TIJDELIJKE BRUG OVER DE GAASP IN DRIEMOND: “Uitdagend project op kleine postzegel” Pag. 17 BEZOEK OOK DE WEBSITE WWW.GWWTOTAAL.NL NUMMER 3 | JAARGANG 15 | MEI 2024 HET GROOTSTE GWW PLATFORM IN NEDERLAND THEMA KUNSTWERKEN KUNSTWERKEN KKBK brengt kennis over bruggen en kademuren samen 12 BESTRATING Keramische doorgroeibare verharding 19 GROEN Andere kijk op onkruid 27 www.bredenoord.com Duurzame mobiele energieoplossingen STERK | VEELZIJDIG | COMPACT 100% ELEKTRISCH info@zwaagstrabeton.nl www.zwaagstrabeton.nl JANSONBRIDGING.NL eurogate-international.com Grootste assortiment grondboren en palenrammers
Bouwmachine verhuur door héél Nederland Verhuur van graafmachines, wielladers, dumpers, walsen, trilplaten, etc Zie voor onze prijzen www.compactrent.nl of kom langs op één van onze vestigingen. Compact Rent BV | Van Heemstraweg 39a | 6658 KE Beneden Leeuwen | Tel.: 088-0036333 | www.compactrent.nl Ruim 45 elektrische machines in het assortiment. Van 800 kilo tot en met 12 ton
3 NUMMER 3 / MEI 2024 Kademuren Nederland heeft ongeveer 1.700 km historische kademuur. Daarvan ligt 205 km in Amsterdam. Maar ook veel andere steden hebben vele kilometers kademuren. Meestal betreft het eeuwenoude kademuren die rusten op houten palen. Soms begeeft een deel van zo’n oude kademuur het. Bijvoorbeeld doordat het verkeer over de kades steeds zwaarder wordt, uitspoeling van grond of eerdere aanvaringen. In dit themanummer over kunstwerken, besteden we uitgebreid aandacht aan kademuren. Dat heeft mede te maken met de start van het kennisplatform KKBK (Ketenkennis over bruggen en kademuren) in maart 2024. Dit platform brengt professionele kennis over bruggen en kademuren uit verschillende bronnen samen. Zo deed waterbouwkundige Mart-Jan Hemel van de TU Delft de afgelopen vier jaar bij AMS Institute onderzoek naar de staat van de kades, in samenwerking met de gemeente Amsterdam. Uiteindelijk promoveerde hij zelfs op dit onderzoek op 30 november 2023. Wat blijkt: een onderzochte oude kademuur bleek twee keer sterker dan van tevoren was voorspeld. Dat zou kunnen betekenen dat er meer kademuren in de stad zijn die niet zo slecht zijn als van tevoren werd gedacht. Ook dit onderzoek komt aan bod in deze uitgave. Ook onze viaducten en bruggen vragen onderhoud. Maar daarvoor is kennis nodig. Die kennis is sinds 2023 gebundeld in het Beton Onderhouds Platform, kortweg BOP. Hierin werken vijf kennispartners op het gebied van betonreparatie en -onderhoud samen. GWWTotaal sprak met Christian Carlie, voorzitter van Vakgroep gecertificeerde BetonReparatiebedrijven (VBR). Er zijn nog meer ontwikkelingen, zoals het hergebruik van liggers uit oude viaducten. In maart zijn zelfs circa 50 liggers uit de A9 in Ouderkerk aan de Amstel gehesen om te worden hergebruikt in de A44. Ook het Centrum Ondergronds Bouwen (COB) komt aan het woord, want tunnels behoren eveneens tot onze kunstwerken. Van de circa 90 tunnels in Nederland en België moet ongeveer de helft binnen tien jaar grootscheeps worden gerenoveerd. Kortom; de aanpak van kunstwerken staat momenteel volop in de schijnwerpers! INHOUD COLUMN ING. FRANK DE GROOT 07 08 advertenties 05 Actueel In de spotlight: 70% waterbesparing KUNSTWERKEN 07 Kunstwerken & Betonreparatie BetonOnderhoudsPlatform: focus op langere levensduur 08 Kunstwerken & Betonreparatie Liggers A9 krijgen nieuwe bestemming op A44 10 Kunstwerken & Betonreparatie “Tunnelrenovaties voor 80% standaardiseren” 12 Kunstwerken & Betonreparatie Kennisplatform KKBK: kennis over bruggen en kademuren 14 Kunstwerken & Betonreparatie Onderzoek: oude kademuren blijken sterker dan gedacht 16 Kunstwerken & Betonreparatie Nieuws EN VERDER 19 Bestrating Keramische doorgroeibare bestrating 20 Bestrating SEB goedkeuring: “Ons streven naar kwaliteit onafhankelijk bevestigd” 21 Materieel Werken met JCB-machines 25 Ondernemen Aanbesteden & Aannemen 26 Groen Nieuws 27 Groen Een andere kijk op onkruid 28 MKB INFRA Nieuws Efficiënter, goedkoper en minder uitvallers 31 Productnieuws Productnieuws GWW-sector ON Onvoorstelb Tuin & Park het beste, h besteld, is m In elke gew NIEUW Landbouwa Industrieba +31(0)592 37 27 19 info@middelbos.nl www.middelbos.nl Import en Groothandel ON-VOOR-STEL-BAAR Onvoorstelbaar groot is ons assortiment aanhangeronderdelen en banden voor Landbouw, Tuin & Park, Quad en Industrie. Door dat enorme assortiment hebben wij altijd voor u het beste, het snelst leverbare en het meest prijsvriendelijke artikel in huis. Vandaag besteld, is morgen in huis. Wielen kunnen we passend maken in onze eigen workshop. In elke gewenste kleur. Met plezier werken wij ons uit de naad voor uw sloffen. NIEUW Landbouwassen Landbouwbanden Industriebanden Velgen BEZOEK ONZE WEBSHOP NIEUW +31(0)592 37 27 19 info@middelbos.nl www.middelbos.nl Import en Groothandel ON-VOOR-STEL-BAAR Onvoorstelbaar groot is ons assortiment aanhangeronderdelen en banden voor Landbouw, Tuin & Park, Quad en Industrie. Door dat enorme assortiment hebben wij altijd voor u het beste, het snelst leverbare en het meest prijsvriendelijke artikel in huis. Vandaag besteld, is morgen in huis. Wielen kunnen we passend maken in onze eigen workshop. In elke gewenste kleur. Met plezier werken wij ons uit de naad voor uw sloffen. NIEUW Landbouwassen Landbouwbanden Industriebanden Velgen BEZOEK ONZE WEBSHOP NIEUW
PLATFORM VOOR GROND-, WEG- EN WATERBOUW 4 ELEKTRISCHE ZX85-6EB VOORRAADACTIE Uit voorraad leverbaar www.hitachicm.nl | info@hitachicm.nl | 0162 484 310 Scan voor meer informatie!
