Paviljoens over actuele onderwerpen en innovatieve oplossingen op ATH en GTH 2024 Pag. 25 BEZOEK OOK DE WEBSITE WWW.GWWTOTAAL.NL NUMMER 5 | JAARGANG 15 | SEPTEMBER 2024 HET GROOTSTE GWW PLATFORM IN NEDERLAND THEMA INRICHTING OPENBARE RUIMTE & ONDERHOUD OPENBAAR GROEN INRICHTING OPENBARE RUIMTE Gezonde stad is een groenblauwe stad 12 INRICHTING OPENBARE RUIMTE Gevolgen klimaatverandering voor ruimtelijke ordening 09 ONDERHOUD OPENBAAR GROEN Samen voor een groene buurt 26 JANSONBRIDGING.NL STERK | VEELZIJDIG | COMPACT 100% ELEKTRISCH eurogate-international.com Grootste assortiment grondboren en palenrammers info@zwaagstrabeton.nl www.zwaagstrabeton.nl www.bredenoord.com Duurzame mobiele energieoplossingen
KIES HET BESTE VOOR JE MACHINE ALTIJD STARTEN EN EEN LANGERE LEVENSDUUR MET ASPEN ALKYLAATBENZINE Een schone brandstof die goed is voor je machine Dankzij de lange houdbaarheid van Aspen ervaar je geen startproblemen en gaat ’ie langer mee. Ook bevat Aspen geen ethanol, waardoor E10 problemen tot het verleden behoren. Maar Aspen heeft nog veel meer voordelen. Zo is de brandstof 99% schoner, bevat het nauwelijks schadelijke stoffen en is het beter voor je gezondheid én ons milieu. Ontdek alle voordelen. aspen-benelux.nl
3 NUMMER 5 / SEPTEMBER 2024 Stadsgroen rukt op Nederlandse steden zijn massaal de binnensteden aan het vergroenen. De voordelen zijn evident: verminderen van hitte-stress, meer biodiversiteit, verhogen van welzijn bewoners en bezoekers, stofafvang, beperken droogteperikelen en betere regulering van hemelwater dat naar beneden komt tijdens stortbuien. Veel steden zetten de laatste jaren sterk in op vergroening. Denk alleen al aan de herinrichting van de Catharijnesingel in Utrecht. De vroeger drukke singel is van twaalf stroken voor autoverkeer teruggebracht naar twee keer één rijstrook. De rest is water en park geworden, zoals het vroeger ook was. Zelfs in mijn woonplaats Doetinchem slaat de vergroening toe. In het centrum zijn de invals- en ringwegen een paar jaar geleden deels voorzien van groene (midden)bermen. Vooral dit jaar zie je het resultaat: een prachtige zee van bloemen, pluimen en gevarieerd blad maakt samen met nieuwe bomen de beleving direct heel anders. Er is verder aan de Oude IJssel een stadspark gecreëerd. Tuin- en landschapsontwerper Nico Wissing is het brein achter dit ‘Park of Dutch Dreams’. Bijzonder is trouwens dat Nico ook betrokken is bij het ontwerp van het nieuwe Slingeland Ziekenhuis, waarvan de bouw dit najaar moet starten in de weilanden bij afslag Doetinchem-Oost aan de A18. Dit keer is de natuurlijk omgeving als uitgangspunt genomen. Het ontwerp is afgestemd op de aanwezige waardevolle bomen, houtwallen en een monumentale boerderij. Door het landschap en de natuur als uitgangspunt te nemen in het ontwerpproces ontstaat een hoogwaardige omgeving voor het ziekenhuis. Een soort omgekeerde piramide dus, want we zijn gewend om een te bebouwen gebied eerst ‘bouwrijp’ te maken, waarbij al het groen sneuvelt. Dan gaan we bouwen en uiteindelijk voegen we nog nieuwe jonge bomen en planten toe om alles weer wat op te fleuren. Kortom; zorg voor een betere afstemming van nieuwbouw met aanwezige natuurwaarden en probeer in de bestaande bebouwde omgeving verder te vergroenen en ‘verblauwen’ (meer water). Ruimtelijke ordening is daarom onlosmakelijk verbonden met klimaatadaptatie. In deze GWW Totaal gaan we volop in op het beter verbinden van natuur en bebouwing. Dat levert een veel betere en gezondere leefomgeving