PLATFORM VOOR GROND-, WEG- EN WATERBOUW 8 Gevolgen bouwvrijstelling stikstof voor infra? PORTHOSPROJECT De uitspraak van Raad van State heeft betrekking op het Porthos-project, maar heeft daardoor ook grote gevolgen voor de rest van de bouw- en infrasector. Het Porthos-project maakt de opslag mogelijk van CO2 uit het Rotterdamse havengebied in lege gasvelden onder de Noordzee. Voor het project is gebruikgemaakt van de bouwvrijstelling. Nu de bouwvrijstelling niet gebruikt mag worden, loopt het project vertraging op, maar is het niet van de baan. Voor het project moet een individuele beoordeling van de stikstofgevolgen worden gemaakt. Die is er al, maar dat onderzoek is te laat in deze procedure ingediend. Daarom heeft de Afdeling bestuursrechtspraak nu eerst een tussenuitspraak gedaan en de bezwaarmaker zes weken de tijd gegeven om alsnog op het onderzoek te reageren. Daarna zal de Afdeling bestuursrechtspraak de behandeling van de zaak Porthos voortzetten en later een einduitspraak doen. De bouwvrijstelling stikstof voldoet niet aan het Europese natuurbeschermingsrecht. Raad van State kwam daardoor op 2 november 2022 tot de conclusie dat de bouwvrijstelling niet gebruikt mag worden bij bouw- en infraprojecten. Hoewel de bouwvrijstelling daarmee van tafel is, betekent dat volgens Raad van State niet dat er nu een algehele bouwstop geldt. Net als in de situatie vóórdat de bouwvrijstelling werd ingevoerd, blijft het mogelijk om per project onderzoek te doen naar de mogelijke gevolgen van de uitstoot van stikstof. Wat zijn de gevolgen voor de infrasector? Sinds 1 juli 2021 bevat de Wet natuurbescherming de bouwvrijstelling. Deze bouwvrijstelling gaat over projecten die een aantoonbare kans hebben op stikstofneerslag in nabijgelegen natuurgebieden, dus niet het onderhoud aan een fietspad. De bedoeling van de bouwvrijstelling was dat bij de vergunningverlening voor een project geen rekening hoefde te worden gehouden met de stikstofuitstoot van bepaalde bouwactiviteiten. Alleen de uitstoot tijdens de gebruiksfase speelde nog een rol bij de vergunningaanvraag. Het werd hierdoor eenvoudiger om vergunningen te verlenen voor bouw- en infrastructurele projecten. De Raad van State heeft geoordeeld dat deze regel geen stand houdt. De uitspraak is gedaan in de zaak betreffende het ‘Porthos-project’, maar geldt voor alle bouwprojecten. De bouwvrijstelling voldoet volgens Raad van State niet aan het Europese natuurbeschermingsrecht. Uit de rechtspraak van het Europese Hof van Justitie in Luxemburg volgt allereerst dat alleen toestemming voor een project mag worden gegeven als uit onderzoek blijkt dat zeker is dat individuele beschermde natuurgebieden daardoor geen schade oplopen. Dat is wat anders dan een beoordeling op een hoger landelijk schaalniveau waarvan de Nederlandse wetgever uitgaat. Verder volgt uit de rechtspraak van het Europese Hof dat een maatregelenpakket zoals de wetgever voorstelt alleen als onderbouwing gebruikt mag worden als die maatregelen ook echt zijn uitgevoerd en de verwachte voordelen daarvan vaststaan. Het overgrote deel van de maatregelen (zoals in het Programma Aanpak Stikstof) is echter nog niet uitgevoerd. Al met al staat volgens Raad van State niet vast dat de toekomstige verbetering van de natuur zo groot is, dat de stikstofneerslag van bouwactiviteiten daartegen wegvalt. VERGUNNINGPLICHTIGE PROJECTEN “Deze uitspraak raakt alle vergunningplichtige projecten”, zegt Martijn Verwoerd, Beleidsadviseur Publiekrecht van Bouwend Nederland in een recente webinar van de brancheorganisatie over de gevolgen van de bouwvrijstelling. “Dit raakt tevens alle bouwbedrijven en initiatiefnemers, zoals gemeenten en particulieren. Vergunningvrije bouwactiviteiten, zoals het plaatsen van een dakkapel of een uitbouw bij een woning, blijven buiten schot.” Maar wat zijn de gevolgen voor de infrasector? “Onderhoud aan wegen, fietspaden, waterwegen vallen niet onder de Wet natuurbescherming en zijn daarvan vrijgesteld”, aldus Joep Rats, directeur Beleid & Vereniging bij