5 NUMMER 3 / MEI 2024 ACTUEEL IN DE SPOTLIGHT Deze effectieve manier zorgt ervoor dat er geen kostbaar water verloren gaat door afstroming of verdamping. Op die manier kan een waterbesparing van 70% worden behaald. REGENWATER EERST FILTEREN Ook bij plaatselijk opgevangen regenwater moet rekening gehouden worden met een aantal zaken. Schoon regenwater stroomt over verkeersvlakken die meer verontreinigende stoffen bevatten dan je zou vermoeden. Met name intensief bereden wegen zijn vervuild met verontreinigende stoffen zoals zware metalen, PAK’s en microplastics. Als je dit regenwater direct terugbrengt naar stedelijk groen is het erg belangrijk om het eerst te filteren. BETER VOOR MENS EN MILIEU Het is vreemd dat wij hier in Nederland geen richtlijnen of normen voor hebben. Daarom test ACO haar filtersystemen, 70% waterbesparing door regenwater voor stedelijk groen Het is nú tijd om een volgende stap te zetten en anders om te gaan met kostbaar regenwater. Het is namelijk de manier om de natuurlijke waterketen in de stedelijke omgeving weer sluitend te maken. zoals de ACO Stormsed Vortex, ACO Stormclean en de ACO Zware metalenafscheider, volgens de Duitse DWA – A 102-2: behandeling van regenwater voor lozing op oppervlaktewater. Op die manier garanderen zij regenwater van voldoende kwaliteit voor stedelijk groen. Dat is beter voor mens en milieu. #ASKACO Ben jij bezig met een project? ACO komt graag bij je aan tafel of op locatie om jouw afwateringsvraagstuk te inventariseren. Vervolgens maken de adviseurs een afwateringsplan en systeemontwerp, ondersteund met hydraulische capaciteitsberekeningen. ACO stelt haar kennis gratis ter beschikking, zodat er beter doordachte en uitvoerbare oplossingen komen die sneller te verwerken zijn. Op dit moment wordt het behoud van stedelijk groen nog vaak verzorgd door, in een periode van droogte, oppervlaktewater met voertuigen op te halen en zo het stedelijk groen van water te voorzien. Is dat niet gek? Op basis van de ‘Europese Kaderrichtlijn Water’ krijgt Nederland namelijk een dikke onvoldoende voor de kwaliteit van grondwater en oppervlaktewater. Deze bevatten al jaren te veel meststoffen zoals nitraat, fosfaat en restanten van bijvoorbeeld bestrijdingsmiddelen, grote hoeveelheden PFAS en microplastics. REGENWATER OPVANGEN WAAR HET VALT Het is veel logischer is om regenwater ter plaatse op te vangen, te reinigen en ondergronds te bewaren zodat de kwaliteit lang goed blijft. Opgevangen regenwater kan namelijk worden gebruikt voor de bewatering van stedelijk groen. ACO WWW.ACO.NL advertenties HET GROOTSTE GWW PLATFORM IN NEDERLAND WWW.GWWTOTAAL.NL 5 NUMMER 7 / DECEMBER 2020 ACTUEEL Wij bouwen door. Dat dat van groot belang is blijf ik benadrukken. Voor de economie en voor iedere Nederlander. Want zonder de bouw en infra kunnen we geen huizen, scholen, wegen en dijken meer bouwen en onderhouden. Om veilig te kunnen doorbouwen in deze bijzondere tijd hebben we duidelijke afspraken nodig. Maar zijn we er met alleen heldere afspraken? Steeds als er nieuwe coronamaatregelen worden aangekondigd vanuit de overheid, dan passen wij het protocol ‘Samen veilig doorwerken’ aan. En we blijven het belang van naleving van de afspraken benadrukken. Maar met alleen duidelijke afspraken redden we het niet. We hebben ook de vakkrachten nodig die het werk daadwerkelijk doen. Het woningtekort is inmiddels opgelopen tot 330.000 huizen, en ons land moet bereikbaar blijven. En ook voor de energietransitie is er de komende jaren veel werk te verzetten. Daarom zet Bouwend Nederland sterk in op het behoud van vakkrachten en het werven van nieuwe mensen voor de sector. Als we iets hebben geleerd van de vorige crisis, is dat we ook in onzekere tijden moeten blijven investeren in onze mensen en het aantrekken en opleiden van nieuw personeel. Maar opleiden kost ook tijd en geld. Daarom is er vanaf 1 november via de stimuleringsregeling BBL een extra subsidie van € 1.250,- beschikbaar voor bedrijven die een leerling-werknemer in dienst hebben. Deze leerling-werknemer moet tussen 1 juli 2020 en 30 juni 2021 starten of gestart zijn met een BBL-opleiding (niveau 2 of 3). We zetten daarnaast, samen met de overheid en sociale partners, in op het aantrekken van zij-instromers. Mensen uit andere sectoren, zoals de horeca, cultuur- of evenementensector. Ondanks de lastige tijden waar we nu in zitten, hebben we ook voor de toekomst nieuw talent nodig. En talent vertaalt zich niet alleen in de behaalde diploma’s. Vaardigheden en competenties opgedaan in de praktijk zijn minstens zo belangrijk. Om die meer op waarde te schatten komt er binnenkort een ‘Skills paspoort’. Medewerkers kunnen daarmee zien welke mogelijkheden er nog meer zijn in de sector en nieuwe mensen kunnen er sneller mee aan de slag. En is om- of bijscholing nodig? Dan is de hamvraag altijd: wanneer en hoe? Zeker voor medewerkers die al fulltime aan het werk zijn. Om die vraag te beantwoorden zorgen we voor de mogelijkheid om online, op een moment dat het uitkomt, delen van een opleiding te kunnen volgen. Zo is het voor iedereen haalbaar om te blijven leren. Werken in de bouw is en blijft een slimme keuze. Voor de talenten van nu, en de vakmensen van de toekomst. Als sector blijven we dat continu onder de aandacht brengen. Want de bouw maakt het, voor iedereen! Maxime Verhagen Voorzitter Bouwend Nederland COLUMN MAXIME VERHAGEN Werken in bouw is en blijft slimme keuze Als Mirosław op de bouwplaats “Zadzwoń pod 112 po karetkę” zegt, dan bedoelt hij precies hetzelfde als wanneer Mehmet “Ambülans için 112’yi arayın” roept. Desondanks begrijpen de Pool en de Turk elkaar niet. Als ze tijdens de schaft elkaar iets duidelijk willen maken, dan kunnen ze daar de tijd voor nemen. Maar wat als er een zwaar voorwerp van hoogte valt? Dan moet de boodschap toch direct duidelijk zijn voor iedereen? Taalbarrières, omgevingsgeluiden en afstand zijn belangrijke factoren waardoor de boodschap niet of te laat aankomt. Met eenduidige woorden en gebaren kun je zorgen dat je kameraad in actie komt. Laten we even oefenen. Ga eens staan. Maak een zijwaartse stap naar rechts en wijs tegelijkertijd met een gestrekte hand ook in die richting. Zo maak je duidelijk naar welke kant de collega die in gevaar is moet gaan. Mocht er onverhoopt iets mis gaan, maak dan de volgende twee gebaren. Maak een belgebaar waarbij je met gespreide pink en duim je hand bij je oor houdt. Maak dan een kruis met je armen. Collega’s zouden dan 112 moeten