15 NUMMER 2 / MAART 2024 THEMA VERHARDING & KLIMAATADAPTATIE betrokken om de meest effectieve oplossingen te kunnen integreren in haar ontwerpen. WAT IS DE KLIMAATEFFECTSCAN? De Klimaateffectscan is bedoeld om partners en opdrachtgevers inzicht te geven in de gevolgen van klimaatverandering, ondersteund met beeldende kaarten. De kaarten en data komen uit de Klimaateffectatlas (https://klimaateffectatlas.nl). Deze atlas is gevuld met landelijke data en is voor iedereen toegankelijk. De klimaateffectscan geeft inzicht in diverse gevolgen van klimaatverandering: • Wateroverlast door neerslag. • Relatie met hoogteligging. • Bodemdaling door droogte. • Zettingsgevoeligheid door ophoging. • Kans op overstroming. GEVOLGEN KLIMAATVERANDERING GWW De Nederlandse infrastructuur heeft nu al te leiden onder de effecten van klimaatverandering. De temperatuur stijgt op onze aarde en het klimaat verandert. Deze verschijnselen hebben grote gevolgen voor onze leefomgeving: het wordt warmer, droger, maar tegelijkertijd ook natter. Veel bouwwerken binnen de Nederlandse infrastructuur zijn niet bestand tegen deze extreme weersomstandigheden zonder significante aanpassingen. De vier meest genoemde gevolgen van klimaatverandering zijn: • Extreme hitte. • Wateroverlast door extreme neerslag en overstromingen. • Droogte. • Extreme weersomstandigheden, zoals storm en valwinden. We bespreken hierna een aantal voorbeelden hoe deze factoren invloed hebben op onze infrastructuur. Hitte Hitte kan schade veroorzaken aan infrastructuur door uitzetting en samentrekking van materialen. Hitte zorgt ook voor overbelasting van koelsystemen en zorgt voor storing in elektronica. Bij bruggen kan dit bijvoorbeeld zorgen voor storingen als het staal van de brug te veel uitzet door de hoge buitentemperatuur, en vast komt te zitten. Bij spoorwegen kan dit leiden tot spoorspattingen óf storingen van wissels. Bij wegen kan een te hoge temperatuur zorgen voor spoorvorming in het asfalt. Maar naast deze materiële schade kan ook de gebruiker van onze infra de gevolgen ondervinden. Met name in stedelijk gebied met veel verhardingen kunnen op een zomerse dag de gevoelstemperaturen oplopen tot boven de 50 graden! Droogte Door langdurige droogte als gevolg van klimaatverandering kan er bodemdaling ontstaan. Hierdoor kunnen bijvoorbeeld wegen en (spoor)dijken verzakken. Daarnaast zorgt droogte voor minder water voor planten en dieren, waardoor zij hun natuurlijke leefomgeving verliezen en de biodiversiteit verslechtert in een projectgebied. Zeer droge grond absorbeert water slechter waardoor er eerder wateroverlast ontstaat, ingeval van bijvoorbeeld extreme neerslag. Extreme neerslag Extreme neerslag verhoogt in de gebouwde omgeving het risico op wateroverlast en overstromingen. Zware regenval kan infrastructuur tijdelijk lamleggen en zelfs blijvende schade veroorzaken, zoals het verzakken van (spoor)dijken door erosie. Extreme buien en storm Uit onderzoek van het KNMI blijkt dat de zwaarste zomerbuien extremer worden en de kans op valwinden toeneemt. Deze weersomstandigheden kunnen leiden tot schade, bijvoorbeeld door omvallende bomen op bovenleidingen. HOE WORDT KLIMAATEFFECTSCAN GEBRUIKT? Sinds begin 2023 past BAM de scan in toenemende mate toe om in een vroeg stadium klimaateffecten in beeld te brengen. De scan heeft inmiddels bij meerdere opdrachtgevers geleid tot maatregelen. Van een gedetailleerd hemelwaterafvoermodel voor een opdrachtgever op een groot terrein tot diverse klimaatadaptieve maatregelen bij de reconstructie/aanleg van een weg in Groningen. Bij die laatste heeft BAM een ontwerp gemaakt met een hol straatprofiel ter vergroting van de tijdelijke waterberging, putten met roosterdeksels in plaats van kolken en kolkleidingen en groene parkeervakken met waterberging eronder. Verder biedt BAM de scan ook steeds vaker aan in tenders, bijvoorbeeld om de focus voor een bouwteamopgave te kunnen bepalen. Ook is op veel projecten de dialoog geopend over dit thema, waar klimaatadaptatie nog niet in de projectscope zat. De scan is inmiddels zo’n 500 keer gebruikt door de BAM-medewerkers. DOORONTWIKKELING KLIMAATEFFECTSCAN Momenteel vindt een doorontwikkeling van de klimaateffectscan plaats. Door toevoeging van extra kaarten ontstaat er een nog meer gedetailleerd inzicht in de gevolgen van klimaatverandering op de projecten. Tot slot zorgt BAM dat op termijn wordt voldaan aan de Europese duurzaamheidswetgeving EU Taxonomy, waardoor zij met de tool haar opdrachtgevers kan helpen om hun projecten als ‘klimaatadaptief’ te identificeren. INFORMATIE OVER DE AUTEURS: Jan van den Berg is Programmamanager Klimaatadaptatie (jan.vanden.berg2@bam. com), Daan Kerssen is Specialist operationele verbeteringen Wegen Oost (daan.kerssen@ bam.com) en Jasper Visser is Programmamanager Duurzaamheid (jasper.visser@bam.com) bij BAM Infra Nederland. Je kunt je projectareaal of te analyseren gebied intekenen op de kaart. Er worden kaarten toegevoegd om nog effectiever maatregelen te kunnen aanbieden tegen de bekende gevolgen van klimaatverandering.
RkJQdWJsaXNoZXIy NTI5MDA=