29 NUMMER 5 / SEPTEMBER 2022 GROEN Aan de slag met (her)inrichting? Vergeet de bodem niet! DE LEVENDE OPENBARE RUIMTE: GOED VOOR KLIMAAT, NATUUR, MENS EN ECONOMIE Al deze informatie en voorbeelden zijn terug te vinden in de VHG-handleiding De Levende Openbare Ruimte. Deze handleiding, met meer dan 500 praktijkvoorbeelden, biedt veel inspiratie om groen in te zetten om de kwaliteit van de openbare ruimte te verbeteren. De handleiding is een vervolg en aanvulling op de succesvolle handleidingen De Levende Tuin (2018) en Het Levende Gebouw (2019). De handleidingen zijn digitaal in te zien en te bestellen via de website van Koninklijke VHG (https://www.vhg.org/vhg/markt/ default.aspx). Of scan de QR-code. De wortelgroei van bomen en vaste planten vergroot de infiltratiecapaciteit van de bodem. Gezond groen met veel bladerdek vermindert hittestress en droogte. Foto: Griffioen Wassenaar. In de bebouwde omgeving is vaak een gebrek aan natuurlijke bodems en wortelruimte voor de beplanting. Steeds meer kabels en leidingen en veel zwaar verkeer leiden tot verdichting van de bodem. Wortels kunnen zich dan niet goed ontwikkelen. Dat is jammer, want een gezonde levende bodem draagt bij aan een prettige leefomgeving. Een omgeving met minder wateroverlast, minder hittestress en minder droogte. TEKST: KIMVANDER LEEST EN ANNEMIEKE BOS I.O.V. KONINKLIJKE VHG Droogte vormt een bedreiging voor de kwaliteit en beschikbaarheid van water in ons land. Deze zomer zijn we daar weer mee geconfronteerd. Droogte kan leiden tot schade aan funderingen van gebouwen, infrastructuur en aan bomen en groenvoorzieningen. Bovendien kan het leiden tot (extra) bodemdaling en korstvorming van de kale bodem, waardoor de grond nauwelijks water opneemt als het weer regent. Het is dus van groot belang om aandacht te besteden aan een gezonde en levende bodem. Het is de basis van een levende openbare ruimte! VOORDELEN VAN LEVENDE BODEM In een gezonde bodem leven miljarden organismen: schimmels, bacteriën, insecten, regenwormen, enzovoorts. Deze organismen breken voortdurend organisch materiaal af tot voedingsstoffen voor planten. Een gezonde bodem vol bodemleven draagt bij aan een goede waterhuishouding, biodiversiteit, gezonde planten en minder ziekten. Bovendien voorkomt zo’n bodem schade door regenwater en droogte. De bodem kan worden verbeterd door meteen bij het planten de juiste bodembacteriën en mycorrhiza’s (schimmels) mee te geven. Deze laatste kunnen van ver en diep nog water aanleveren. Dit minimaliseert de uitval van bomen na aanplant. Ook regenwormen verbeteren sterk het waterinfiltrerend vermogen van een bodem. UITDROGING VOORKOMEN Er zijn verschillende manieren om het wateropnemend vermogen van de bodem te vergroten en uitdroging te voorkomen: • Bedek de bodemmet beplanting, vooral op hellingen. Zo wordt ook bodemerosie voorkomen. • Plant vooral hoge en diepwortelende bomen en struiken. Het opnamevermogen van de bodem is dan wel een factor drie groter dan bij kale grond. • Zorg voor een goede groeiplaats van bomen: vaste planten als onderbegroeiing of een strooisellaag beschermen de bodem en verbeteren de infiltratie van neerslag. In gebieden met weinig ruimte door dichte bebouwing helpt de combinatie van groen met technische maatregelen onder de grond (zoals infiltratiekratten of - systemen en opslagreservoirs) omwateroverschotten te bergen. BOMEN IN DE STAD Een gezonde bodem is ook essentieel voor de bomen in de stad. Bomen leveren belangrijke ecosysteemdiensten: ze houden water vast, bevorderen de biodiversiteit, filteren de lucht en dempen de hitte. Helaas staan ze veelal in en nabij verhardingen en hebben ze nauwelijks toegang tot water, voeding en zuurstof. Hoe meer kans bomen krijgen om groot te groeien, hoe meer effect ze hebben. Alle reden dus om bomen de ruimte te geven in de stad! Vooral ondergrondse ruimte is van belang. Een zogeheten ‘boombunker’ biedt die ruimte. BOOMBUNKER Een boombunker is een soort ondergrondse, omgekeerde bloempot. Zo’n bunker biedt de boomwortels relatief veel ruimte in de verharding en beschermt tegen de druk en verdichting van de grond door het verkeer. Er ontstaat bovendien geen schade aan het straatwerk door wortelopdruk. Onderin bevindt zich een waterbuffer die de bomen helpt om langere droge perioden te overbruggen. De boombunker vereist geen ingrijpende verandering van het netwerk van leidingen en kabels in de straat. Deze kunnen waar nodig gewoon door de bunker lopen. De kunststofconstructie kan na vele jaren van gebruik weer worden vermalen voor hergebruik in even hoogwaardige nieuwe producten. De pendelaar, een soort regenworm, maakt verticale gangen in de bodem tot wel drie meter diep. Hierdoor kan er dubbel zoveel water in de bodem infiltreren. Kunstmatige bewerking haalt niet datzelfde resultaat. Foto: Koninklijke Ginkel Groep. Amsterdam Mahlerplein. Grotere bomen van minimaal vijftien jaar oud hebben meer effect tegen lagere beheerkosten. Foto: TGS. Utrecht Rijnkade. Boombunkers zijn infiltratiekrat en groeiplaatsverbetering ineen. Een goede boomverzorging (standplaats, watervoorziening, etc.) is essentieel voor een effectieve bijdrage aan een beter klimaat tegen hittestress en droogte. Foto: TGS. Een bedekte bodem bij boomspiegels gaat ongewenste plantgroei tegen en neemt bovendien ter plekke extra water op. Foto: Koninklijke Ginkelgroep.
RkJQdWJsaXNoZXIy NTI5MDA=