bellen voor een ambulance. Nee, dat werkt inderdaad niet meteen. Het kost even tijd voordat iedereen op de bouwplaats de 26 gebaren kent die in de nieuwe veiligheidscode Bouwspraak geïntroduceerd worden. Het gebruik van gebaren is niet nieuw en heeft z’n nut bijvoorbeeld al bewezen in de duiksport. Als je onderwater gaat, word je geacht alle handsignalen te kennen. Als je je platte hand van links naar rechts beweegt onder je hoofd en langs je keel, dan weet je duikbuddy direct dat je geen lucht meer hebt. Iedereen is het met mij eens dat de bouw veiliger móet! Al jaren streven we naar meer veiligheid op bouwplaatsen en het naleven van veiligheidsvoorschriften. Dit gaat weleens mis door spraakverwarring en ruis op de lijn vanwege ronkende machines. Ik ben dan ook blij dat FNV Bouwen & Wonen, CNV Vakmensen, Aannemersfederatie Nederland, Vereniging van Waterbouwers, NVB en Bouwend Nederland samen Bouwspraak hebben ontwikkeld. En nee, Bouwspraak is geen wondermiddel, maar wel een flinke stap voorwaarts en onderdeel van de bewustwordingscampagne ‘Bewust Veilig Iedere Dag’ van Bouwend Nederland. Of je nu Jan, Jack, Alexandru of Gabor heet, ik wil dat iedereen elke dag weer veilig thuis komt van werk. Jij bent ook zelf verantwoordelijk voor je eigen veiligheid, bezoek daarom bouwspraak.nl/downloads en print de poster uit. Hang hem op groot formaat op in je bus, bouwkeet en op kantoor. De site is beschikbaar is het Bulgaars, Duits, Engels, Hongaars, Nederlands, Pools, Roemeens en Turks. En ook goed leesbaar op je smartphone. Oefening baart kunst. Gelukkig begrijpen wij elkaar dan heel goed! column MAxIME VERHAGEN Begrijpen wij elkaar wel goed? Maxime Verhagen, Voorzitter Bouwend Nederland 0-18 13:25 www.vonkgroenservice.nl info@vonkgroenservice.nl 06-228 418 78 1 groenserv,ce Ï)ureau voor ecologisch advies Flora fy Fauna 9uickscan E_colgische begeleiding 5roedvogelinventarisatie 5oortinventarisatie www.von kg roenservice.n 1 i nfo@von kg roenservice.n 1 06-228 418 78 jk testen n Kodo Sektani, ingenieur in nieuwe theoretische tingen van brugberschillende situaties Sektani: “Nu is het zaak om te valideren. Vanaf 2018 sponsoren aan een proef- geven op de vraag met gswerk te maken krijgt en delen op elkaar inwerken.” kswaterstaat en de gen heeft 27 juni proefopstelling eoretische bereke5 nummer 5 / september 2019 actueel Als Mirosław op de bouwplaats “Zadzwoń pod 112 po karetkę” zegt, dan bedoelt hij precies hetzelfde als wanneer Mehmet “Ambülans için 112’yi arayın” roept. Desondanks begrijpen de Pool en de Turk elkaar niet. Als ze tijdens de schaft elkaar iets duidelijk willen maken, dan kunnen ze daar de tijd voor nemen. Maar wat als er een zwaar voorwerp van hoogte valt? Dan moet de boodschap toch direct duidelijk zijn voor iedereen? Taalbarrières, omgevingsgeluiden en afstand zijn belangrijke factoren waardoor de boodschap niet of te laat aankomt. Met eenduidige woorden en gebaren kun je zorgen dat je kameraad in actie komt. Laten we even oefenen. Ga eens staan. Maak een zijwaartse stap naar rechts en wijs tegelijkertijd met een gestrekte hand ook in die richting. Zo maak je duidelijk naar welke kant de collega die in gevaar is moet gaan. Mocht er onverhoopt iets mis gaan, maak dan de volgende twee gebaren. Maak een belgebaar waarbij je met gespreide pink en duim je hand bij je oor houdt. Maak dan een kruis met je armen. Collega’s zouden dan 112 moeten bellen voor een ambulance. Nee, dat werkt inderdaad niet meteen. Het kost even tijd voordat iedereen op de bouwplaats de 26 gebaren kent die in de nieuwe veiligheidscode Bouwspraak geïntroduceerd worden. Het gebruik van gebaren is niet nieuw en heeft z’n nut bijvoorbeeld al bewezen in de duiksport. Als je onderwater gaat, word je geacht alle handsignalen te kennen. Als je je platte hand van links naar rechts beweegt onder je hoofd en langs je keel, dan weet je duikbuddy direct dat je geen lucht meer hebt. Iedereen is het met mij eens dat de bouw veiliger móet! Al jaren streven we naar meer veiligheid op bouwplaatsen en het naleven van veiligheidsvoorschriften. Dit gaat weleens mis door spraakverwarring en ruis op de lijn vanwege ronkende machines. Ik ben dan ook blij dat FNV Bouwen & Wonen, CNV Vakmensen, Aannemersfederatie Nederland, Vereniging van Waterbouwers, NVB en Bouwend Nederland samen Bouwspraak hebben ontwikkeld. En nee, Bouwspraak is geen wondermiddel, maar wel een flinke stap voorwaarts en onderdeel van de bewustwordingscampagne ‘Bewust Veilig Iedere Dag’ van Bouwend Nederland. Of je nu Jan, Jack, Alexandru of Gabor heet, ik wil dat iedereen elke dag weer veilig thuis komt van werk. Jij bent ook zelf verantwoordelijk voor je eigen veiligheid, bezoek daarom bouwspraak.nl/downloads en print de poster uit. Hang hem op groot formaat op in je bus, bouwkeet en op kantoor. De site is beschikbaar is het Bulgaars, Duits, Engels, Hongaars, Nederlands, Pools, Roemeens en Turks. En ook goed leesbaar op je smartphone. Oefening baart kunst. Gelukkig begrijpen wij elkaar dan heel goed! column MAxIME VERHAGEN Begrijpen wij elkaar wel goed? Maxime Verhagen, Voorzitter Bouwend Nederland DE OPLOSSING VOOR (MOBIELE) STROOM EN VERLICHTING Betrouwbaarheid is een van de belangrijkste afwegingen bij de aanschaf van een aggregaat. Met onze B&N aggregaten bieden wij een hele goede oplossing voor mobiele stroom en mobiele verlichting. Kijk op www.brinkmann-niemeijer.nl voor meer informatie. 1 groenserv,ce Ï)ureau voor ecologisch advies Flora fy Fauna 9uickscan E_colgische begeleiding 5roedvogelinventarisatie 5oortinventarisatie www.von kg roenservice.n 1 i nfo@von kg roenservice.n 1 06-228 418 78 Nederland telt honderden beweegbare bruggen. De status van de mechanische uitrusting is cruciaal voor de vraag of een brug gerenoveerd of vervangen moet worden. Hiervoor is een herbeoordeling van het bestaande bewegingswerk nodig. Dit onderdeel is voor veel beheerders een grote worsteling aangezien de theoretische rekenregels die we hanteren de praktijk niet lijken te volgen. Bewegingswerken worden hierdoor mogelijk onnodig (vroeg) vervangen. meer veiligheid, minder kosten Antea Group onderzoekt met TU Delft, Rijkswaterstaat en Provincie Zuid-Holland de dynamica en constructieve veiligheid van beweegbare bruggen. Dit onderzoek leidt tot een realistischer model om de levensduur van beweegbare bruggen te beoordelen. De verwachting is dat dit model grote maatschappelijke en financiële voordelen biedt. Hiermee kunnen brugbewegingsmechanismen kostenbewust