisen gestel . Afv lwater moet immers veilig worden afgevoerd. Rioleri g van beton biedt deze garantie. Ook nu de belasting van het riool fors toeneemt doordat er steeds meer op wordt geloosd. KLIMAAT Riolering speelt ook een rol bij klimaatadaptatie. De kans op overstromingen, droogte en hitte neemt toe. Dat levert risico’s op voor onze economie, volksgezondheid en veiligheid. Stortbuien en langdurige ne rslag veroorzaken wateroverlast, op andere momenten ontstaat juist droogteschade. Permeabele betonbuizen maken berging, transport, infiltratie of drainage van water beheersbaar mét respect voor het milieu door een continue beheersing van het grondwater. MILIEU Beton beschermt ook het milieu en voorkomt dat vervuild water in b ke of riviertjes t - rechtkomt. De grondstoffen voor beton zijn regionaal of lokaal, of op redelijke afstand, beschikbaar. Na het einde van de levensduur wordt beton gerecycled, bijvoorbeeld als fundatiemateriaal of als granulaat voor het maken van nieuw beton. Dat maakt riolering van beton tot een milieubewuste keuze. 24 JUNI VOOR ELKE SITUATIE EEN PASSENDE OPLOSSING! Meer informatie: mbsbeton.nl of bel +31 (0)35 588 1839 Keerwanden, stapelblokken en betonplaten ZERO EMISSIONS ZERO NOISE PEAK SAVING PLUG & PLAY
PLATFORM VOOR GROND-, WEG- EN WATERBOUW 6 Advertorial Natuurinclusieve Amstelstroombrug geopend Foto: Paul Poels. GEGEVENS AMSTELSTROOMBRUG Locatie: Duivendrechtsevaart, Amstelkwartier, Amsterdam Opdrachtgever: Gemeente Amsterdam Bouwcombinatie: Mobilis – Van Gelder, www.mobilis.nl en www.vangelder. com Architectuur: VenhoevenCS architecture+urbanism, www.venhoevenmcs.nl Landschap en ecologie: SMARTLAND landscape architects, www.smartland.nl Ontwerp-oplevering: 2018-2022 Amsterdam is een nieuwe natuurinclusieve brug rijker. De brug vormt de entree van de A2/A10 naar het Amstelkwartier en is bovendien een belangrijke schakel in het ecologische netwerk van Amsterdam. Een sierlijke brug, die een belangrijke verbinding is voor de nieuwe wijken in Overamstel, een veilige plek voor voetgangers en fietsers én een groen onderkomen voor vleermuizen, vogels, vissen en insecten. De natuurinclusieve Amstelstroombrug brengt natuur, stad en mensen bij elkaar. voor auto’s en langzaam verkeer te ontwerpen die tegelijkertijd onderdeel is van de stadsnatuur en deze verbindt aan de Amstelscheg. Dit alles om de biodiversiteit van de stad te stimuleren. Vanaf de eerste ontwerpfase zijn ecologische aspecten in het ontwerp geïntegreerd. De groene middenberm tussen de rijstroken met inheemse bloemrijke kruiden trekt bijen en vlinders aan en geeft de brug een vriendelijke uitstraling. Voor die bijen zijn nestelmogelijkheden in de baksteenwanden en pylonen opgenomen. Verder zijn er in de brug veel schuil-, nestel- en slaapplekken voor grotere dieren gerealiseerd. Zo bevinden zich in de betonnen middenpijlers kraamkamers voor vleermuizen. Daarnaast zijn er in pijlers en randen nestkasten voor tien soorten vogels opgenomen, zoals ijsvogels, diverse zwaluwen, mezen, mussen, kwikstaarten, spreeuwen en kauwen. Tussen de pijlers onder water bieden kooien met dood ‘rivierhout’ en stortstenen een leefomgeving voor vissen en mosselen. De gemeente vroeg voorzieningen voor dieren, maar het ontwerp gaat nog een stap verder: de brug biedt nu onderdak aan minimaal 20 lokale diersoorten. “Deze brug is niet alleen een belangrijke mijlpaal voor de bereikbaarheid van de buurten van Overamstel, maar ook een inspiratiebron hoe we biodiversiteit plek kunnen geven in bruggen en duurzame stadsontwikkeling”, aldus Marieke van Doorninck, wethouder Ruimtelijke Ontwikkeling en Duurzaamheid). STERK, SLANK EN FIJN GEDETAILLEERD Sterke brughoofden gecombineerd met een slank silhouet, het gebruik van rode baksteen in de onderdoorgang en voor de pylonen, en originele detaillering refereren aan de rijke traditie van Amsterdamse bruggen en in het bijzonder aan de architectuur van de Amsterdam