PLATFORM VOOR GROND-, WEG- EN WATERBOUW 40 Bomenkompas: plant niet te veel allergene bomen BETROKKEN PARTIJEN Het bomenkompas is opgesteld door Letty de Weger (Leids Universitair Medisch Centrum) aan de hand van onderzoek en wetenschappelijke literatuur. Het is gesubsidieerd door ZonMw (ZonMw stimuleert gezondheidsonderzoek en zorginnovatie). Belangrijke bijdragen zijn geleverd door Henry Kuppen en Wendy van Batenbrug (Terra Nostra), Arnold van Vliet (Wageningen Universiteit), Anna van Leeuwen (GGD Rotterdam-Rijnmond), Hans de Groot en Liesbeth Bakker (Reinier de Graaf ziekenhuis). Foto: Arnold van Vliet, WUR. Tussen de 800.000 en 1,5 miljoen mensen in Nederland hebben volgens Wageningen University & Research (WUR) last van hooikoorts. KNMI spreekt over ongeveer 5 procent van de bevolking. Genoeg reden dus om bij de aanplant van bomen rekening te houden met de verspreiding van allergene pollen. Daarvoor is echter kennis over bomen en pollen nodig. Het Bomenkompas geeft alle benodigde informatie, waardoor bij nieuwe aanplant de juiste afwegingen kunnen worden gemaakt. Bij het inrichten van woon- en werkgebieden is het belangrijk om niet te veel bomen te planten die sterke allergene pollen kunnen verspreiden. Daarvoor pleit bioloog en onderzoeker Letty de Weger van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC). Om een betere leefomgeving te creëren voor mensen met hooikoorts, maakte ze een online Bomenkompas: een overzicht van de meest voorkomende bomen in Nederland, ingedeeld op basis van allergeniciteit. OPPASSEN MET BERK, ELS EN HAZELAAR Het overzicht maakt direct duidelijk dat de berk de grootste boosdoener is met een ‘zeer sterke’ allergeniciteit. Met de els en hazelaar is het ook oppassen: die hebben een ‘sterke’ allergeniciteit. Tot slot scoren vijf boomsoorten ‘matig’: haagbeuk, beuk, es, olijf en eik. De overige bomen zijn vriendelijk voor mensen met hooikoorts. Die scoren allemaal ‘niet of zwak’. Doordat de berk een mooie en sterke boom is die goed tegen lage temperaturen kan, zien we die veel in het straatbeeld. Hoewel de berk op jaarbasis slechts enkele weken allergeenpollen produceert, moet daar dus wel rekening mee worden gehouden bij het aanplanten. Zet niet de hele straat er mee vol en plant hem ook niet op bijvoorbeeld een schoolplein. Datzelfde geldt voor de els en hazelaar. INDELING BOMENKOMPAS Het Bomenkompas is zowel voor particulieren als professionals, die één of meerdere bomen planten. In een lijst – online te bekijken op https://www.lumc.nl/over-het-lumc/ maatschappelijke-rol/bomenkompas/ (of google op ‘Bomenkompas’) - is van de meest voorkomende bomen in Nederland te zien hoe allergeen ze kunnen zijn. Voor de indeling in allergeniciteit van het boompollen wordt uitgegaan van de klachten die meerdere mensen kunnen ervaren wanneer de pollen in de lucht aanwezig zijn. Er kunnen echter individuele gevallen voorkomen waarbij pollen, die in de tabel als zwak of matig allergeen zijn ingedeeld, toch tot hooikoortsklachten kunnen leiden. De indeling in allergeniciteit is gemaakt op grond van: 1. wat bekend is in de Nederlandse en internationale literatuur; 2. hoeveelheid pollen dat van die soort in Nederland geproduceerd wordt; 3. gevoeligheid voor de verschillende boompollensoorten in een patiëntengroep. Tevens wordt in een aparte kolom met een lichtbruine kleur aangegeven welke bomen, wanneer ze in andere - veelal zuidelijke - gebieden groeien, allergene klachten kunnen veroorzaken, terwijl ze dat in Nederland (nog) niet doen. In deze kolom is het gebied waar de allergene klachten beschreven zijn aangegeven. Door de klimaatverandering kunnen deze bomen mogelijk in de toekomst grotere hoeveelheden pollen gaan produceren in Nederland. Deze grotere hoeveelheden kunnen mogelijk wel tot klachten gaan leiden. Het aanplanten van grote aantallen van deze soorten bij elkaar kan daarom beter vermeden worden. DOEL BOMENKOMPAS Het volledig voorkomen van allergeen pollen in de lucht is volgens de auteur niet mogelijk. Veel bomen en planten zijn afhankelijk van windbestuiving, waarbij het pollen in grote hoeveelheden aan de lucht wordt afgegeven. Dit is het pollen waarmee we veelvuldig in aanraking komen en waar mensen, die er gevoelig voor zijn, hooikoortsklachten van krijgen. Het beperken van allergene pollen in de lucht kan echter wel. Het begint bij de besluitvorming van de aanplant van nieuwe bomen. Een goede overweging bij de aanplant van bomen die wel of geen allergene pollen produceren kan de luchtkwaliteit in de toekomst bevorderen. Kies