15 NUMMER 6 / OKTOBER 2023 MATERIEEL Waarom zijn bijna alle graafmachines geel? Oranje en gele gebruikte graafmachines en bouwmachines bij het industriële veilinghuis Surplex. Foto: Surplex. De meeste fabrikanten spuiten hun bouwmachines geel. Meer dan driekwart van alle graafmachines wereldwijd hebben deze kleur. Maar hoe komt dat? En waarom vallen graafmachines met een andere kleur nauwelijks op? De redenen hiervoor lopen uiteen van veiligheidsoverwegingen, via historische ontwikkelingen tot aan diep gewortelde culturele en psychologische associaties. TEKST: SURPLEX Stelt je voor dat je een setje kleurstiften hebt en iemand vraagt om een graafmachines te tekenen. Welke kleur zou deze hebben? Waarschijnlijk zou deze geel zijn. Als kinderen speelden vele van ons al met gele speelgoedmachines. En op de bouwplaats aan het einde van onze straat zien we nu nog vaak gele bouwmachines. Maar waarom domineert juist deze kleur de wereld van de bouwmachines zo sterk? Hierna volgen de redenen. REDEN 1: VEILIGHEID DOOR ZICHTBAARHEID Een bouwplaats is geen ongevaarlijke plek. Nog altijd gebeuren er veel te veel ongevallen op bouwplaatsen. Geel is één van de best zichtbare kleuren. Zowel overdag als ‘s nachts biedt deze kleur voldoende contrast, ook bij de stoffige omstandigheden op bouwplaatsen. De kleur is bij uitstek geschikt als waarschuwingskleur die gevaren aangeeft. Zowel arbeiders als derden kunnen zo machines op bouwplaatsen herkennen, waardoor ongevallen worden voorkomen. REDEN 2: WIE HEEFT HET UITGEVONDEN? Voorloper hierbij was Caterpillar. Aan het begin van de 20e eeuw waren hun bouwmachines nog grijs, omdat deze vooral militair werden ingezet. Men zag echter in dat de bouwmachines een signaalkleur moesten hebben vanwege een hogere veiligheid op de straten. Aldus besloot men in 1931 om de kleur geel te gebruiken. Een neveneffect hiervan was de branding: De gele machines trokken de aandacht, ze vielen op en men herinnerde zich de fabrikant. En daarom duurde het lang totdat andere fabrikanten volgden. Caterpillar gebruikte de kleur Hi-Way Yellow tot 1979. Sindsdien rijden de bouwmachines in een iets zachtere en optisch meer aansprekende kleur Caterpillar Yellow rond. En natuurlijk is deze kleur als merkteken wettelijk beschermd. Sinds 1989 zijn de kleuren zwart en geel ook in het moderne Cat-logo geïntegreerd. REDEN 3: CULTUUR EN PSYCHOLOGIE Geel is al sinds vele jaren de standaardkleur voor bouwmachines, waardoor mensen de kleur geel vaak associëren met het bouwvak. Vandaar dat er ook culturele redenen zijn om graafmachines geel te maken. En kinderen worden er al mee grootgebracht. Of hebt je al eens een speelgoedbouwmachine gezien die niet geel is? Bovendien houdt psychologie ons voor de gek, zodat we niet-gele graafmachines nauwelijks waarnemen. Dit psychologische fenomeen wordt selectieve waarneming genoemd, waarbij men slechts bepaalde aspecten uit de omgeving waarneemt en andere negeert. Het fenomeen is het resultaat van de grenzen aan onze cognitieve capaciteiten. We kunnen eenvoudigweg niet alle informatie tegelijkertijd verwerken. Dit effect kan verder worden versterkt door onze ervaringen en psychologische effecten als bevestigingsdrang of zichzelf vervullende voorspellingen. Want de mens heeft de neiging om dingen waar te nemen op een manier die zijn bestaande overtuigingen bevestigen, terwijl tegelijkertijd ontkrachtende informatie wordt genegeerd. Daarom worden we door de combinatie van culturele invloeden, vroege jeugdervaringen en onze psychologische biologie er vast van overtuigd: een graafmachine moet geel zijn. REDEN 4: MEER DAN DRIEKWART VAN ALLE GRAAFMACHINES IS GEEL De kleur van een bouwmachine hangt vooral af van de fabrikant. Hierbij laten we in het kader van de selectieve waarneming even buiten beschouwing dat er bouwbedrijven zijn die hun machines speciaal laten maken met kleur van het Corporate Design van hun onderneming. Wie werkzaam is in de bouwsector kent de Yellow Table (de gele tabel) van de KHL Group. Elk jaar worden in de mei/juni-uitgave van de International Construction de 50 grootste bouwmachinefabrikanten gepubliceerd, op basis van hun omzet in het vorige jaar. En ja, daadwerkelijk heet dit gegevensoverzicht Yellow Table; alweer de kleur geel. Als we alleen kijken naar fabrikanten van graafmachines en als we de Yellow Table filteren op mini- en midigraafmachines tot 13 ton en grote graafmachines van meer dan 13 ton, vallen 28 van de 50 ondernemingen in deze categorie. En als we de afzonderlijke marktaandelen combineren met de corporate-kleur van de bouwmachineonderneming, blijkt dat meer dan driekwart van alle in 2022 verkochte graafmachines geel was. Om precies te zijn: 76,2%. Oranje of rood was op grote afstand de tweede kleur (11,9%), gevolgd door wit of grijs (6,2%) en groen of blauw (5,8%). Deze trend komt ook terug op de markt voor gebruikte machines. Bij Surplex waren in 2022 eveneens 71% van de verkochte gebruikte graafmachines van topfabrikanten geel. CONCLUSIE Het is dus zowel een mythe als waarheid. Niet alle graafmachines zijn geel, maar wel de meerderheid en dat vanwege goede redenen. Want deze kleur zorgt voor veiligheid op bouwplaatsen en we zijn al van kleins af aan en sinds generaties gewend aan gele graafmachines. Surplex www.surplex.nl Een overzicht als diagram met de kleurverdeling van graafmachines: in 2022 werden graafmachines gedomineerd door de kleur geel. De kleurtinten oranje/rood, wit/grijs en groen of blauw zijn veel minder vaak vertegenwoordigd. Voorloper bij gebruik van de kleur geel was Caterpillar. Aan het begin van de 20e eeuw waren hun bouwmachines nog grijs, omdat deze vooral militair werden ingezet. Men zag echter in dat de bouwmachines een signaalkleur moesten hebben vanwege een hogere veiligheid op de straten. Aldus besloot men in 1931 om de kleur geel te gebruiken. Ook bij de Technische Kontakt Dagen 2023 overheerste weer de kleur geel. Foto: TKD.
RkJQdWJsaXNoZXIy NTI5MDA=