School. De passage onder de brug door wordt begeleid door een golvend patroon in het metselwerk. De brug heeft bovendien uitsparingen in de middenbermwaardoor zonlicht door kan dringen tot onder het brugdek. Zo ontstaat een sociaal veilige en aantrekkelijke verblijfsplek voor voetgangers, en krijgen de woningen op de oevers vrije zichtlijnen naar het water. De verticale connectie tussen brugdek en wateroppervlak maakt het daarnaast voor vogels en insecten makkelijker om zich te verplaatsen. Alle voor de Amstelstroombrug gebruikte materialen zijn hoogwaardig, duurzaam, recyclebaar en onderhoudsvriendelijk, en zullen met de tijd alleen maar mooier worden. De brug kan bovendien aangepast worden als ontwikkelingen in de infrastructuur daarom vragen. “De Amstelstroombrug is een mooi voorbeeld waarbij ecologie, de toepassing van duurzame materialen en betontechniek op een fraaie wijze geïntegreerd zijn”, zegt Remco Hoeboer, directeur Mobilis. Eerste meters asfalt met elektrische asfaltspreidmachine Foto: video still KWS. De nieuwe Amstelstroombrug is 31 mei 2022 officieel geopend door wethouder Van Doorninck (Ruimtelijke Ordening en Duurzaamheid) en Remco Hoeboer namens de combinatie Mobilis - Van Gelder. Het ontwerp is van VenhoevenCS architecture+urbanism in samenwerking met SMARTLAND landscape architects. De brug ligt in het Amstelkwartier (onderdeel van Overamstel), een stuk stad dat volop wordt ontwikkeld, en in de punt van de groene Amstelscheg. Dit gebied groeit de komende jaren naar 10.000 inwoners. UITDAGING De uitdaging was om een functionele brug Op de Innovatiestrook A58 bij Oirschot zijn de eerste meters asfalt aangelegd met behulp van een elektrische asfaltspreidmachine van KWS, onderdeel van VolkerWessels Infrastructuur. De ontwikkeling en inzet van deze innovatieve asfaltspreider, die geen CO2 of fijnstof uitstoot, sluit aan bij de ambitie van KWS om duurzaam te ondernemen en is de volgende stap richting volledig emissievrij werken in 2030. De elektrische asfaltspreider wordt binnenkort ook op andere projecten ingezet en leidt tot een besparing van 46 ton CO2 per jaar. De elektrische asfaltspreidmachine doet qua prestaties niet onder voor een traditioneel aangedreven spreidmachine. Het is een nieuwe machine die, door partner Urban Mobility Systems, volledig is geëlektrificeerd. Dit emissieloze model maakt gebruik van een verwisselbaar en veilig LFP-batterijpakket. Door het wisselsysteem kan de machine in principe 24/7 worden ingezet. De LFP-batterij heeft een langere levensduur dan de standaard batterijen binnen de sector, behoeft weinig tot geen onderhoud en is 100% recyclebaar. Daarnaast is hij bovenal extreem veilig, wat in de ontwikkeling van de elektrische asfaltspreidmachine voorop stond. De veiligheid van onze mensen heeft de hoogste prioriteit. Raymond van de Stadt, directeur Asfaltbedrijf bij KWS: “Met de investering in de elektrische asfaltspreidmachine zet KWS gerichte stappen naar onze duurzame ambitie om in 2030 emissievrij te zijn. We streven naar een volledig emissieloze asfaltset in 2023. Met de introductie van deze nieuwe elektrische spreidmachine zetten we de volgende stap in het behalen van deze ambitie. We kunnen dit niet alleen, dus we zijn blij met opdrachtgevers zoals Rijkswaterstaat die aannemers de ruimte geven om te kunnen innoveren én te ontwikkelen.” INNOVATIESTROOK A58 De ontwikkeling van de elektrische asfaltspreidmachine kwam in een stroomversnelling door het project Innovatiestrook A58 Kloosters. Door in de aanbestedingsfase een inschrijfbedrag vast te stellen voor alle inschrijvers en de beste prijs-kwaliteitverhouding (BPKV-criteria) op het gebied van Zero Emissie bouwen en innovaties te hanteren, stimuleert Rijkswaterstaat de markt om onderscheidend te zijn. VolkerWessels ondernemingen KWS en Gebr. van Kessel voeren samen deze bijzondere opdracht uit. Innovatiemanager Rijkswaterstaat Matthé van der Bruggen: “De elektrische asfaltspreidmachine van KWS en een emissieloze bouwplaats zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Ik ben blij dat KWS investeert in elektrisch bouwmaterieel. En trots dat we met de Innovatiestrook A58 Kloosters samen weer een stap zetten op weg naar duurzame wegenbouw.” [Bekijk de video door deze QR code te scannen.]