bijvoorbeeld voor niet allergene bomen op plaatsen die veel bezocht worden, zoals scholen en winkelcentra. Voorkom daarnaast dat een straat volledig aangeplant wordt met allergene boomsoorten. VHG en ISB lanceren Nationaal Platform Bomen De samenwerkingspartners binnen het Nationaal Platform Bomen. Van links naar rechts, vooraan: Ronny Sprong (IPC Groene Ruimte), Henk Werner (KPB ISA), Maarten Windemuller (Bomenstichting), Willem van Delft (Praktijk Centrum Bomen) en Djorn Noordman (ISB). Achteraan: Dick Oosthoek (Groenkeur en NVTB), Marc van Rosmalen (Koninklijke VHG), Maarten Loeffen (Koninklijke Vereniging Stadswerk Nederland) en Jan Willem de Groot (VHG Platform Boomspecialisten en iTree Platform Nederland). Foto: Michiel Pothoff. Op 18 maart lanceerden Koninklijke Vereniging van Hoveniers en Groenvoorzieners (VHG) en de Intergemeentelijke Studiegroep Bomen (ISB) het Nationaal Platform Bomen. Dit gebeurde tijdens een feestelijk event op het Kennislandgoed Larenstein in Velp, waar Yuverta mbo 120 jaar onderwijs in bos- en natuurbeheer vierde. samen op één plek. Gezamenlijk vestigen de partners de aandacht op het belang van bomen in de stedelijke omgeving. “De tijd dat bomen slechts decoratie waren, is echt voorbij”, zegt Jan Willem de Groot namens het VHG Platform Boomspecialisten. “Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat bomen een belangrijke bijdrage leveren aan de kwaliteit van ons leefklimaat, de biodiverGleditsia triacanthos Boom van het Jaar 2023 siteit en de gezondheid van mensen.” “Door samen te werken binnen het platform creëren we meer impact”, vult Djorn Noordman namens de ISB aan. “De uitdagingen zijn groot. Zo ligt er vanuit Brussel de doelstelling om 3 miljard nieuwe bomen en struiken in de EU aan te planten. Daarvoor willen we kweekbossen opzetten bij een aantal grote Nederlandse steden, om te kunnen voorzien in voldoende goed gekweekte bomen.” PARTNERS Binnen het Nationaal Platform Bomen werken opdrachtgevers, opdrachtnemers, adviseurs en opleiders samen aan een gezonde groene leefomgeving. Naast VHG Platform Boomspecialisten en ISB zijn als partner aangesloten: Bomenstichting, Kennisplatform CROW, Groenkeur, IPC Groene Ruimte, i-Tree Platform Nederland, Kring Praktiserende Boomverzorgers (KPB-ISA), NVTB, Praktijk Centrum Bomen en Koninklijke Vereniging Stadswerk Nederland. De deelnemende partijen werken aan een gezamenlijke toekomstvisie om het belang van bomen en hun ecosysteemdiensten te positioneren. Het platform faciliteert ontmoetingen tussen ketenpartners en maakt zich sterk voor integraal onderwijs, zoals een doorlopende leerlijn voor boomspecialisten. Via een centrale website (nationaalplatformbomen.nl) en bijeenkomsten wordt kennis gedeeld. Daarnaast wil het platform collectief onderzoek initiëren. Gleditsia triacanthos en cultivars is door de lezers van De Boomkwekerij en Tuin+Landschap gekozen tot Boom van het Jaar 2023. In totaal brachten 200 mensen hun stem uit, waarbij Gleditsia met een overtuigende meerderheid van stemmen won. Binnen het thema ’Bomen met open kronen’ werden begin maart door een jury uit de 23 inzendingen, drie bomen genomineerd die voor de titel boom van het jaar in aanmerking kwamen. Naast Gleditsia waren dat Robinia pseudoacacia en cultivars en Betula ermanii. Tweehonderd kwekers, handelaren en professionele gebruikers brachten tussen 10 en 24 maart een stem uit, Bijna de helft daarvan koos voor Gleditsia als Boom van het Jaar 2023. De LTO Cultuurgroep voor Laan- Bos en Parkbomen koos eerder dit jaar in haar vergadering voor het thema ‘Bomen met open kronen’. Een toenemende kroonbedekking in het stedelijk gebied is belangrijk, maar omwonenden hechten een groot belang aan direct zonlicht. Lichtbeneming is één van de belangrijkste redenen voor particulieren om te klagen over bomen, of om een kapvergunning aan te vragen. Tevens zorgen bomen met een transparante kroon voor meer licht voor de onderbeplanting, die daardoor beter kan groeien en bloeien. POSTER De ‘Boom van het Jaar 2023’ zal inclusief de twee genomineerde bomen op een poster worden afgedrukt die via De Boomkwekerij en Tuin+Landschap worden verspreid. Ervaringen uit het verleden leren dat de kwekers merkten dat de vraag naar de bomen op de posters fors toenam. Bron: Ketura Sikken, De Boomkwekerij Het Nationaal Platform Bomen verbindt de verschillende organisaties in de bomensector met elkaar, ontsluit kennis, ervaring en activiteiten rond bomen en brengt alle informatie Foto: Wikipedia Commons.
RkJQdWJsaXNoZXIy NTI5MDA=