27 NUMMER 5 / SEPTEMBER 2022 GROEN Groen wordt steeds belangrijker voor steden Natuurinclusief bouwen aan de toekomst Bushokjes met sedumdaken in Zuid-Holland De aandacht van steden en rijksoverheid voor groen in de woonomgeving is de afgelopen jaren toegenomen. Gezondheid en welzijn van burgers, het klimaatbestendig maken van steden en het vergroten van de stedelijke biodiversiteit zijn hiervoor belangrijke redenen. De coronapandemie heeft een extra impuls gegeven aan de beleidsmatige aandacht voor groen. Onderzoek vanWageningen Environmental Research laat zien hoe binnen het rijks- en het gemeentelijke beleid wordt gedacht over het belang van groen in de stedelijke omgeving. Hieruit blijkt dat deze aandacht het afgelopen decennium is toegenomen, en dat klimaatadaptatie en gezondheid nieuwe, centrale thema’s zijn. Het beleid op het gebied van het klimaatbestendig maken van steden is het concreetst uitgewerkt. De aandacht voor de gezondheidsbevorderende rol van groen blijkt onder andere uit het Programma Groene Gezonde Leefomgeving (PGGL) van de rijksoverheid. Zowel de rijksoverheid als gemeenten zetten in op een integrale benadering van groen, gericht op meerdere functies van groen. VERTALING VAN AMBITIES NAAR PRAKTIJK LASTIG De vertaling van gezondheidsambities op hoofdlijnen naar groenmaatregelen in de praktijk is nog lastig. Dit komt omdat kennis over de wijze waarop de voordelen van groen tot stand komen nog grotendeels ontbreekt. Gemeenten zetten bij nieuwe stedelijke ontwikkelingen tools in om vanaf het begin voor voldoende groen te zorgen; de uitdaging is de afdwingbaarheid hiervan. Het beleid voor vergroening van bestaand stedelijk gebied lijkt minder ver ontwikkeld dan dat voor nieuwe stedelijke ontwikkelingen. Een aantal gemeenten heeft verder de ervaring dat het combineren van functies wringt: de druk op groen is groot en het spanningsveld omtrent het combineren van functies is er door corona niet minder op geworden. BEHOEFTE AAN MEER KENNIS Vanuit het beleid bestaat een duidelijke behoefte aan meer en betere kennis over welke type groen, met welke kenmerken en kwaliteiten het effectiefst is met het oog op de gezondheid en het welzijn. In veel gevallen is de wetenschappelijke kennis hiervoor nog niet beschikbaar, of nog te globaal om al concrete handvatten voor de praktijk te bieden: veelal is maatwerk nodig, waarbij rekening wordt gehouden met de lokale omstandigheden. Voor een aantal specifieke onderwerpen zijn er al wel eerste richtlijnen ontwikkeld (bijvoorbeeld voor het tegengaan van hittestress). Het grotendeels ontbreken van de gewenste kennis maakt het voor steden lastig om goed in te schatten of functiecombinaties, zoals het bevorderen van zowel klimaatbestendigheid als gezondheid, voor beide functies gunstig uit zullen pakken. Het risico bestaat dan dat de concreetst uitgewerkte functie richtinggevend wordt. GROEN DICHTBIJ IS BELANGRIJK Op basis van de beschikbare wetenschappelijke literatuur bevelen de onderzoekers aan om te zorgen voor een ruim, gevarieerd en goed onderhouden groenaanbod. Dit vergroot de kans dat er voor verschillende functies en verschillende bevolkingssegmenten (met verschillende behoeften en voorkeuren) passend groenaanbod aanwezig is. Daarbij zijn, naast openbare groengebieden, zeker ook privégroen en kleine groenelementen zoals straatbomen relevant. Ook het grote belang van nabijheid en de mate van contact met het groen wordt benadrukt. Download het rapport ‘Beleidsdenken over stedelijk groen en gezondheid’ via www.wur.nl. Vul in het zoekvak op de homepage de titel van het rapport in. Onder aanwezigheid van Prinses Irene en Minister Van der Wal voor Natuur en Stikstof hebben meer dan honderd bestuurders, experts uit de groensector en grote bouwers zoals BAM Wonen, Heijmans en Ballast Nedam Development, nagedacht hoe de waarde van groen in de leefomgeving is te verdubbelen in 2030. Waar in de landbouw uitdagingen liggen op de thema’s van stikstof en biodiversiteit, is er vanuit de bouw- en groensector een enorme beweging te zien naar een natuurinclusieve samenleving. Onder begeleiding van Lodewijk Hoekstra (onder andere bekend als televisietuinman) en Jelle de Jong (IVN), hebben de aanwezigen kennis gedeeld en plannen gemaakt hoe te komen tot een versnelling ten aanzien van