7 NUMMER 4 / JULI 2022 ACTUEEL IN DE SPOTLIGHT len. Deze energie is niet altijd te salderen. “Vanuit onze passie en de kennis op het gebied van accusystemen zien wij kansen om deze groene stroom op te slaan in mobiele accucontainers en op de bouwplaatsen in te zetten”, aldus Peter Goulooze, directeur en oprichter van Green Hybrids. Dit heeft geresulteerd in een totaalconcept om bouwprojecten emissievrij en geruisloos van stroom te voorzien. BESPARING OP BRANDSTOF De brandstofkosten op de bouw blijven maar stijgen. Een flinke besparing op brandstof door het inzetten van de BATTBOY accucontainers heeft zich inmiddels in de praktijk bewezen. Een 200KWh BATTBOY200 bespaart, ten opzichte van een 60KWh aggregaat, al snel 3.400 liter brandstof per maand. Dat is meer dan 40.000 liter brandstof per jaar en een kostenbesparing van bijna €80.000,- per jaar op basis van de huidige dieselprijs. ZICHTBAAR DUURZAAM ONDERNEMEN In het concept van Green Hybrids staat Emissievrij werken op de bouwplaats? Mobiel accusysteem biedt oplossing Emissievrij werken op iedere locatie lastig? Een complete productlijn van mobiele accusystemen, bestaand uit accucontainers en accutrailers van 12KWh tot 400 KWh, brengt daar verandering in. Deze productlijn is op 16 juni door Green Hybrids geïntroduceerd. De energietransitie op bouw- en infraprojecten is dichterbij dan je denkt! de BATTBOY EnergyHub centraal. Deze eyecatcher, voorzien van logo’s en de in huisstijl van de klant, wordt voorzien van accuopslag en een dockingstation en wordt gevoed door wind- en zonne-energie. Dit is het centrale punt op de bouwplaats voor het veilig opbergen en opladen van het materieel aan het einde van de werkdag. Dat is zichtbaar duurzaam ondernemen! Afhankelijk van het soort project en de weersomstandigheden kan er een grotere energiebehoefte op het project ontstaan. Green Hybrids maakt het mogelijk om met accucontainers en accuaanhangers extern opgewekte stroom eenvoudig te transporteren. De productlijn bestaat op dit moment uit een 12, 120, 200 en een 400KWh container. Daarnaast is er een accutrailer beschikbaar met 60KWh en een centrale EnergyHub. Met de BATTBOY Zero Emission Power Systems productlijn is emissievrij werken op iedere locatie écht mogelijk. “Met onze BATTBOY productlijn dragen wij actief bij aan het verminderen van stikstof en CO2 uitstoot en het verlagen van de brandstofkosten” aldus Peter Goulooze. De behoefte om emmissievrij te werken op bouw- en infraprojecten groeit snel. In aanbestedingen worden steeds strengere eisen gesteld aan geluidsoverlast en de uitstoot van emissie. Hierdoor zullen graafmachines, gereedschap, tijdelijke kantoorunits etc. uitsluitend nog elektrisch mogen functioneren. Om dit elektrisch materieel te laden is energie nodig op de bouwplaats. Tijdens zonnige dagen ontstaat er bij veel bedrijven een overschot aan groen opgewekte energie vanuit zonnepaneGREEN HYBRIDS WWW.GREENHYBRIDS.NL Glastuinbouwondernemers op duurzame aardwarmte HOE WERKT AARDWARMTE? Bij aardwarmte wordt warmwater uit de grond gepompt en gebruikt omwoningen, kassen en gebouwen te verwarmen. Hiervoor zijn twee putten nodig, ook wel een doublet genoemd. Via de productieput wordt water omhoog gepompt, waarbij de warmte via een warmtewisselaar wordt overgedragen aan het warmtenet. Via de injectieput gaat het afgekoelde water weer terug de grond in. De warmte wordt via het lokale warmtenet verspreid voor gebruik in woningen, gebouwen en kassen. Tarek Hopman (business manager HVC), Gerrit Schurink (boormanager HVC) en Jacco Besuijen (voorzitter bestuur warmtecoöperatie