in stand worden gehouden zonder dat de veiligheid in het geding komt. Sonja Riesen, projectmanager Beweegbare Bruggen: “Met dit onderzoek werken wij aan het ontwikkelen en toepassen van duurzame oplossingen in onze leefomgeving. Daarnaast past het onderzoek goed bij onze ambitie om tot de top van Nederland te behoren op het gebied van beweegbare bruggen”. modellen in de praktijk testen Het promotie-onderzoek van Kodo Sektani, ingenieur Antea Group, resulteerde al in nieuwe theoretische modellen waarmee de belastingen van brugbewegings-mechanismen in verschillende situaties voorspeld kunnen worden. Sektani: “Nu is het zaak om de modellen te verifiëren en te valideren. Vanaf 2018 werk ik samen met veertien sponsoren aan een proefopstelling die antwoord gaat geven op de vraag met welke krachten een bewegingswerk te maken krijgt en hoe alle mechanische onderdelen op elkaar inwerken.” Mijlpaal in onderzoek naar beweegbare bruggen Het onderzoek van ingenieurs- en adviesbureau Antea Group, Rijkswaterstaat en de Provincie Zuid-Holland naar de levensduur van beweegbare bruggen heeft 27 juni 2019 een mijlpaal bereikt. Op de TU Delft is op die dag een unieke proefopstelling geopend. Deze opstelling maakt het mogelijk om voor het eerst theoretische berekeningen in de praktijk te testen. Proefopstelling. Betrokken partijen. advertenties advertentie ‘Onze gezondheid ligt onder de grond’ Riolering is voor veel mensen onzichtbaar, maar ook onmisbaar. Riolering zorgt ervoor dat afvalwater en hemelwater op een veilige en hygiënische manier worden afgevoerd. Daarom is Betonhuis Riolering gestart met de bewustwordingscampagne ‘Onze gezondheid ligt onder de grond’. Betonhuis Riolering is gestart met deze campagne om het beschermende karakter van riolering onder de aandacht te brengen. Met deze campagne gaat men in op de keuzes die een rol spelen bij het vervangen van riolering. En worden de kwaliteiten van riolering van beton voor het voetlicht gebracht. VOLKSGEZONDHEID Riolering helpt voorkomen dat mensen in contact komen met vervuild water, dat bacteriën en ziektekiemen bevat. Dankzij deze sanitaire voorziening is de gemiddelde levensverwachting in de twintigste eeuw fors toegenomen. Aan riolering worden hoge kwaliteitseisen gesteld. Afvalwater moet immers veilig worden afgevoerd. Riolering van beton biedt deze garantie. Ook nu de belasting van het riool fors toeneemt doordat er steeds meer op wordt geloosd. KLIMAAT Riolering speelt ook een rol bij klimaatadaptatie. De kans op overstromingen, droogte en hitte neemt toe. Dat levert risico’s op voor onze economie, volksgezondheid en veiligheid. Stortbuien en langdurige neerslag veroorzaken wateroverlast, op andere momenten ontstaat juist droogteschade. Permeabele betonbuizen maken berging, transport, infiltratie of drainage van water beheersbaar mét respect voor het milieu door een continue beheersing van het grondwater. MILIEU Beton beschermt ook het milieu en voorkomt dat vervuild water in beken of riviertjes terechtkomt. De grondstoffen voor beton zijn regionaal of lokaal, of op redelijke afstand, beschikbaar. Na het einde van de levensduur wordt beton gerecycled, bijvoorbeeld als fundatiemateriaal of als granulaat voor het maken van nieuw beton. Dat maakt riolering van beton tot een milieubewuste keuze. Demolition Guard Cabcare is verkrijgbaar bij Brand Equipment +31(0) 524 215 085 | info@brandequipment.eu UW SPECIALIST IN MACHINEBEVEILIGING Handrails Vandal Guard Cabcare_117x85mm_uitgave2_P5.indd 1 7-3-2024 11:28:30 Kipper Event verhuist naar Bouw & Infra Park Harderwijk Kipper Event in Markelo in 2022. Op 7 en 8 juni 2024 wordt voor de tweede keer een Kipper Event gehouden. Dit jaar echter niet in Markelo (Overijssel), maar centraler in het land: op het Bouw- & Infrapark in Harderwijk. De eerste editie was zeer succesvol en werd druk bezocht. Bijna vijftig exposanten toonden hun trucks, opbouwen, autolaadkranen, trailers en andere truck gerelateerde diensten en producten op de zandwinning van Van der Heiden. Alles bij elkaar stonden er ruim 135 eenheden op het terrein. Naast kippers zagen we ook diepladers, betonmixers, autolaadkranen, een mobiele zandzuiger, enzovoort. Dat er maar liefst 120 trucks stonden (meer dan ooit op een TKD hebben gestaan) deed de organisatoren beseffen dat er een duidelijke behoefte is aan een Kipper Event. Het ontstaan daarvan is overigens direct terug te leiden naar de annulering van de Technische Kontakt Dagen in 2022. De tweejaarlijkse TKD vond in 2023 wel weer plaats (in Almere) en dat biedt ruimte om in de tussenliggende jaren een Kipper Event te organiseren. INFORMATIE Bekend onderdeel is de demobaan, waar bezoekers een rondje offroad kunnen rijden met de trucks. Verder worden in het congrescentrum bijeenkomsten georganiseerd vanuit de Rai Vereniging Speciale Voertuigen. De organisatie is in handen van Bigtruck en Bouwmachineweb. De locatie is dit keer het Bouw & Infra Park aan de Ceintuurbaan in Harderwijk. De openingstijden zijn: Vrijdag 7 juni van 13:00 tot 21:00 uur en zaterdag 8 juni van 08:00 tot 17:00 uur. Net als bij de eerste editie zal het evenement gratis toegankelijk zijn. Er is voldoende parkeerruimte. Bigtruck Trailertotaal https://trailertotaal.nl
J.Withag: + 31 6 247643 53 j.withag@adler-arbeitsmaschinen.nl www.adler-arbeitsmaschinen.nl Boorwagen B 75 Pro voor aardwarmteboringen! Extreme compacte boortoren voor moeilijke projecten in krappe ruimtes Capaciteit voor boordieptes tot 150 m 1 m & poedercoating A-Quin is een inspectie- en adviesbureau in de disciplines elektrotechniek, civiele techniek en werktuigbouwkunde. Wij werken Nederland breed voor opdrachtgevers als Rijkswaterstaat, provincies en gemeenten, grote aannemers en particuliere bedrijven. Wij zijn op zoek naar professionals en jong talent met een MBO, HBO of WO opleiding in de elektrotechniek, civiele techniek of werktuigbouwkunde ter versterking van ons team. Herken je je in onze missie: ‘Nederland veilig en bereikbaar houden’ ? Reageer dan snel! OPENHEID * KWALITEIT * GOEDE SAMENWERKING * EERLIJKHEID * MAATWERK * BETROKKENHEID * WERKEN OP UNIEKE LOCATIES IN NEDERLAND Scan en solliciteer: Producten Straatlaag Halfverharding Mortels Voegvulling Koudasfalt +31 (0)315 65 48 83 info@infranology.nl www.infranology.nl Zepto 30, 6902 KE Zevenaar
