9 NUMMER 7 / DECEMBER 2023 ACTUEEL Zonneparken niet meer op landbouw- en natuurgronden Door droogte nog grotere schadepost huiseigenaren Zonneweides en zonneparken op landbouw- en natuurgronden zijn, met enkele uitzonderingen, niet langer toegestaan. Gezien het grote beslag op de schaarse ruimte in Nederland zijn zonneweides en zonneparken op landbouw- en natuurgronden, met enkele uitzonderingen, niet langer toegestaan. Dat schrijft minister Hugo de Jonge (Binnenlandse Zaken, Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening) mede namens minister Jetten (Klimaat en Energie) op 26 oktober in een brief aan de Tweede Kamer. Het Rijk, provincies (IPO), gemeenten (VNG) en waterschappen (UvW) hebben afspraken gemaakt over het multifunctioneel gebruiken van locaties voor de opwekking van zonne-energie. Eerst wordt gekeken of plaatsing op daken en gevels mogelijk is, daarna komen andere locaties in beeld, zoals parkeerplaatsen, stortplaatsen en langs wegen in beeld. Zonneweides en zonneparken op landbouw- en natuurgronden zijn, met enkele uitzonderingen, niet langer toegestaan. De ‘voorkeursvolgorde zon’ wordt daar waar dat nog niet is gebeurd, door de provincies juridisch vastgelegd in de provinciale verordeningen. Tegelijkertijd blijven de afspraken in de RES (Regionale Energie Strategie) overeind staan, en onderschrijven Rijk en medeoverheden het belang van het halen van de doelstellingen. MULTIFUNCTIONEEL GEBRUIK Nederland staat voor urgente opgaven op het gebied van landbouw, woningbouw, infrastructuur, natuur en economie, die allemaal om meer ruimte vragen. Ook is ruimte nodig voor de doelstellingen van de opwekking van duurzame energie. Maar de hoeveelheid ruimte is schaars. In de contourennotitie Nota Ruimte is afgesproken dat multifunctioneel gebruik van de ruimte de norm is. Dat geldt dus ook voor het toepassen van zon-PV. VOORKEURSVOLGORDE ZON De opgaven vragen om scherpe keuzes en zonder dat dit afbreuk doet aan de RES afspraken. Daarom sturen overheden langs vier treden voor de opwekking van zonne-energie. ◼ Trede 1: Zonnepanelen op daken en gevels. ◼ Trede 2: Onbenutte terreinen in bebouwd gebied. ◼ Trede 3: Onbenutte terreinen in landelijk gebied. ◼ Trede 4: Landbouw- en natuurgronden. Uitgangspunt is dat zonnepanelen zoveel mogelijk op daken en gevels komen of in combinatie met andere functies worden toegepast. Rijk en mede-overheden stimuleren de plaatsing van zonnepanelen op daken van gebouwen, maar ook op bijvoorbeeld kassen, industrieterreinen, stortplaatsen en boven parkeerplaatsen. Belangrijke voorwaarde is dat multifunctionele combinaties landschappelijk goed inpasbaar zijn en passen op het elektriciteitsnet. Daarmee blijven de doelstellingen voor de RES-opgave onveranderd. Gebruik van landbouw- en natuurgronden voor zonne-energie is niet langer toegestaan, enkele uitzonderingen daargelaten. JURIDISCH VERANKERD Afspraak is dat provincies die de voorkeursvolgorde zon nog niet (volledig) in hun provinciale verordeningen hebben opgenomen, dit alsnog doen. De voorkeursvolgorde zon is daarmee ook juridisch verankerd. Dat betekent dat voor nieuwe zonneparken op landbouw- en natuurgronden geen vergunningen worden verleend, enkele uitzonderingen daargelaten. De provincie kan een uitzondering maken voor gronden die al een andere bestemming zouden krijgen, voor combinaties van zonnepanelen met bepaalde vormen van agrarische bedrijfsvoering of lokale energie-opwekking. Projecten waarvan de participatietrajecten al in een vergevorderd stadium zijn en die niet (helemaal) conform de aangescherpte voorkeursvolgorde zon zijn vormgegeven, kunnen doorgang vinden. Vanuit het Nationaal Programma Regionale Energiestrategie (NP RES) zal de naleving van de afspraken en haalbaarheid worden gemonitord. De RES-afspraken moeten namelijk wel te realiseren zijn. Droogstaande paal onder langshout. Foto: Kenniscentrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF). De gevolgen van klimaatverandering zouden ingeprijsd moeten worden in de waardebepaling van woningen. Daarvoor pleit de Autoriteit Financiële Markten (AFM). Het gaat dan om schade aan funderingen als gevolg van droogte, maar ook om overstromingsschade. Robin Lomulder, Senior Consultant Hydrologie, Fugro, reageert: “Als woningeigenaren hun funderingen niet aanpakken, worden ze uiteindelijk gedwongen om bijna een ton te investeren of te verhuizen.” Tijdens lange periodes van droogte daalt het grondwaterpeil. Met name oudere woningen, gebouwd voor 1970, lopen hierdoor risico’s, want die zijn vaak gefundeerd op houten palen of staal. Bij laatstgenoemde rusten de funderingselementen (poeren/bogen/randbalken) rechtstreeks op de ondergrond. Het is volgens Robin Romulder algemeen bekend dat houten paalfunderingen kunnen rotten bij lage grondwaterstanden. Daarnaast kunnen lage grondwaterstanden maaiveldzakkingen veroorzaken in klei- en veengronden en ook zodoende schade toebrengen aan huizen. In heel Nederland daalt de bodem, met uitzondering van gebieden met zandgrond, zoals Twente, delen van Brabant en de Veluwe. OVERHEID MOET HELPEN Het woningtekort in Nederland neemt nu al toe. Wanneer bestaande huizen ook nog eens onbewoonbaar worden, komen mensen nog verder in de problemen. Als zij hun funderingen niet aanpakken, worden ze uiteindelijk gedwongen om bijna een ton te investeren of te verhuizen. De overheid moet hierbij helpen, want dit is niet individueel als huiseigenaar op te lossen. Als mensen moeten vertrekken omdat woningen verzakken of schade oplopen, zijn we nog verder van huis. De overheid moet daarom helpen om het grondwaterpeil op te krikken, aldus de Senior Consultant Hydrologie. Als huiseigenaren zelf willen beginnen, kan dat volgens Lomulder natuurlijk. Zij kunnen namelijk in natte periodes water in de bodem opslaan. Dan heb je als het ware een soort ondergrondse spaarrekening gevuld met water. Dat water kunnen ze in droge tijden omhoog pompen en veen en klei nat houden. Zo voorkom je schade. Van oudsher zijn we gewend aan een gelijkmatige verdeling van de neerslag over alle seizoenen. Tegenwoordig blijft de totale hoeveelheid neerslag min of meer hetzelfde. Maar het grote verschil is dat de neerslag nu in zeer hevige buien valt, gevolgd door lange periodes van droogte. Daarom is het volgens Lomulder belangrijk om die natte periodes te gebruiken om water op te slaan.
RkJQdWJsaXNoZXIy NTI5MDA=