Maasdijk) met de boorbeitel op de voorgrond en boortoren op de achtergrond. Fotograaf: Carel Kramer. Bovenaanzicht boortoren. Fotograaf: West Country media. Met het stukslaan van een champagnefles is de boorkop van de eerste boring van Aardwarmte Maasdijk traditioneel ingewijd. De boring van de eerste put tot een diepte van 2,9 kilometer is medio mei gestart. Tachtig glastuinbouwondernemers worden bij een positief boorresultaat over anderhalf jaar op duurzame aardwarmte aangesloten. In de paar weken voorafgaand aan de start is aan de Lange Kruisweg in Maasdijk de boortoren opgebouwd. HVC realiseert hier samen met warmtecoöperatie Maasdijk een aardwarmteproject voor tachtig glastuinbouwondernemers. Het gaat om zo’n vijfhonderd hectare aan kassen met groenten, planten en bloemen. Dat is vergelijkbaar met de oppervlakte van 333 voetbalvelden en staat gelijk aan het gasverbruik van meer dan vijftigduizend huishoudens. DRIE DOUBLETTEN OP ÉÉN LOCATIE In totaal worden zes putten (drie doubletten) achter elkaar geboord. Daarbij bevinden de putten zich bovengronds enkele meters naast elkaar. De putten worden schuin geboord, waardoor ondergronds op diepte een grote afstand is tussen de putten onderling (1,5 tot 2 kilometer). Geologisch onderzoek toont aan dat in deze ondergrond de Alblasserdam aardlaag geschikt is voor de winning van aardwarmte. De boringen leveren het bewijs in welke mate de ondergrond geschikt is. De boring neemt per put ongeveer een maand in beslag, is de verwachting. Dus voor zes putten in totaal een halfjaar. “Het boorproces voor de eerste put is in twee stappen opgedeeld. Bij het boren gaat er eerst een buis de grond in tot een diepte van ongeveer 1.200 meter. Daarna starten we met het boren tot een lengte van 3.200 meter. De putten worden geheel voorzien van binnenbuizen van glasfiber epoxy (GRE). Ze zijn hierdoor langdurig beschermd tegen corrosie. Deze innovatieve aanpak is leidend voor het putontwerp in de geothermie, vertelt Gerrit Schurink (boormanager HVC). “Dit wordt de standaard en is een grote stap voorwaarts in kwaliteit en betrouwbaarheid van geothermiebronnen in Nederland. Met deze Industriestandaard Duurzaam Putontwerp garandeert de sector dat aardwarmte veilig en verantwoord kan worden gewonnen zonder risico voor de drinkwatervoorziening.” BELANG VAN WELL TEST Als de eerste twee boringen zijn gedaan, volgt een well test. Dit is om te kijken of de temperatuur en opbrengst het verwachte vermogen opleveren. De prognose is dat de drie doubletten gezamenlijke ongeveer 50 MWth warmte kunnen produceren. Ruim voldoende voor de tachtig telers. Daarnaast wordt onderzocht of ook woonwijken, zoals Waelpolder, kunnen aansluiten. OVER GREEN HYBRIDS Green Hybrids is ontstaan vanuit de passie voor Duurzame Groene Energie. Moeder natuur biedt de mogelijkheid om het hele seizoen door groene energie op te wekken uit wind en zon. Met hun innovatieve producten zoals deWindwokkel, de EnergyHub en de nieuwe BATTBOY accucontainers bieden zij bedrijven maximale efficiëntie in het gebruik van wind- en zonne-energie. Bij de ontwikkeling en productie van haar producten werkt Green Hybrids nauw samen met haar partner Van den Pol Elektrotechniek inMontfoort.
PLATFORM VOOR GROND-, WEG- EN WATERBOUW 8 Steeds meer bruggen aangeboden voor hergebruik Hergebruik van bruggen en onderdelen daarvan begint langzaam op gang te komen. “Er is niet alleen sprake van enkele koplopers, maar er zijn steeds meer overheden die belangstelling tonen”, constateert Barbara Kuipers, Coördinator hergebruik bij Rijkswaterstaat. De Rotterdamse Van Brienenoordbrug bijvoorbeeld zou in de toekomst zo maar op een andere plek kunnen liggen. TEKST: HENKWIND De Nationale Bruggenbank is het instrument waarop overheden bruggen – en viaducten – kunnen aanbieden aan andere overheden. Dit past bij de ambitie van de overheid om in 2030 volledig klimaatneutraal en circulair te werken, en daarmee het