3 NUMMER 5 / SEPTEMBER 2022 Water geeft energie Oppervlaktewater, afvalwater en zelfs drinkwater bevatten veel energie die we kunnen gebruiken voor verwarmen en koelen. Stichting RIONED becijfert zelfs dat je ongeveer de helft van de warmtevraag van het gebouwd gebied kan halen uit de energie in oppervlaktewater. Aquathermie noemen we dat: het winnen van energie uit oppervlaktewater, maar ook afvalwater (riolering) en drinkwater. Er zijn inmiddels al bijna honderd projecten gerealiseerd, maar de grote uitrol moet nog op gang komen. Ik verwacht in de toekomst dan ook een veel grotere rol voor Aquathermie. Het is immers zonde om al die energie in oppervlakte- en afvalwater onbenut te laten. En we zullen die energie ook nodig hebben om de klimaatdoelstellingen te halen. Door Aquathermie te combineren met WKO (warmte/koude opslag in de bodem). Kun je er zomers ook ruimten mee koelen. Sinds 2021 wordt van alle gemeenten een warmtevisie gevraagd. Een warmtevisie is een plan dat het tijdpad aangeeft, waarop welke wijk in een betreffende gemeente van het gas afgaat. Het plan moet iedere vijf jaar geactualiseerd worden. In veel warmtevisies zien we aquathermie terugkomen. Een belangrijke rol ligt er dus bij gemeenten, maar ook bij bewoners, netbeheerders en woningcorporaties. Naast aquathermie, kunnen we ook warmte halen uit ‘harde’ oppervlakken die flink opwarmen in met name de zomer. In deze uitgave aandacht voor bijvoorbeeld kunstgrasthermie: het winnen van warmte uit kunstgras door watervoerende leidingen in een kunstgrasveld op te nemen. Een andere mogelijkheid is asfaltthermie, waarbij er warmte uit asfalt wordt gehaald. Ook hier zien we combinaties metWKO. Dennis ten Barge van Aendless Energy is in dit blad hoopvol dat het met kunstgrasthermie en asfaltthermie gaat lukken: “We zien de belangstelling toenemen door de onzekerheid over de gasleveringen en de hoge prijs voor gas. Alternatieve energiesystemen worden daardoor steeds aantrekkelijker.” Resumerend is er veel energie beschikbaar uit water en opwarmende harde oppervlakten. In deze uitgave inspireren we door de mogelijkheden te beschrijven. Maar daarnaast is er weer ruimte voor talrijke andere boeiende ontwikkelingen. Ing. Frank de Groot Hoofdredacteur GWWTotaal INHOUD COLUMN ING. FRANK DE GROOT 14 28 advertenties 06 Actueel Milieuvriendelijke verjongingskuur asfalt 07 Actueel In de spotlight ONDERGRONDSE INFRA 08 Ondergrondse Infra Kunstgras sportveld is bron van energie 11 Ondergrondse Infra Water wordt energiebron 13 Ondergrondse Infra RIONED onderzoekt energie-impact van stedelijk water 16 Ondergrondse Infra Nieuws EN VERDER 17 Kwaliteitsborging Wkb gedeeltelijk in werking: gevolgen infra 19 Infrastructuur Proef met ‘fossielvrij’ asfalt 21 Klimaatadaptatie Klimaatadaptieve infrastructurele oplossing 23 Infrastructuur Beschermende toplaag in iedere gewenste kleur 24 Materieel Bauma 2022 25 Materieel Nieuws 28 Groen Groen Techniek Holland 29 Groen Aan de slag met (her)inrichting? Vergeet de bodem niet! 30 Groen Nieuws 35 Ondernemen Aanbesteden & Aannemen 36 MKB INFRA Op de bres voor het branchebelang 37 MKB INFRA Alternatieve betalingsregeling MKB INFRA wordt standaard in Enschede 38 Productnieuws Productnieuws GWW-sector Advies, Onderzoek & Ontwikkeling ■ Ontwerp ■ Projectbegeleiding UAV-gc ■ Bouwteam ■ RAW ■ BVP Asfalt ■ Beton ■ Speciale Producten ■ Silent Joint® Grondwerk ■ Fundering ■ Riolering ■ Straatwerk ON Onvoorstelb Tuin & Park het beste , h besteld, is m In elke gew NIEUW Landbouwa Industrieba +31(0)592 37 27 19 info@middelbos.nl www.middelbos.nl Import en Groothandel ON-VOOR-STEL-BAAR Onvoorstelbaar groot is ons assortiment aanhangeronderdelen en banden voor Landbouw, Tuin & Park, Quad en Industrie. Door dat enorme assortiment hebben wij altijd voor u het beste, het snelst leverbare en het meest prijsvriendelijke artikel in huis. Vandaag besteld, is morgen in huis. Wielen kunnen we passend maken in onze eigen workshop. In elke gewenste kleur. Met plezier werken wij ons uit de naad voor uw sloffen. NIEUW Landbouwassen Landbouwbanden Industriebanden Velgen BEZOEK ONZE WEBSHOP NIEUW +31(0)592 37 27 19 info@middelbos.nl www.middelbos.nl Import en Groothandel ON-VOOR-STEL-BAAR Onvoorstelbaar groot is ons assortiment aanhangeronderdelen en banden voor Landbouw, Tuin & Park, Quad en Industrie. Door dat enorme assortiment hebben wij altijd voor u het beste , het snelst leverbare en het meest prijsvriendelijke artikel in huis. Vandaag besteld, is morgen in huis. Wielen kunnen we passend maken in onze eigen workshop. In elke gewenste kleur. Met plezier werken wij ons uit de naad voor uw sloffen. NIEUW Landbouwassen Landbouwbanden Industriebanden Velgen BEZOEK ONZE WEBSHOP NIEUW
RkJQdWJsaXNoZXIy NTI5MDA=