op! INHOUD COLUMN ING. FRANK DE GROOT 12 17 advertenties 05 Actueel Alternatief bestelwagen hangt achter de fiets 06 Actueel Ter plaatse koud recyclen van asfalt 07 Actueel In de spotlight: Planten- en boombak INRICHTING OPENBARE RUIMTE 09 Inrichting Openbare Ruimte Gevolgen klimaatverandering voor ruimtelijke ordening 12 Inrichting Openbare Ruimte “Gezonde stad is een groenblauwe stad” 14 Inrichting Openbare Ruimte “Klimaatadaptatie maakt wijken groener en leefbaarder” 16 Inrichting Openbare Ruimte Nog meer circulariteit met slankere straatbakstenen 17 Inrichting Openbare Ruimte Ontmoet markt en overheid op Vakbeurs Openbare Ruimte EN VERDER 23 Groen: Onderhoud openbaar groen Nieuwe bevriezingstechniek Japanse duizendknoop 25 Groen: Onderhoud openbaar groen Groen Techniek Holland 26 Groen: Onderhoud openbaar groen Samen voor een groene buurt 29 Groen Nieuws 30 Materieel Nieuws 35 Ondernemen Aanbesteden & Aannemen 36 MKB INFRA ‘Het liefst werken we in bouwteamverband’ 39 Productnieuws Productnieuws GWW-sector +31(0)592 37 27 19 info@middelbos.nl www.middelbos.nl Import en Groothandel ON-VOOR-STEL-BAAR Onvoorstelbaar groot is ons assortiment aanhangeronderdelen en banden voor Landbouw, Tuin & Park, Quad en Industrie. Door dat enorme assortiment hebben wij altijd voor u het beste, het snelst leverbare en het meest prijsvriendelijke artikel in huis. Vandaag besteld, is morgen in huis. Wielen kunnen we passend maken in onze eigen workshop. In elke gewenste kleur. Met plezier werken wij ons uit de naad voor uw sloffen. NIEUW Landbouwassen Landbouwbanden Industriebanden Velgen BEZOEK ONZE WEBSHOP NIEUW +31(0)592 37 27 19 info@middelbos.nl www.middelbos.nl Import en Groothandel ON-VOOR-STEL-BAAR Onvoorstelbaar groot is ons assortiment aanhangeronderdelen en banden voor Landbouw, Tuin & Park, Quad en Industrie. Door dat enorme assortiment hebben wij altijd voor u het beste, het snelst leverbare en het meest prijsvriendelijke artikel in huis. Vandaag besteld, is morgen in huis. Wielen kunnen we passend maken in onze eigen workshop. In elke gewenste kleur. Met plezier werken wij ons uit de naad voor uw sloffen. NIEUW Landbouwassen Landbouwbanden Industriebanden Velgen BEZOEK ONZE WEBSHOP NIEUW 592 37 27 19 middelbos.nl middelbos.nl n Groothandel EK E OP
Super September veiling in Moerdijk 17 & 18 september Zwaar materieel te koop: bouwmachines, trucks & meer rbauction.nl 2016 Yanmar SV22 2006 Cat 16H 1998 Cat 16H 2017 Cat 315F LCR 2013 Liebherr R960SHD 2000 Wirtgen W2000 2018 Hitachi ZX225USLC-6 2016 Liebherr L542 2003 Cat D5N XL
5 NUMMER 5 / SEPTEMBER 2024 ACTUEEL advertenties HET GROOTSTE GWW PLATFORM IN NEDERLAND WWW.GWWTOTAAL.NL Safety&Health@Work: Platform voor veilig en gezond werken Op 2 en 3 oktober 2024 staat de vakbeurs Safety&Health@Work in Rotterdam Ahoy weer in het teken van arbeidsveiligheid en gezondheid. Deze vakbeurs heeft een sterke focus op beschermende kleding, kennis en opleidingen, technologie en robotica, veiligheidsmiddelen en -materialen. Tijdens de vakbeurs ontvangen meer dan honderd exposanten naar verwachting drieduizend bezoekers om de nieuwste innovaties op het gebied van veiligheidsapparatuur, gezondheidsprogramma’s en technologische oplossingen te tonen die bijdragen aan arbeidsveiligheid en gezondheid. Daarnaast is er voor de bezoekers ook nog een uitgebreid inhoudelijk programma in het kennistheater. INHOUDELIJK KENNIS PROGRAMMA Net als voorgaande keren heeft organisator Rotterdam Ahoy weer een inhoudelijk programma