gebruik van primaire grondstoffen en CO2-uitstoot te reduceren. Het grootste aanbod op de Nationale Bruggenbank is nu nog van Rijkswaterstaat, maar dat komt vooral doordat die organisatie er al wat langer mee bezig was. Inmiddels staat de Nationale Bruggenbank, die vorig jaar van start ging, volop in de belangstelling, constateert Barbara Kuipers. “Er is zelfs belangstelling vanuit het buitenland. We worden gezien als koploper. Ook voor de bruggen is er belangstelling. Er lopen onderzoeken en verkenningen om aangeboden bruggen te hergebruiken. Concrete resultaten zijn er op dit moment echter nog niet.” MEER TIJD NODIG Dat er geen concrete resultaten zijn is eigenlijk ook logisch, want voor hergebruik van een brug is over het algemeen een lang traject nodig. Juist dat was ook de reden voor oprichting van de Nationale Bruggenbank. “Het is begonnen bij de Lekbrug bij Vianen. Die was al jaren afgesloten omdat die niet paste in de verbreding van de weg en stond op de nominatie om gesloopt te worden. De brug was constructief nog in goede staat. Tegelijk hadden we voor de Suurhoffbrug in de A15 een tijdelijke brug nodig. We hebben toen onderzocht of we daar de Lekbrug voor konden gebruiken. Transport leek complex, maar niet onmogelijk. De nieuwe locatie was echter nogal complex vanwege kabels en leidingen en de planning was krap. Ook wordt een brug die verplaatst wordt, gezien als een nieuwe brug die dus moet voldoen aan die ontwerpeisen met een levensduur van 100 jaar. We waren toen nog niet zo ver dat we daar betrouwbare voorspellingen over konden doen. Dat waren te veel risico’s voor een eerste keer.” De conclusie was dan ook dat er voor hergebruik meer tijd nodig zou zijn. “Als je nu al weet wat er in de toekomst vrij komt, kun je daar op anticiperen. Daarom is het belangrijk om dit al in een vroege fase mee te nemen en de nodige onderzoeken te starten. Dan kun je ontwerpen op het hergebruik van een bepaalde brug, in plaats van die brug later nog in je ontwerp in te moeten passen. In de verkenningsfase kun je dan al kijken of de brug past, wat er voor nodig is om die te hergebruiken en hoe het zit met transport. Als je daar zicht op hebt kun je kijken naar de kosten en naar de milieu-impact en afwegen of dit een wenselijke oplossing is.” STAPPENPLAN De Lekbrug werd inmiddels gesloopt omdat het niet verantwoord was om die nog langer op zijn plek te laten liggen. Bij Rijkswaterstaat begon circulariteit en hergebruik echter wel onderdeel van de mindset te worden. Daaromwerd samen met de gemeenten Amsterdam en Rotterdam een traject gestart naar mogelijk hergebruik van de in 2027 vrijkomende Keizersveerbruggen van de A27. Hier werden ook andere partners en De in 2027 vrijkomende Keizersveerbruggen van de A27. Foto: Rijkswaterstaat. De Rotterdamse Van Brienenoordbrug vindt in de toekomst mogelijk elders een nieuwe plek. Foto: Rijkswaterstaat.
9 NUMMER 4 / JULI 2022 KUNSTWERKEN ONDERWEG NAAR CIRCULAIRE INFRASTRUCTUUR Het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) heeft samen met Rijkswaterstaat en ProRail de Strategie Klimaatneutrale en Circulaire Infrastructuurprojecten (KCI) opgesteld. Dit vanuit de ambitie om als grote opdrachtgever van infraprojecten in 2030 volledig klimaatneutraal en circulair te werken, met hoogwaardig hergebruik van alle materialen en halvering van het gebruik van primaire grondstoffen. De diverse transitiepaden zijn: wegverharding, kunstwerken, kustlijnzorg & vaargeulonderhoud, bouwplaats & bouwlogistiek, bovenbouw spoor en energievoorziening spoor. Rijkswaterstaat en ProRail werken samen met verschillende externe partijen met wie zij de verduurzaming van kunstwerken kunnen realiseren. Het transitiepad ‘Kunstwerken’ gaat over het duurzaam ontwerp, aanleg en onderhoud van bruggen, sluizen, spooronderdoorgangen, tunnels en wegmeubilair. Het zet in op adequaat onderhoud en levensduurverlenging van kunstwerken, hergebruik van kunstwerken of