PLATFORM VOOR GROND-, WEG- EN WATERBOUW 12 Goed ontwerp en juiste detaillering van levens(duur)belang (I) Kapellbrücke te Luzern (CH): overkapping als middel om constructies te beschermen tegen langdurig vochtbelasting. Foto: Wikipedia Commons. Houten kunstwerken kunnen honderden jaren mee, mits goed ontworpen en gedetailleerd. In het nieuwe rapport CROW CUR 213 ‘Hout in de gww’ wordt veel aandacht besteed aan verbeterd ontwerp en detaillering. In dit artikel besteden we op basis hiervan aandacht aan de basisprincipes van duurzaam ontwerp en detaillering en zoomen we in op enkele kritische details. TEKST: ERIC DEMUNCK, CENTRUMHOUT BEELD: ERIC DEMUNCK, TENZIJ ANDERS VERMELD Bij de aanbesteding van nieuwe kunstwerken in de gww, maar ook bij renovatie en onderhoud, wordt gestuurd op kosten, prestaties en risico. In toenemende mate wordt echter ook gekeken naar milieuaspecten, zoals milieuprestatie (MKI) en circulariteit (herbruikbaarheid, recycling mogelijkheden en losmaakbaarheid). De ontwerplevensduur, en daarmee ook de technische levensduur, van de toe te passen materialen zijn daarbij cruciaal. Hout is bij uitstek een circulair materiaal vanwege haar biobased en hernieuwbare karakter. Maar in de praktijk wordt de levensduur van kunstwerken van hout nog te vaak onnodig bekort. Door beter te ontwerpen, goed te detailleren en voldoende onderhoud kan de levensduur van houtconstructies eenvoudig worden verlengd. BASISPRINCIPES Voor de lange technische levensduur van een houttoepassing is de relatie tussen hout, vocht en zuurstof zeer bepalend. Ontbreekt één van deze laatste factoren dan vindt er niet of nauwelijks houtaantasting plaats. Een goed van regen afgeschermde houtconstructie kan eenvoudig honderden jaren mee, zoals wordt aangetoond door de Kapellbrücke te Luzern (Zwitserland). Hiervan is een deel nog geheel origineel en stamt uit circa 1360. Hout dat onder water wordt toegepast wordt afgesloten van zuurstof, waardoor geen schimmelaantasting plaats kan vinden. Dat is ook de reden dat hout onder de waterlijn, zoals bij damwanden, nauwelijks worden aangetast. Hieruit volgen dus voor ontwerp en detaillering van houten kunstwerken twee heel eenvoudige vuistregels: 1. Hout afschermen: zorg dat het hout niet nat kan worden, of; 2. Vocht afvoeren: zorg dat het hout weer snel kan drogen. Als je in het ontwerp en bij het detailleren volledig hebt voldaan aan deze voorwaarden, zal het risico op degradatie zeer sterk afnemen. Zoals bij alle kunstwerken zal gekeken moeten worden welk niveau van assetmanagement benodigd is voor betreffende toepassing. Zeker met het oog op afwijkingen van het ontwerp of veranderingen die zijn ontstaan door gebruik (schade). Door tijdige inspecties kan waar nodig worden ingegrepen. De levensduur van houttoepassingen in grondcontact en/of boven de waterlijn worden natuurlijk ook bepaald door het klimaat, UV-straling, bodemsoort, et cetera. Maar daar hebben we, afgezien van de locatiekeuze en het uitvoeren van voldoende onderhoud, minder invloed op. Vochtophoping op plat vlak voorkomen. Figuur 1. Duurzame ontwerpen van brugleuningen. Links: enkelzijdige afschuining. Midden: dubbelzijdig afschuining. Rechts: D-shaped. Bolle brugleuning, Prinses Maxima park te Vleuten.
RkJQdWJsaXNoZXIy NTI5MDA=