samengesteld, dat bezoekers gratis kunnen bijwonen in het kennistheater. Hier kunnen zij zich op de hoogte stellen van de laatste trends en ontwikkelingen en luisteren naar diverse aansprekende sprekers. Onder hen is Lars van Rode, die zijn persoonlijke ervaring deelt over de impact van een arbeidsongeval op zijn leven en omgeving. Daarnaast zullen bergbeklimmer en expeditieleider Melvin Redeker spreken over ‘de dunne lijn tussen veiligheid en succes’. Werner van Eck, directeur veiligheid bij Heijmans, zal verder samen met Ron Koenen, algemeen directeur en educatie-expert bij KPE Groep, vertellen over het gebruik van virtual reality voor het ontwikkelen van een veiligheidscultuur. Ook zullen chief safety officer Matthijs Bakker (Dura Vermeer) en operationeel manager en trainer Daan Thijssen (Stichting Zien Handelen Leren) een presentatie geven over ‘van proactief naar vooruitstrevend zien handelen leren’. Een bezoek aan de beurs is gratis. Ga voor meer informatie of om te registreren naar www.safetyandhealthatwork.nl. Alternatief bestelwagen hangt achter de fiets Met de opkomst van emissievrije zones en de toenemende drukte in de steden, staat de stadsdistributie voor grote uitdagingen: bestelwagens kunnen steeds moeilijker of helemaal niet meer op hun bestemming komen en bedrijven worden gedwongen te investeren in nieuwe elektrische versies. De elektrische K-Ryole fietstrailer is een praktisch, betaalbaar en duurzaam alternatief dat de meeste (renovatie) projecten weet te bereiken. De K-Ryole biedt een aantal significante voordelen ten opzichte van de traditionele bestelwagen. Door zijn compacte afmetingen en mogelijkheid om over stoep of fietspad te rijden, wordt hij niet gehinderd door verkeersopstoppingen. En parkeerproblemen heeft hij evenmin: waar de fiets of brommer mag staan, mag de K-Ryole ook worden achtergelaten. Door de volledig elektrische aandrijving is de K-Ryole geheel uitstootvrij en draagt hij dus bij aan een emissievrij stadcentrum. Daarnaast zijn de totale gebruikskosten van de K-Ryole lager dan bij een traditionele bestelwagen, waardoor het een aantrekkelijk en groen alternatief is voor de traditionele bestelwagen. Ondanks zijn geringe afmetingen, is de K-Ryole een volwaardige hulp in de stadsdistributie. Hij heeft een laadvermogen tot 350 kg en een actieradius tot 40 km, dat is uit te Het modulaire ontwerp maakt deze trailer inzetbaar voor verschillende toepassingen. Een gekoelde opbouw maakt hem geschikt voor distributie van voedsel en medicijnen, een open trailer maakt hem ideaal voor het vervoeren van materialen en bagage. Mocht de juiste configuratie nog niet beschikbaar zijn, dan kan er een Kustom trailer worden gemaakt, afgestemd op de wensen van de gebruiker. De K-Ryole fietsrailer wordt in Europa geproduceerd met betrouwbare en hoogwaardige onderdelen. Om overtuigd te worden van zijn eigenschappen, stelt K-Ryole-importeur Urban Mobility Group de K-Ryole een week lang kosteloos beschikbaar aan iedereen die het voertuig wil proberen. De K-Ryole is leverbaar in verschillende uitvoering en vanaf € 10.728,-. Hij kan worden geconfigureerd op: https:// urbanmobilitygroupbenelux.com/k-ryole-fietsaanhanger/. breiden met een extra accu. Ook heeft hij een korte draaicirkel en kan hellingen tot 15% aan. Afhankelijk van de gekozen versie kan de K-Ryole een volume tot 2 m3 vervoeren. ZONDER RIJBEWIJS Bijzonder aan de trailer is dat deze zonder rijbewijs kan worden bestuurd, waardoor het voertuig toegankelijk is voor een brede groep gebruikers. Daarnaast beschikt de trailer over Kaptor-technologie, een wereldwijd gepatenteerde innovatie die de snelheid van de trailer automatisch aanpast aan het tempo waarmee hij wordt voorgetrokken. Hierdoor is de K-Ryole gemakkelijk, veilig en zonder moeite te besturen. 