7 NUMMER 3 / MEI 2024 THEMA KUNSTWERKEN & BETONREPARATIE BetonOnderhoudsPlatform: focus op langere levensduur Beton wordt pas echt duurzaam, wanneer de levensduur van betonconstructies flink kan worden verlengd. Maar voor het revitaliseren van ‘oude’ betonconstructies is kennis nodig. Die kennis is sinds 2023 gebundeld in het Beton Onderhouds Platform, kortweg BOP. Hierin werken vijf kennispartners op het gebied van betonreparatie en -onderhoud samen. “Betononderhoud- en reparatie heeft de toekomst, mede door de huidige duurzaamheidsopgave, kostenbesparing en het beschikbaar houden van onze infrastructuur”, zegt Christian Carlie, voorzitter van de Vakgroep gecertificeerde BetonReparatiebedrijven (VBR) van Bouwend Nederland. TEKST: ING. FRANK DE GROOT BEELD: VBR “Hoe langer een betonnen kunstwerk of gebouw goed kan blijven functioneren, hoe minder nieuw beton er hoeft te worden geproduceerd. Dat verhoogt dus de duurzaamheid van beton”, zegt Christian Carlie. “Als je het beton goed repareert, verleng je de levensduur van bijvoorbeeld een viaduct met wel dertig jaar. Daarom is ons motto ook: waardeer het, repareer het.” Maar er zijn meer voordelen te behalen: “Betonnen kunstwerken vormen een belangrijk onderdeel van onze infrastructuur. Het belang van een vitale infrastructuur is groot voor onze economie, veiligheid en gezondheid. Als er een kunstwerk in een vitale infrastructuur gesloten moet worden door gebrek aan onderhoud, dan kan dat grote gevolgen hebben voor de economie. Maar ook hulpdiensten moeten dan flink omrijden. En we moeten natuurlijk veilig gebruik kunnen maken van de infrastructuur.” Volgens Christian zijn de grote kunstwerken er in het algemeen beter aan toe dan de talrijke bruggetjes in buitengebied: “Deze liggen veelal niet in vitale infrastructuur. Schade in het wegdek zie je en het schilderen van leuningwerken levert direct zichtbaar resultaat op. Maar het probleem zit vaak aan de onderzijde, waar zelden iemand naar kijkt. Ik wijs gemeenten daar ook op, maar dan zie je dat het wel drie tot vier jaar duurt voordat ze dan daadwerkelijk gaan renoveren. De prioriteit ligt er gewoon niet. Dat is vreemd, want je kunt veel kosten besparen met tijdig onderhoud, doordat een kunstwerk dan niet vervangen hoeft te worden. Het is ook nog eens veel beter voor het milieu.” BOP “De bouw- en infrasector gaat zich steeds meer bezighouden met renovatie en staat hierin voor een flinke opgave. Deze opgave vraagt om intensieve samenwerking, vooral als het om vakkennis gaat. Zeker bij oudere objecten is herstel niet altijd voldoende en moeten er versterkingsmaatregelen worden getroffen om aan de huidige maatstaven te voldoen. Door kennis te bundelen is er veel mogelijk”, aldus Christian. Het Beton Onderhouds Platform (BOP) heeft alle relevante kennis in huis. Christian: “In BOP werken vier brancheverenigingen en een kenniscentrum samen. Zij hebben een missie: samen de beste zijn op het gebied van betonreparatie en de markt daarvan laten profiteren. Zo organiseren we jaarlijks een Noordelijke of een Zuidelijke Betonreparatie Middag. Met ruim 50 bedrijven in het onderzoeken, onderhouden, repareren en versterken van beton met goede materialen en technieken, kunnen we werken aan oplossingen op het gebied van onder meer duurzaamheid, beschikbaarheid, technieken, veiligheid en kosten.” De vijf organisaties binnen het BOP zijn: • VBR: Vakgroep van gecertificeerde Beton Reparatiebedrijven; • VABOR: Vereniging van Adviseurs op het vakgebied van Beton Onderhoud en –Reparatie; • KB Kenniscentrum: Experts op het gebied van kathodische bescherming; • VLB; Leveranciers van Betonreparatie en Beschermingsmiddelen. • OtBS; Stichting Opleiding tot BetonreparatieSpecialist BREDERE FOCUS Deelname van VBR aan het BOP is volgens Christian vooral belangrijk om de focus op betonreparatie en -onderhoud te verbreden: “We moeten bijvoorbeeld wel voldoende vakmensen hebben. De Stichting Opleiding tot BetonreparatieSpecialist maakt jongeren enthousiast om voor dit mooie vak te kiezen. In de certificatieregeling voor betonreparatiebedrijven is verder voor het aantonen van de vakbekwaamheid van de betonreparateurs het volgen van nascholingsdagen verplicht. Dat verzorgt de stichting ook. Daarnaast zijn arbeidsomstandigheden belangrijk. Recent hebben we bijvoorbeeld de mogelijkheden van exoskeletten gezien, waarmee betonreparateurs een fysieke ondersteuning hebben van armen en rug bij zwaar werk of als je veel boven je hoofd moet werken.” Maar er is veel meer: “Denk aan een goed advies naar de beheerders van kunstwerken. Laat je kunstwerken regelmatig inspecteren. Bijvoorbeeld jaarlijks of bijvoorbeeld iedere drie of vijf jaar. Dat kan tegenwoordig zelfs met drones. Dan heb je een beter beeld van de moeilijk bereikbare plekken. We zijn ook steeds beter in het interpreteren van data, die de huidige conditie van een kunstwerk weergeeft. Wellicht is dan kathodische bescherming een optie om wapeningscorrosie in kunstwerken te voorkomen. Verder kunnen we adviseren over onderhouds- en beschermingsmaatregelen. Al die kennis is aanwezig binnen het BOP. Het uiteindelijk doel is je kunstwerk een langere levensduur te geven. Wacht daarom niet tot het te laat is!” VAKGROEP Er zijn meer ontwikkelingen in de betonreparatiebranche. Zo is per 1 januari 2024 de voormalige Vereniging van Gecertificeerde BetonReparatieBedrijven opgeheven en is de VBR als de Vakgroep gecertificeerde BetonReparatieBedrijven aangesloten bij Bouwend Nederland. Christian daarover: “De zestien leden van de VBR vormen de eredivisie als het gaat om het onderhouden, beschermen en versterken van betonconstructies. We hebben eerst een jaar proef gedraaid als vakgroep, omdat er bij enkele leden wel wat scepsis was. Maar dat proefjaar is zo goed bevallen, dat we in het najaar van 2023 hebben besloten onze 40-jarige vereniging op te heffen.” Maar waarom deze stap? “Dertien van onze zestien leden waren al lid van Bouwend Nederland en binnen deze brancheorganisatie kunnen we veel kennis delen op het gebied van zowel infra als bouw. Hierdoor kunnen we de enorme renovatie-opgave in de infrastructuur en bouw effectiever aanpakken. Ook is zo’n grote brancheorganisatie veel beter in staat om onze belangen extern te verdedigen. Denk aan wet- en regelgeving, CAO-onderhandelingen en arbeidsomstandigheden. Daarnaast profiteren we van een uitgebreid secretariaat. Daardoor kunnen we ons meer richten op onze kerntaken: kennisontwikkeling, scholingen, kwaliteit en veiligheid. VBR blijft verder VBR, we blijven gecertificeerd op het hoogste niveau en we blijven ons bezig houden met ons vakgebied en ons vakmanschap: betonreparatie en -onderhoud.”