onderdelen daarvan, toekomstbestendig en circulair ontwerpen, en het gebruik van duurzaam geproduceerde materialen. Naar verwachting zullen levensduurverlenging en hergebruik op de korte en middellange termijn de grootste impact hebben. Onder meer wordt ingezet op innovatief beton met een aantoonbaar lage CO2-uitstoot, maar ook hergebruik van betonnen liggers in nieuwe constructies. Bij de verduurzaming ten aanzien van staal wordt ingezet op maximale levensduur door middel van duurzame conservering, waarbij de impact van het conserveren wordt afgewogen tegen de baten van de levensduurverlenging. Voor de lange termijn wordt gekeken naar alternatieven voor de materialen beton en staal, zoals bio-based materialen. De partijen doen dat door te leren van het gebruik bij niet-kritische infra (zoals wegmeubilair). kennispartijen bij betrokken, waaronder Het Groene Brein, Witteveen + Bos en Mammoet. Het leverde veel belangstelling op voor de bruggen zelf en resulteerde ook in een handleiding respectievelijk stappenplan voor hergebruik van bruggen. Belangrijk in dat stappenplan is bijvoorbeeld ook de normering. “Want hoe bepaal je de resterende levensduur van een brug? Dat is best lastig en hangt ook samen met de toekomstige belasting en verkeersintensiteit van een locatie. We werken nu aan de ontwikkeling van een toetsprotocol om vast te stellen of een hergebruikte brug voldoet aan de veiligheidsnormen. Voor liggers hebben we dit al doorlopen op basis van expert-judgement. De huidige normering aanpassen gaat niet zo maar; dat is een proces dat wel tien jaar kan duren. Wel komt er eind van dit jaar een wijziging in het Bouwbesluit waardoor er meer ruimte is voor het verplaatsen van constructies.” Een ander aandachtspunt is de conservering van staal. “Daar kunnen zware metalen zoals Chroom6 in zitten die je moet verwijderen.” DIGITAAL PLATFORM Ondertussen had Barbara Kuipers met collega’s binnen Rijkswaterstaat een digitaal platform ontwikkeld als een soort marktplaats voor bruggen. Dat initiatief is in samenwerking met gemeenten Amsterdam en Rotterdam verbreed tot de Nationale Bruggenbank. “Die is ondergebracht bij de onafhankelijke Bruggenstichting. RoyalHaskoningDHV had ook al een bruggenbank, maar voor ons is dat lastig omdat dat concurrentievervalsing zou opleveren voor andere marktpartijen. Wij willen juist een onafhankelijke bruggenbank, voor en door overheden.” Het aanbod daarop is nu nog grotendeels van Rijkswaterstaat. “Bij andere overheden moet dat nog groeien. Hergebruik vraagt een andere manier van kijken naar bruggen of onderdelen daarvan die vrijkomen. Daar zul je je organisatie op moeten inrichten. Nu is het nog zo dat de brug automatisch vervalt aan de aannemer, maar lang voordat een brug vrij komt zou je de bruggen aan moeten melden zodat er voldoende tijd is om hergebruik te onderzoeken. Maar zo kijken we vaak niet naar onze spullen. We willen daarom dit jaar ook meer overheden bereiken en informeren.” HERGEBRUIK LIGGERS De Nationale Bruggenbank bevat niet alleen bruggen, maar ook onderdelen van bruggen en viaducten. “We kwamen er bij het eerste circulaire viaduct bij Kampen achter dat het ontwerpen van een nieuw demontabel viaduct in die vorm toch suboptimaal was. Om het demontabel en daarmee circulair te maken was nogal wat extra materiaal nodig, onder andere voor de fundering. De mogelijkheden voor hergebruik elders waren daardoor beperkt. Als vervolg daarop hebben we een SBIR (Strategic Business Innovation Research) uitgeschreven voor circulaire viaducten. Daar kwamen zo’n 50 inzendingen op waarvan er uiteindelijk drie geselecteerd zijn om verder uit te werken en toe te passen in de praktijk. Eén daarvan gaat uit van nieuwe, duurzame en demontabele materialen; de twee andere gaan uit van hergebruik. Met name betonnen liggers van na 1974 blijken nog prima te voldoen en een resterende levensduur te hebben van veel meer dan 100 jaar. Op basis van de