5 NUMMER 7 / DECEMBER 2020 ACTUEEL Wij bouwen door. Dat dat van groot belang is blijf ik benadrukken. Voor de economie en voor iedere Nederlander. Want zonder de bouw en infra kunnen we geen huizen, scholen, wegen en dijken meer bouwen en onderhouden. Om veilig te kunnen doorbouwen in deze bijzondere tijd hebben we duidelijke afspraken nodig. Maar zijn we er met alleen heldere afspraken? Steeds als er nieuwe coronamaatregelen worden aangekondigd vanuit de overheid, dan passen wij het protocol ‘Samen veilig doorwerken’ aan. En we blijven het belang van naleving van de afspraken benadrukken. Maar met alleen duidelijke afspraken redden we het niet. We hebben ook de vakkrachten nodig die het werk daadwerkelijk doen. Het woningtekort is inmiddels opgelopen tot 330.000 huizen, en ons land moet bereikbaar blijven. En ook voor de energietransitie is er de komende jaren veel werk te verzetten. Daarom zet Bouwend Nederland sterk in op het behoud van vakkrachten en het werven van nieuwe mensen voor de sector. Als we iets hebben geleerd van de vorige crisis, is dat we ook in onzekere tijden moeten blijven investeren in onze mensen en het aantrekken en opleiden van nieuw personeel. Maar opleiden kost ook tijd en geld. Daarom is er vanaf 1 november via de stimuleringsregeling BBL een extra subsidie van € 1.250,- beschikbaar voor bedrijven die een leerling-werknemer in dienst hebben. Deze leerling-werknemer moet tussen 1 juli 2020 en 30 juni 2021 starten of gestart zijn met een BBL-opleiding (niveau 2 of 3). We zetten daarnaast, samen met de overheid en sociale partners, in op het aantrekken van zij-instromers. Mensen uit andere sectoren, zoals de horeca, cultuur- of evenementensector. Ondanks de lastige tijden waar we nu in zitten, hebben we ook voor de toekomst nieuw talent nodig. En talent vertaalt zich niet alleen in de behaalde diploma’s. Vaardigheden en competenties opgedaan in de praktijk zijn minstens zo belangrijk. Om die meer op waarde te schatten komt er binnenkort een ‘Skills paspoort’. Medewerkers kunnen daarmee zien welke mogelijkheden er nog meer zijn in de sector en nieuwe mensen kunnen er sneller mee aan de slag. En is om- of bijscholing nodig? Dan is de hamvraag altijd: wanneer en hoe? Zeker voor medewerkers die al fulltime aan het werk zijn. Om die vraag te beantwoorden zorgen we voor de mogelijkheid om online, op een moment dat het uitkomt, delen van een opleiding te kunnen volgen. Zo is het voor iedereen haalbaar om te blijven leren. Werken in de bouw is en blijft een slimme keuze. Voor de talenten van nu, en de vakmensen van de toekomst. Als sector blijven we dat continu onder de aandacht brengen. Want de bouw maakt het, voor iedereen! Maxime Verhagen Voorzitter Bouwend Nederland COLUMN MAXIME VERHAGEN Werken in bouw is en blijft slimme keuze Als Mirosław op de bouwplaats “Zadzwoń pod 112 po karetkę” zegt, dan bedoelt hij precies hetzelfde als wanneer Mehmet “Ambülans için 112’yi arayın” roept. Desondanks begrijpen de Pool en de Turk elkaar niet. Als ze tijdens de schaft elkaar iets duidelijk willen maken, dan kunnen ze daar de tijd voor nemen. Maar wat als er een zwaar voorwerp van hoogte valt? Dan moet de boodschap toch direct duidelijk zijn voor