natuurinclusief bouwen. Onder de gastsprekers was Prinses Irene die een voordracht hield over de relatie tussen mens en natuur. Bram Büscher (WUR) vertelde over de samenhang tussen economie en natuur en Onno Dwars, CEO van Ballast NedamDevelopment, liet zien dat natuurinclusief bouwen al gebeurt, niet duurder is en iets is dat we allemaal moeten willen. GROTE VOORDELEN Met natuurinclusief bouwen zijn er grote voordelen ten aanzien van gezondheid, klimaat en biodiversiteit. Zo zien de aanwezigen kansen om ook de bouwopgave van één miljoen woningen hieraan bij te laten dragen. Wetgeving hiervoor is al in de maak. Zo heeft Minister Hugo de Jonge onlangs aangegeven dit vast te willen leggen in het Bouwbesluit, wat door veel van de aanwezigen ook als noodzaak wordt gezien om te komen tot de beoogde transitie. Tevens benadrukte Pablo van der Lugt (TU Delft) dat juist het grootschalig inzetten op de teelt van biobased materialen ook weer kan leiden tot nieuwe verdienmodellen bij boeren. Dit biedt de boeren een oplossing voor verkleining van de veestapel en zorgt bovendien voor meer CO2 vastlegging. WAARDERING NATUUR EN GROEN IN LEEFOMGEVING Het is volgens Lodewijk Hoekstra van groot belang dat we komen tot een andere waardering van groen en natuur in de leefomgeving. Dit maakt NL Greenlabel al jaren inzichtelijk, waardoor ambities meetbaar worden en partijen ook beloond kunnen worden voor inspanningen op dat van groen en duurzaamheid. “Daarom hebben we ook het initiatief genomen voor deze bijeenkomst waarbij álle relevante stakeholders zijn genodigd en hun zegje mogen doen. Met de uitdagingen op het gebied van natuur en klimaat waar we met z’n allen voor staan moeten we alles op alles zetten om de toekomst van natuur en dus ook onze kinderen veilig te stellen”, aldus Hoekstra. Minister Van der Wal is zeer verheugd over alle ideeën en plannen die door de aanwezigen gedeeld werden. “Natuurinclusief bouwen brengt de natuur dichtbij onze dagelijkse omgeving en ons dagelijks leven. Het levert een belangrijke bijdrage aan de basiskwaliteit natuur en helpt ons bij het vinden van een balans waarbij economie en natuur allebei kunnen floreren”. Foto: Provincie Zuid-Holland. Van links naar rechts; Jelle de Jong (IVN), Lodewijk Hoekstra (NL Greenlabel) en Minister Van der Wal voor Natuur en Stikstof in gesprek over Natuurinclusief bouwen. Foto: Gabriela Hengeveld. In de gemeenten Molenlanden, Papendrecht en Sliedrecht is de provincie Zuid-Holland een proef gestart met sedumbeplanting op de bushokjes van R-net. Doel van het experiment is om te bepalen of een sedumdak een standaard mogelijkheid wordt bij de bouw van nieuwe bushokjes. Enkele jaren geleden verschenen er al Utrechtse bushokjes met sedumdaken. Later volgden er meer Nederlandse gemeenten, zoals Amsterdam. Hoe kan het OV verder worden verduurzaamd, kan er worden gewerkt aan een fijne leefomgeving en hoe kan de lokale natuur worden versterkt? Deze vragen vormden de start van een proefperiode met groene sedumdaken op R-netbushokjes. Tegelijkertijd onderzoekt de provincie hoe er natuurinclusief kan worden gewerkt. Dit betekent dat er wordt gebouwd, ingericht en geleefd op een manier die bijdraagt aan een fijne leefomgeving en de lokale biodiversiteit en natuur versterkt. DUURZAME OPLOSSINGEN Vanuit R-Net wordt steeds weer gewerkt aan nieuwe duurzame oplossingen. Zo rijden er bussen op waterstof en zijn de bushokjes gebouwd van materialen die lang mee gaan. Mocht er toch iets kapot gaan, dan zijn losse onderdelen gemakkelijk te vervangen. Ook wordt er energiezuinige ledverlichting gebruikt. Onderzoek naar groene daken is de volgende stap. De groene sedumdaken zijn goed tegen wisselende weersomstandigheden bestand en hebben weinig onderhoud nodig. Ook hebben ze een gering gewicht. Voordeel van een groen dak is verder dat deze water opvangt, voedsel biedt voor insecten, zoals bijen en vlinders, en verkoelend werkt in de zomer. Met meer groen op het dak dragen we bij aan een gezonde en prettige leefomgeving. Het komend half jaar wordt onderzocht hoe de planten groeien, hoe het onderhoud gaat en wat de reacties van de omgeving zijn. Op basis hiervan wordt bepaald of een groen sedumdak een standaard mogelijkheid wordt bij het bouwen van nieuwe R-netbushokjes.
RkJQdWJsaXNoZXIy NTI5MDA=