Bouwend Nederland. “Maar, let op! Dit betreft onderhoud. Stel dat het onderhoud wordt gecombineerd met nieuw werk, zoals een nieuwe aansluiting of we voegen een stuk weg toe, dan valt het nieuwe werk wel weer onder de vergunningsplicht. Dan moet je dus wel stikstofberekeningen uitvoeren. Dan is weer de vraag: moet dat dat voor alleen het toegevoegde stuk of het hele project? Antwoord: je moet dan het hele project doorrekenen!” Stel, je bent al begonnen met de aanleggen van bijvoorbeeld een weg op een lopende vergunning, maar er komen nog andere vergunningplichtige activiteiten aan. “Gerelateerd aan stikstof heb ik hier nog geen rechtspraak over gezien”, zegt Martijn Verwoerd, beleidsadviseur publiekrecht. “Als die nieuwe vergunningen onder de Wet natuurbescherming vallen dan moet er een stikstofberekening komen. Maar andere vergunningen die niet onder de Wet natuurbescherming vallen, hebben geen extra stikstofberekeningen nodig. Het is dus lastig hier een generiek uitspraak over te doen.” STIKSTOFBEREKENING De AERIUS calculator wordt gebruikt voor vergunningverlening in het kader van de Wet natuurbescherming. Je berekent hiermee de stikstofdepositie op Natura 2000-gebieden rondom de bron(nen) die je hebt ingegeven. Je krijgt van de calculator informatie over de totale depositie, de achtergronddepositie en de depositiebijdrage van de ingevoerde bronnen. Je kunt in AERIUS alle bronnen die stikstof uitstoten invoeren. De bekendste bronnen zijn verkeer, veehouderijen en industrie, maar ook bouwactiviteiten. AERIUS wordt beheerd door RIVM. “Er zijn nu twee wegen die open staan. Eén: je kunt het zelf. Grote bedrijven hebben steeds vaker AERIUS-specialisten die zelf de berekeningen kunnen maken”, aldus Joep Rats. “Maar daar heb je echte specialisten voor nodig en die heb je niet zomaar opgeleid. De tweede weg is naar een adviesbureau waar de experts zitten. Maar die mensen hadden het al druk en die gaan het nu dus nog veel drukker krijgen. Dat kan maanden duren. Daarnaast wordt het AERIUS-model twee keer per jaar geupdated, zodat adviseurs zich daar ook telkens weer in moeten verdiepen of wachten op de nieuwe update. Daar zit dus die vertraging in voor nieuwe projecten. Zorg dus dat je tijdig een expert inschakelt! Wat kun je als wegenbouwer doen om door te kunnen blijven bouwen? Piet Rats: “Als je intern wilt salderen, kijk vooral naar de uitstoot van je materieel. Hoe lang zet ik dit materieel in en hoeveel vervoersbewegingen ga ik maken? De eerste stap is dus het inzetten van materieel met een hogere STAGE-klasse en dus minder uitstoot. Lastig is, dat dit niet zomaar voor iedereen beschikbaar is of is aan te schaffen. Als dat niet lukt moet je kijken wat je van buiten het project kan halen om te compenseren. Daarvoor heb je niet veel nodig, omdat onze uitstoot maar tijdelijk is en ook niet erg groot. Denk aan het uitkopen van stikstofuitstotende bronnen.” EMISSIELOOS BOUWEN “De gevolgen voor de bouw zijn verstrekkend’, aldus Bouwend Nederland voorzitter Maxime Verhagen. “Het kabinet zal als de bliksem piekbelasters moeten uitkopen om zo stikstofruimte vrij te maken voor natuur, bouw en nieuwe economische ontwikkelingen. Het kabinet kan het zichzelf niet veroorloven op de handen te blijven zitten. Actie is nu nodig. Dit duurt al drieënhalf jaar. Dat is onacceptabel. Om grote vertragingen te voorkomen zullen er naast de versnelde uitkoop van piekbelasters, meer experts moeten komen die stikstofberekeningen kunnen maken. Ook zal emissieloos bouwen topprioriteit moeten worden.” De Aannemersfederatie Nederland Bouw & Infra sluit zich daarbij aan: “Wij roepen het kabinet op mee te investeren met de bouw, afbouw en infrasector om emissieloos bouwen in sneller tempo te kunnen realiseren. Er wordt al veel gedaan door de sector zelf om emissieloos te kunnen bouwen, maar extra investeringen zullen hard nodig zijn om ook dit proces te kunnen versnellen.” Na het schrappen van de bouwvrijstelling, wordt emissieloos werken nog veel belangrijker. Foto: BAM.
RkJQdWJsaXNoZXIy NTI5MDA=