iedereen? Taalbarrières, omgevingsgeluiden en afstand zijn belangrijke factoren waardoor de boodschap niet of te laat aankomt. Met eenduidige woorden en gebaren kun je zorgen dat je kameraad in actie komt. Laten we even oefenen. Ga eens staan. Maak een zijwaartse stap naar rechts en wijs tegelijkertijd met een gestrekte hand ook in die richting. Zo maak je duidelijk naar welke kant de collega die in gevaar is moet gaan. Mocht er onverhoopt iets mis gaan, maak dan de volgende twee gebaren. Maak een belgebaar waarbij je met gespreide pink en duim je hand bij je oor houdt. Maak dan een kruis met je armen. Collega’s zouden dan 112 moeten bellen voor een ambulance. Nee, dat werkt inderdaad niet meteen. Het kost even tijd voordat iedereen op de bouwplaats de 26 gebaren kent die in de nieuwe veiligheidscode Bouwspraak geïntroduceerd worden. Het gebruik van gebaren is niet nieuw en heeft z’n nut bijvoorbeeld al bewezen in de duiksport. Als je onderwater gaat, word je geacht alle handsignalen te kennen. Als je je platte hand van links naar rechts beweegt onder je hoofd en langs je keel, dan weet je duikbuddy direct dat je geen lucht meer hebt. Iedereen is het met mij eens dat de bouw veiliger móet! Al jaren streven we naar meer veiligheid op bouwplaatsen en het naleven van veiligheidsvoorschriften. Dit gaat weleens mis door spraakverwarring en ruis op de lijn vanwege ronkende machines. Ik ben dan ook blij dat FNV Bouwen & Wonen, CNV Vakmensen, Aannemersfederatie Nederland, Vereniging van Waterbouwers, NVB en Bouwend Nederland samen Bouwspraak hebben ontwikkeld. En nee, Bouwspraak is geen wondermiddel, maar wel een flinke stap voorwaarts en onderdeel van de bewustwordingscampagne ‘Bewust Veilig Iedere Dag’ van Bouwend Nederland. Of je nu Jan, Jack, Alexandru of Gabor heet, ik wil dat iedereen elke dag weer veilig thuis komt van werk. Jij bent ook zelf verantwoordelijk voor je eigen veiligheid, bezoek daarom bouwspraak.nl/downloads en print de poster uit. Hang hem op groot formaat op in je bus, bouwkeet en op kantoor. De site is beschikbaar is het Bulgaars, Duits, Engels, Hongaars, Nederlands, Pools, Roemeens en Turks. En ook goed leesbaar op je smartphone. Oefening baart kunst. Gelukkig begrijpen wij elkaar dan heel goed! column MAxIME VERHAGEN Begrijpen wij elkaar wel goed? Maxime Verhagen, Voorzitter Bouwend Nederland 0-18 13:25 www.vonkgroenservice.nl info@vonkgroenservice.nl 06-228 418 78 1 groenserv,ce Ï)ureau voor ecologisch advies Flora fy Fauna 9uickscan E_colgische begeleiding 5roedvogelinventarisatie 5oortinventarisatie www.von kg roenservice.n 1 i nfo@von kg roenservice.n 1 06-228 418 78 jk testen n Kodo Sektani, ingenieur in nieuwe theoretische tingen van brugberschillende situaties ektani: “Nu is het zaak om te valideren. Vanaf 2018 sponsoren aan een proef- geven op de vraag met gswerk te maken krijgt en delen op elkaar inwerken.” kswaterstaat en de gen heeft 27 juni proefopstelling eoretische bereke5 nummer 5 / september 2019 actueel Als Mirosław op de bouwplaats “Zadzwoń pod 112 po karetkę” zegt, dan bedoelt hij precies hetzelfde als wanneer Mehmet “Ambülans için 112’yi arayın” roept. Desondanks begrijpen de Pool en de Turk elkaar niet. Als ze tijdens de schaft elkaar iets duidelijk willen maken, dan kunnen ze daar de tijd voor nemen. Maar wat als er een zwaar voorwerp van hoogte valt? Dan moet de boodschap toch direct duidelijk zijn voor iedereen? Taalbarrières, omgevingsgeluiden en afstand zijn belangrijke factoren waardoor de boodschap niet of te