inzichten die we hier hebben opgedaan, gaan we daar dan ook volop op inzetten. Zo onderzoeken we nu de mogelijkheid om liggers te oogsten die vrijkomen bij de A9.” Hergebruik van die liggers is in vergelijking met bruggen relatief gemakkelijk, maar de prijs van hergebruik is sterk afhankelijk van hoe de liggers gemonteerd zijn en hoe de opslag wordt geregeld. Liggers boven water zijn gemakkelijker te demonteren dan liggers boven een weg, alleen al vanwege bijvoorbeeld verkeershinder. GELEIDERAILS Waar Rijkswaterstaat inmiddels ook op inzet is hergebruik van geleiderails. “Daar zit naast staal nogal wat zink in. Beide materialen zijn momenteel schaars en duur. We hebben hier succesvolle pilots mee afgerond en het certificeringsproces doorlopen. En de businesscase is positief!” Hergebruik van volledige bruggen – zeker de grotere – is een kwestie van iets langere adem. “Zo zit de vrijkomende Van Brienenoordbrug in een variantenstudie voor een nieuwe verbinding. Of de brug daarin daadwerkelijk kan worden hergebruikt is nog onzeker”, geeft Kuipers aan. KOSTEN OF MILIEUKOSTEN Hergebruik van bruggen of onderdelen daarvan scoort hoog wat betreft milieuwinst, maar onder meer vanwege levensduur is het financiële model erachter met name bij gehele bruggen nog wel lastig. “Dan merk je al snel dat grondstoffen nu eigenlijk vaak nog te goedkoop zijn. De huidige prijsontwikkelingen – die op zich zorgelijk zijn – spelen daarin wel een stimulerende rol. Maar hoe de grondstofprijzen zich ook gaan ontwikkelen, we zouden wat mij betreft die milieukosten veel zwaarder mee moeten laten wegen in onze aanbestedingen. We hebben klimaatdoelstellingen om te halen, ook al in 2030, en als Rijkswaterstaat werken we daarom aan onze strategie voor hergebruik. Dat kan zelfs leiden tot andere businessmodellen. Daarin gaat het bijvoorbeeld om eigenaarschap van vrijkomende materialen en hoe we demontage, opslag en bewerking gaan organiseren. Eind van het jaar willen we duidelijk hebben welke rol we daarin voor onszelf zien, zodat de markt daarin oplossingen kan bieden”, zegt Kuipers. Ze besluit: “Rijkswaterstaat wil in ieder geval een stimulerende rol spelen richting andere overheden, door onze kennis in te brengen en hergebruik aandacht te blijven geven.” Hergebruik van betonnen liggers blijkt eenvoudiger dan hergebruik van een complete brug. Foto: Rijkswaterstaat. De Suurhoffbrug passeert de Van Brienenoordbrug. Foto: Eyecatchers, de filmmakers, i.o.v. Rijkswaterstaat.
PLATFORM VOOR GROND-, WEG- EN WATERBOUW 10 Onderhoud infraprojecten begint met praktisch advies en inventieve oplossingen Het lijkt een verkooppraatje als je het hebt over ‘maximale waar voor je geld’. Toch is het precies de kern hoe Slurink Specialistische Infra de opdrachtgevers tegemoet treedt. “Wij kijken eerst wat echt nodig is voor dat onderhoud of die vernieuwing aan weg, brug, parkeerdek, tunnel, industrieel terrein of ander infraproject. Soms zijn niet alle dure maatregelen uit een adviesrapport 1 op 1 nodig en kun je met alternatieve ingrepen veel geld besparen. Soms is het juist nodig om geen lapwerk te plegen, maar zul je echt moeten vernieuwen. Op basis van onze brede expertise in infrawerken kijken wij naar de meest praktische en kostenbeheerste oplossing. Maar wel eentje die moeiteloos de toets der kwaliteit kan doorstaan. Want als je iets doet, moet je het goed doen. En het liefst in eigen regie, zodat je controle houdt over die kwaliteit. Wij voeren met ons eigen team vakmensen de meest uiteenlopende werkzaamheden doorgaans zelf uit.” Johannes Slurink is eigenaar/directeur van Slurink Specialistische Infra. “We zien het budget van een opdrachtgever als ons eigen budget. Daar wil je enerzijds zuinig mee omgaan, in elk geval voorkomen dat er sprake is van weggegooid geld. Anderzijds wil je inventief zijn zodat je de werkzaamheden praktisch en hoogwaardig uitvoert, met een veilig eindresultaat voor de gebruikers. Wij