PLATFORM VOOR GROND-, WEG- EN WATERBOUW 8 Liggers A9 krijgen nieuwe bestemming op A44 Momenteel wordt gewerkt aan de verbreding van de A9 tussen de knooppunten Badhoevedorp en Holendrecht. In maart zijn circa 50 liggers uit de A9 in Ouderkerk aan de Amstel gehesen om te worden hergebruikt in de A44. Voor dit zogenaamde ‘oogsten’ van liggers die kwalitatief nog goed zijn, werkt Rijkswaterstaat in een uniek project samen met consortium Groene Liggers V.O.F. TEKST: ING. FRANK DE GROOT, MET DANK AAN RIJKSWATERSTAAT BEELD: RIJKSWATERSTAAT Het uithijsen van de liggers in de A9. Rijkswaterstaat wil in 2030 klimaatneutraal en circulair werken. Dat betekent een andere manier van bouwen. Circulair, demontabel, aangevuld met nieuwe materialen. In de huidige situatie worden liggers voornamelijk vermalen en ingezet als granulaat voor wegfundatie. Zonde natuurlijk, als je nagaat dat liggers van goede kwaliteit vaak meer dan honderd jaar mee kunnen. Vaak kunnen deze liggers niet opnieuw worden gebruikt op dezelfde plek. Bijvoorbeeld omdat het ontwerp is aangepast en er dus liggers van een ander formaat nodig zijn. In 2018 werd bij Kampen het eerste betonnen circulaire viaduct van Nederland gebouwd. Hierbij werd geëxperimenteerd met een nieuwe techniek en een nieuwe manier van samenwerking. Het viaduct is negen maanden getest door bouwverkeer van de Reevesluis. Een geslaagd project, maar daarmee was er nog geen ‘inkoopklare’ werkwijze of oplossing voor circulaire viaducten. In 2020 is er daarom een innovatieuitvraag (SBIR) gedaan om met de markt een circulair viaduct te ontwerpen. Wat toen begon als een idee op papier, gebeurt inmiddels steeds meer in de praktijk. SBIR De innovatieuitvraag Strategic Business Innovation Research (SBIR) Circulaire Viaducten uit 2020 daagt de markt uit: hoe zien zij een circulair viaduct voor zich? Dat leverde 32 inschrijvingen op, veel meer dan verwacht. Hieruit zijn toentertijd drie consortia geselecteerd die een prototype circulair viaduct mochten realiseren. Uiteindelijk zijn op 1 maart 2022 de eerste circulaire liggers vanuit een kunstwerk in de Europaweg (A7) Groningen hergebruikt in Appingedam. Dit is uitgevoerd door SBIR-consortium ‘Hergebruik Prefabliggers 2.0’, tegenwoordig ‘Liggers 2.0’. Daarin participeren Royal HaskoningDHV, Dura Vermeer, Haitsma en Vlasman, met SGS als onafhankelijk toetser. In Appingedam zijn de liggers hergebruikt voor een nieuwe brug die is gebruikt voor een tijdelijke woonwijk. De meeste liggers uit de Europaweg Groningen zijn echter in januari 2023 gebruikt in een nieuw viaduct bij Hoog Burel (A1) op de Veluwe. GWWTotaal heeft hier al uitgebreid over geschreven. HERGEBRUIK A9-LIGGERS Een volgende belangrijke stap bij de toepassing van circulaire liggers wordt dit jaar gezet. Rijkswaterstaat verbreedt namelijk de A9 tussen de knooppunten Badhoevedorp en Holendrecht naar vier rijstroken per rijrichting en legt een wisselbaan aan. In Amstelveen wordt de A9 verdiept aangelegd. Dit is het vijfde deelproject van het weguitbreidingsprogramma Schiphol-Amsterdam-Almere (SAA). Door de extra rijstroken verbetert de doorstroming en daarmee de bereikbaarheid van de noordelijke Randstad. Onderdeel van de werkzaamheden op de A9 is de sloop of renovatie van in totaal elf bruggen of viaducten, die gemiddeld tussen de 40 en 50 jaar oud zijn. Van de 360 liggers die in maart 2024 zijn ‘geoogst’ op de A9, krijgen er ongeveer 220 een herbestemming bij de Kaagbrug in de A44. NAAR A44 De A44 is één van de oudste snelwegen van Nederland en is aangelegd in de jaren ‘30 van de vorige eeuw. Door de jaren heen is de weg steeds meer en zwaarder belast. Uit inspecties en berekeningen blijkt dat drie viaducten (de Lisserweg, de Hoofdvaart en het Spoorwegviaduct) én een beweegbare brug (de Kaagbrug) in de komende jaren vervangen moeten worden. Het vervangen van de brug en viaducten is van belang om de A44 ook in de toekomst veilig te houden en de regio bereikbaar. Zodra het project A44 zover is, worden de liggers op maat gemaakt, zodat de betonnen balken precies passen op hun nieuwe bestemming. Hans de Kievit, contractmanager project A44: “Als de liggers zijn opgeslagen, gaan we aan de slag om ze aan te passen op basis van het ontwerp van de opdrachtnemer. Zo passen de aangepaste liggers straks precies in het nieuwe werk. Voordat we de ‘nieuwe’ liggers plaatsen, worden ze eerst gecontroleerd en gekeurd. Zodat we zeker weten dat ze aan de hoogste eisen voldoen.” Het is de eerste keer dat Rijkswaterstaat op zo’n grote schaal liggers ‘oogst’. Hiermee komt de ambitie ‘in 2030 klimaatneutraal’ een stap dichterbij. GROENE LIGGERS V.O.F. Rijkswaterstaat en Groene Liggers V.O.F. hebben in december 2023 een samenwerkingsovereenkomst getekend om de opschaling van hergebruik van liggers door te ontwikkelen tot een volwassen markt. De samenwerkingsovereenkomst brengt Rijkswaterstaat en twee consortia samen, die zijn ontstaan uit het SBIR (Small Business Innovation Research) initiatief ‘circulaire viaducten’ in 2019. Als resultaat van deze SBIR vormen deze twee consortia samen een koplopersgroep op het gebied van hergebruik van liggers. Dit gebeurt onder de naam Groene Liggers V.O.F. De twee consortia zijn: • Liggers 2.0: Dura Vermeer Infra Participaties, Royal Haskoning DHV, Haitsma Beton en Vlasman Betonbewerkings- en Slooptechnieken. • Closing the Loop: GBN Groep, Strukton Civiel, Antea Group en Nebest. Meer weten? Kijk op www.circulaireviaducten.nl. Ligger afkomstig van A9. Het succes van het hergebruik van liggers heeft het consortium Liggers 2.0 begin 2023 bewezen, met onder andere het inhijsen van bestaande liggers in een nieuw viaduct bij Hoog Burel (A1). Foto: © Erik Karst Fotografie.