voegen aan onze offerte veelal een advies toe, mede op basis van een eigen inspectie ter plekke. Voorbeeld: als ergens een dure epoxy slijtlaag wordt voorgesteld, maar de dekplanken van een brug zijn matig van kwaliteit, dan is dat weggegooid geld. Dan kun je beter maatregelen nemen die voor de komende jaren uitkomst bieden. Zo’n epoxylaag pas je wel toe bij een nieuwe brug om het onderhoud door de jaren heen te beperken. Je moet de balans vinden tussen reparatie en vernieuwen. Daarin bieden wij als Slurink graag de helpende hand.” GROTE EN KLEINE PROJECTEN De infra-onderneming uit Waardenburg beschermt, onderhoudt en beheert specialistische verhardingsconstructies, kunstwerken, gebruiksdaken en industriële terreinen. De werkzaamheden strekken zich uit van staal- en betonbescherming/reparatie tot het aanbrengen en vervangen van slijtlagen, voeg- en dilatatieconstructies tot specialistische verhardingen en van het aanbrengen van gietasfalt en combinatiedeklagen tot betonprinten en gefigureerd beton. Slurink: “Wij nemen het hele traject op ons, van advies tot nazorg. Wij hebben veel expertise in dit soort werk en hebben een mooi trackrecord opgebouwd, met grote en kleine projecten, zoals verkeersbruggen in het rijkswegennet voor Rijkswaterstaat, maar ook een bruggetje in een parkje. De rode draad is telkens dat we meekijken naar maatwerk tegen de beste prijs-kwaliteitverhouding.” BRUGONDERHOUD ZUNDERT Een illustratief voorbeeld voor de aanpak en breedte van werkveld is het onderhoud aan zes bruggen in de gemeente Zundert. “We groeien hard als bedrijf, mede omdat via-via nieuwe opdrachtgevers zich melden. Zo ook Zundert. Daar was na een inspectie een rapport voor onderhoud opgesteld voor vier betonnen verkeersbruggen en twee houten fiets/voetgangersbruggen. Ik ben de bruggen zelf gaan bekijken en heb bij de offerte een aantal voorstellen gedaan. De bruggen liggen bijvoorbeeld in het buitengebied en dan kun je alle taluds vervangen, zoals wordt voorgesteld, maar dat was niet in alle gevallen noodzakelijk. Sommige leuningen moesten echt worden vervangen, andere konden worden gerepareerd. Uiteindelijk hebben wij samen met de opdrachtgever de werkzaamheden bepaald. Dan praat je over betonreparatie, vervangen van dilatatievoegen omdat de beweegvrijheid van de brugdekken te gering was, vervangen van houten dekplanken, leuningherstel/vernieuwing, aanpassen en vernieuwen beschoeiing en taluds, verbeteren van de afwatering etc. We zijn geen kitbedrijf, maar nemen bij dit soort projecten ook het kitwerk mee. De opdrachtgever is geholpen bij een partij die het hele pakket aan werkzaamheden kan uitvoeren.” EIGEN KWALITEITSTOETS Tijdens de uitvoering heeft Slurink verkeersregelaars ingezet om de werkzaamheden veilig te laten plaatsvinden, zowel voor de gebruikers als het eigen personeel. “Je wilt flexibel kunnen werken. Als de weersomstandigheden goed zijn, ga je bijvoorbeeld aan de slag met voegen en slijtlagen. Bij slechter weer doe je taluds. Wij hechten aan goed contact met de opdrachtgever; zo rapporteren wij frequent wat we hebben gedaan, inclusief foto’s. Onze maatstaf is dat wij eerst zelf de kwaliteit moeten goedkeuren voordat wij om een akkoord van de opdrachtgever vragen. Ja, ook wij maken fouten, maar als we die constateren, dan zijn we al bezig om die netjes te herstellen, voordat er discussies ontstaan.” BESTE VOOR PROJECT Slurink Specialistische Infra zet consequent in wat het beste is voor een project. “Belangrijk is dat je de grenzen van materialen en producten kent. Op basis van die kennis kun je goede adviezen uitbrengen. We zien in Nederland veel achterstallig onderhoud aan wegen en bruggen. We zien ook dat de financiële middelen van gemeenten beperkt zijn. Je moet onderhoud plegen om die wegen en bruggen veilig te maken en te houden. Doe dat dan op een praktische en inventieve manier.” Informatie: www.slurinkinfra.nl
www.gwwtotaal.nlRkJQdWJsaXNoZXIy NTI5MDA=