9 NUMMER 3 / MEI 2024 THEMA KUNSTWERKEN & BETONREPARATIE Steenweg 63 Waardenburg • 0418 - 653316 • www.slurinkinfra.nl Beton- en staalbescherming • Reparatie en onderhoud van beton • Slijt- en antisliplagen • Dilatatieconstructies Voegovergangen • Gietasfalt • Combinatiedeklagen • Parkeerdakafwerkingen Specialist pur sang! Voor al uw groot en klein brugonderhoud NATIONALE BRUGGENBANK Kwalitatief goede liggers uit de A9 die niet nodig zijn in de A44, gaan naar de Nationale Bruggenbank. In deze ‘liggerbank’ worden de komende tijd steeds meer liggers verzameld, wachtend op een tweede leven in een brug of viaduct. Het vinden van een nieuwe bestemming voor liggers is een nieuw proces, waarbij nog veel geleerd moet worden. In Nederland zijn ongeveer 40.000 bruggen en viaducten, waarvan de komende 15 tot 20 jaar 295 viaducten moeten worden vervangen. Het uiteindelijke doel is een markt in circulaire materialen, waaronder dus ook liggers, op een grotere schaal. Het doel van Rijkswaterstaat is om hier al lerend naar toe te werken. Om dat te bereiken, moet er bij ontwerpen voor nieuwe bruggen of viaducten in de toekomst ook vaker gekeken worden naar beschikbare of vrijkomende liggers om vervolgens op basis daarvan het uiteindelijke ontwerp te maken. Met een paar kleine aanpassingen in het ontwerp is het soms al mogelijk om een bestaande ligger op te nemen in een brug of viaduct, waardoor deze een tweede leven krijgt. Het uiteindelijke doel is een markt voor circulaire materialen, met meer dan alleen liggers, op grote schaal. PROTOCOL HERGEBRUIK VAN BETONNEN LIGGERS Hergebruik van prefab liggers is mogelijk. Dat is de uitkomst van de pilot die uitgevoerd is bij het viaduct over de A1 bij Hoog Burel. De pilot is uitgevoerd met zestien hergebruikte liggers, afkomstig uit het viaduct Europaweg in de A7 in Groningen. De veiligheid en levensduur zijn gegarandeerd en met onderzoek en berekeningen onderbouwd. Het volledige proces is vastgelegd in een protocol op basis waarvan SGS een kwaliteitsverklaring heeft afgegeven. Het protocol is als pdf te downloaden via www.circulaireviaducten.nl. Klik op ‘nieuws’ en bij 15 maart zie je het protocol staan. Begin 2023 werden bij de bouw van het nieuwe viaduct Hoog Burel over de A1 hergebruikte liggers toegepast, afkomstig uit de A7 bij Groningen. advertentie
PLATFORM VOOR GROND-, WEG- EN WATERBOUW 10 “Tunnelrenovaties voor 80% standaardiseren” Van de circa 90 tunnels in Nederland en België moet ongeveer de helft binnen tien jaar grootscheeps worden gerenoveerd. Renoveren zal dan wel echt anders moeten. Zoals het nu gaat, is de overlast voor de omgeving te groot en gaat het ontbreken aan zowel menskracht als geld. De oplossing? “Accepteren dat 80 procent van het werk en de tunnel steeds hetzelfde is en daarmee energie overhouden voor de 20% die specifiek is”, stelt directeur Karin de Haas van het COB. TEKST: HENK WIND “Tunnels zijn dure kritieke objecten op plekken waar we niet zonder kunnen. Die zijn dus heel waardevol voor de samenleving. De beschikbaarheid is enorm belangrijk. Je ziet dat ook weer bij de weekendafsluitingen van de Benelux-tunnel. Dan ligt heel Rotterdam plat”, schetst programmamanager en directeur Karin de Haas van het Centrum Ondergronds Bouwen (COB) het belang van tunnels. Het COB is een netwerkorganisatie die in 1995 werd opgericht om de technische achterstand op het gebied van geboorde tunnels weg te nemen. “Die achterstand is inmiddels wel ingelopen, maar op veel andere gebieden is ondergronds bouwen nog lang niet volwassen”, zegt De Haas. De organisatie werkt dan ook veel met ‘groeiboeken’, ‘evolutiepaden’ en versies 1.0, 2.0, et cetera. Wat het Tunnelprogramma betreft hoopt De Haas dat de sector in 2030 redelijk volwassen zal zijn. “Nu is dat op sommige gebieden nog de vroege puberteit en op andere gebieden de late puberteit of midden in de puberteit.” WAT IS DE RESTLEVENSDUUR? “Veel weten we nog niet”, geeft De Haas aan. “Een belangrijke vraag is bijvoorbeeld de restlevensduur van het civieltechnische deel van een tunnel. Die weten we niet echt. Ze werden destijds gebouwd met een verwachte levensduur van 100 jaar of meer. Maar we weten wel dat tunnels altijd lekken en we weten dat er in veel tunnels meer beweging zit dan verwacht werd. We weten niet precies hoe dat komt en we weten niet wat dat voor invloed heeft. Hoe lang kunnen tunnels civieltechnisch nog mee? Kan onderhoud nog 10 jaar wachten? Dat is een grote puzzel.” Daar grip op krijgen is één van de prioriteiten in het Tunnelprogramma van het COB. “We hebben, zoals altijd als COB, eerst gekeken wat we al weten. Dat hebben we gebundeld. Van daaruit kwam de behoefte aan het opzetten van wetenschappelijk onderzoek. Daarvoor moet je dan wel data gaan verzamelen. We hebben een monitoringsstrategie ontwikkeld om die data te gaan leveren. Die monitoring wordt nu ingebouwd in de Willemsspoortunnel en de Noordtunnel. Er gaan PhD’ers aan de slag om te komen tot een eerste versie van een restlevensduur-voorspellend model.” OMVANG RENOVATIEGOLF “Dat is altijd de manier waarop het COB werkt. We gaan eerst analyseren wat er al aan informatie bekend is en gaan daar verder op bouwen. Dat hebben we ook gedaan voor het in kaart brengen van de werkelijke renovatieopgave. We weten dat er een renovatiegolf aan komt, maar om hoe veel werk gaat het dan, wanneer en voor wie? Is het bijvoorbeeld één groot probleem of zijn het honderd kleine problemen? We hebben daarvoor een renovatie van een standaardtunnel van 500 meter lang genomen en gekeken in welke fases een renovatie verloopt en hoe lang elke fase duurt. Dan gaat het om opdrachtgevers, ingenieursdiensten voor zowel opdrachtgevers als uitvoering en om aannemers en toeleveranciers.” “Op basis daarvan hebben we een model ontwikkeld, waar we vervolgens alle tunnels in gezet hebben. Die hebben we nog getweakt naar lengte, soort, specifieke kenmerken, de scope de renovatieopgave en manier van renoveren. Dan krijg je daadwerkelijk inzicht in het werk. Je kunt nu aflezen op welk moment hoeveel mensen nodig zijn. Al die cijfers zijn te vinden in een overzicht op onze site. Maar het is wel: zo goed als we het nu weten. Er is dus steeds een vervolg en verbetering nodig.” ANDERS EN SLIMMER “Op basis van het inzicht in het werk kunnen we spreken met allerlei organisaties om te kijken wat er nodig is, maar ook hoe het anders of slimmer kan, zoals sommige opdrachtgevers dat al doen. Zo heeft Rijkswaterstaat het contract voor de ingenieursdiensten voor de renovaties van zeven tunnels in Zuid-Holland gecombineerd. Dit werk is gegund aan Tunnel Engineering Consultants (TEC), een combinatie van Royal HaskoningDHV en Witteveen+- Bos. De verwachting is dat deze aanpak meer ruimte geeft voor gezamenlijk leren en past bij de programmatisch aanpak van de renovatie zelf. Programmatisch aanbesteden is een mogelijkheid om aan de knoppen te draaien, ook in de relatie met de aanneemcombinaties. Als je weet dat je onder voorwaarden ook een volgende tunnel mag uitvoeren, hoef je niet opnieuw tijd en geld en energie te steken in een aanbestedingstraject.” Uit de cijfers blijkt in ieder geval dat het anders moet om het allemaal betaalbaar te houden en te bemensen en om de overlast van afsluitingen te beperken. “Kijk ook eens naar overlast van de renovatie zelf. Er gaat enorm veel materiaal in een tunnel. Alleen dat al kan een heel grote extra belasting op het verkeersnet van de omgeving zijn.” WERKEN MET PATRONEN Belangrijk is ook om niet alleen naar de renovatie van dit moment te kijken, maar ook naar toekomstige renovaties. “Behalve met de civieltechnische schil hebben we in tunnels ook te maken met installaties die veilig en betrouwbaar moeten zijn en met ict-systemen voor bedienen, besturen en bewaken. Die onderdelen zijn alle drie kritiek om tunnels beschikbaar te houden. Toekomstige renovaties kun je gemakkelijker maken door te werken in patronen en typicals. Je moet het zo doen dat je onderdelen kunt renoveren en niet alles in één keer hoeft te vervangen. Microrenovaties noemen we dat. Die zijn eenvoudiger en veel minder ingrijpend. Doordat je toekomstige renovaties dan sneller uit kunt voeren, blijft de beschikbaarheid maximaal.” “Dat biedt ook de mogelijkheid om in te spelen op nieuwe ontwikkelingen, bijvoorbeeld digitalisering. Neem een zelfrijdende auto. Stel dat je daarvoor de tunnelverlichting zou willen aanpassen of weghalen. Met typicals kun je door middel van een microrenovatie één systeem er uit halen zonder dat alles omvalt.” 80% IS HETZELFDE Werken met patronen en typicals is één van de stappen om te komen tot meer uniformiteit in tunnelrenovatie en -ontwerp. “We hebben recent het ‘Evolutiepad naar uniformiteit versie 4.0’ opgeleverd. Dat is een belangrijk stuk van de puzzel. Om het werk eenvoudiger te maken moeten we 80% uniformeren. Ik weet dat mensen uniek zijn en dat elk project uniek is, maar we moeten ook gewoon accepteren dat 80% hetzelfde is. Dat vinden we ook wel met elkaar, maar we benadrukken steeds weer vooral wat er anders is en vergeten dat 80% hetzelfde is. Je kunt dat deel beter ‘goed jatten’ dan opnieuw engineeren. Ook opdrachtgevers zullen dat moeten accepteren en niet steeds weer iets De renovatieopgave is groot, zoals hier de Maastunnel. COB heeft in kaart gebracht hoe groot de opgave daadwerkelijk is. Foto: COB. Karin de Haas: “Het ‘Evolutiepad naar uniformiteit versie 4.0’ is een belangrijk stuk van de puzzel.” Foto: Vincent Basler. Op de cover van het Evolutiepad 4.0 staat de yellow brick road uit de Wizard van Oz. ‘De sector heeft de antwoorden al in zichzelf.’ Beeld: COB. Open dag bij de renovatie van de Velsertunnel. Foto: Flickr, Jeroen van Lieshout.
11 NUMMER 3 / MEI 2024 THEMA KUNSTWERKEN & BETONREPARATIE BUILDING A SOLID FUTURE DUURZAAM BOUWEN MET BETON Samen bouwen aan een solide toekomst Bel uw persoonlijke adviseur Tel: 0342 - 44 10 50 anders of mooiers moeten vragen. Als je dat doet heb je ook meer geld, tijd en menskracht over om op de echt unieke aspecten te richten. Dat is voor mensen die hieraan werken ook veel leuker. En we zullen het ook wel moeten. We hebben als sector geen tijd meer voor die 80%.” MET ELKAAR IN GESPREK “Op de voorpagina van het Evolutiepad naar uniformiteit heb ik gekozen voor een plaatje van de yellow brick road uit de Wizard of Oz. De figuren daarin zijn onderweg naar de tovenaar, maar ze hebben het antwoord al in zichzelf. Dat geldt ook voor onze sector. We hebben de antwoorden in onszelf, maar we moeten blijven lopen en elkaar vasthouden. Het gaat er voor ons niet om waar we uit komen, maar dat we onderweg zijn. Het hoeft geen uniforme NEN-norm te worden die in beton gegoten is. Daar zijn andere partijen voor. Voor ons als netwerkorganisatie is het belangrijk dat we met elkaar de dialoog aangaan. De tunnelsector is ook niet zo groot. Daar werken misschien 1.000 mensen in en die kennen elkaar. Die mensen komen elkaar ook binnen het COB in diverse werkgroepen tegen. Ook dat - wie werkt waar - is allemaal terug te vinden op onze site.” Inmiddels heeft het COB op een Tunneldag in januari het tunnelprogramma van 2018 tot 2030 besproken. Daarbij is teruggeblikt op de eerste vijf jaar en wordt nu gekeken naar eventuele bijstelling van de prioriteiten voor de komende vijf jaar. De Haas wil daar nu nog niet op vooruit lopen, ook omdat dat nog moet worden vastgesteld door de 126 verschillende participanten. “Dan kan ik wel gehoord hebben dat iemand roept dat iets belangrijk is, maar is het dat dan ook de taak van het COB? Daar moeten we met elkaar uitkomen. Wel zien we dat we veel kleine puzzels hebben gelegd en dat we dat nu kunnen samenvoegen tot een groter geheel.” CIRCULARITEIT Een aandachtsveld voor komende jaren is in ieder geval ook duurzaamheid en circulariteit. “Dat zijn geen nieuwe thema’s. Daar waren we al mee bezig. Er is al een 1.0-versie van Maatregelencatalogus circulaire tunnels en versie 2.0 is voor dit jaar een speerpunt. We hanteren daarbij de 10R-ladder. Doel is dat alle installaties die in een tunnel gaan a priori circulair zijn. Als ze er weer uitgehaald worden, moeten ze herbruikbaar zijn. Wat nodig is, is ook dat er een MKI-score voor installaties komt, maar dat is ingewikkeld. Meestal hebben MKI-scores betrekking op één product, terwijl een installatie uit heel veel componenten bestaat. We zoeken daarvoor de samenwerking met diverse instituten, waaronder de Nationale Milieudatabase.” “Ook een belangrijke ontwikkeling voor de komende jaren betreft digitalisering als hulpmiddel om beter en sneller te kunnen beslissen en werken. Werken met de digitale tunneltweeling is al business as usual in de realisatiefase van nieuwbouw en renovatie, maar kun je daar ook wat mee in de beheerfase? Kun je besluiten nemen op basis van de digitale tweeling, kun je daarop plannen en kun je daar de restlevensduur mee bepalen?” “Mijn persoonlijke droom voor de toekomst is om te komen tot een ‘Hup Tunnel Hub’. Een soort oefencentrum als overtreffende trap van het COB. Een plek waar mensen samenkomen, leren, oefenen, spelen, fouten maken, et cetera, waar innovaties zichtbaar zijn en waar studenten en afstudeerders terecht kunnen”, besluit De Haas. Op de website van het COB zijn vele cijfers te vinden over de hoeveelheid werk die op een bepaald moment gaat zitten in de renovatie van de tunnels in Nederland en België. Beeld: COB. Uw betrouwbare partner in het adviseren, leveren en monteren van complexe hardhouten constructies. • Bruggen • Sluisdeuren • Woning- en utiliteitsbouw • GWW • Recycling Hupkes Wijma B.V. T +31 (0)38 331 64 44 info@hupkeswijma.com www.hupkeswijma.com advertenties
www.gwwtotaal.nlRkJQdWJsaXNoZXIy NTI5MDA=