laat aankomt. Met eenduidige woorden en gebaren kun je zorgen dat je kameraad in actie komt. Laten we even oefenen. Ga eens staan. Maak een zijwaartse stap naar rechts en wijs tegelijkertijd met een gestrekte hand ook in die richting. Zo maak je duidelijk naar welke kant de collega die in gevaar is moet gaan. Mocht er onverhoopt iets mis gaan, maak dan de volgende twee gebaren. Maak een belgebaar waarbij je met gespreide pink en duim je hand bij je oor houdt. Maak dan een kruis met je armen. Collega’s zouden dan 112 moeten bellen voor een ambulance. Nee, dat werkt inderdaad niet meteen. Het kost even tijd voordat iedereen op de bouwplaats de 26 gebaren kent die in de nieuwe veiligheidscode Bouwspraak geïntroduceerd worden. Het gebruik van gebaren is niet nieuw en heeft z’n nut bijvoorbeeld al bewezen in de duiksport. Als je onderwater gaat, word je geacht alle handsignalen te kennen. Als je je platte hand van links naar rechts beweegt onder je hoofd en langs je keel, dan weet je duikbuddy direct dat je geen lucht meer hebt. Iedereen is het met mij eens dat de bouw veiliger móet! Al jaren streven we naar meer veiligheid op bouwplaatsen en het naleven van veiligheidsvoorschriften. Dit gaat weleens mis door spraakverwarring en ruis op de lijn vanwege ronkende machines. Ik ben dan ook blij dat FNV Bouwen & Wonen, CNV Vakmensen, Aannemersfederatie Nederland, Vereniging van Waterbouwers, NVB en Bouwend Nederland samen Bouwspraak hebben ontwikkeld. En nee, Bouwspraak is geen wondermiddel, maar wel een flinke stap voorwaarts en onderdeel van de bewustwordingscampagne ‘Bewust Veilig Iedere Dag’ van Bouwend Nederland. Of je nu Jan, Jack, Alexandru of Gabor heet, ik wil dat iedereen elke dag weer veilig thuis komt van werk. Jij bent ook zelf verantwoordelijk voor je eigen veiligheid, bezoek daarom bouwspraak.nl/downloads en print de poster uit. Hang hem op groot formaat op in je bus, bouwkeet en op kantoor. De site is beschikbaar is het Bulgaars, Duits, Engels, Hongaars, Nederlands, Pools, Roemeens en Turks. En ook goed leesbaar op je smartphone. Oefening baart kunst. Gelukkig begrijpen wij elkaar dan heel goed! column MAxIME VERHAGEN Begrijpen wij elkaar wel goed? Maxime Verhagen, Voorzitter Bouwend Nederland DE OPLOSSING VOOR (MOBIELE) STROOM EN VERLICHTING Betrouwbaarheid is een van de belangrijkste afwegingen bij de aanschaf van een aggregaat. Met onze B&N aggregaten bieden wij een hele goede oplossing voor mobiele stroom en mobiele verlichting. Kijk op www.brinkmann-niemeijer.nl voor meer informatie. 1 groenserv,ce Ï)ureau voor ecologisch advies Flora fy Fauna 9uickscan E_colgische begeleiding 5roedvogelinventarisatie 5oortinventarisatie www.von kg roenservice.n 1 i nfo@von kg roenservice.n 1 06-228 418 78 Nederland telt honderden beweegbare bruggen. De status van de mechanische uitrusting is cruciaal voor de vraag of een brug gerenoveerd of vervangen moet worden. Hiervoor is een herbeoordeling van het bestaande bewegingswerk nodig. Dit onderdeel is voor veel beheerders een grote worsteling aangezien de theoretische rekenregels die we hanteren de praktijk niet lijken te volgen. Bewegingswerken worden hierdoor mogelijk onnodig (vroeg) vervangen. meer veiligheid, minder kosten Antea Group onderzoekt met TU Delft, Rijkswaterstaat en Provincie Zuid-Holland de dynamica en constructieve veiligheid van beweegbare bruggen. Dit onderzoek leidt tot een realistischer model om de levensduur van beweegbare bruggen te beoordelen. De verwachting is dat dit model grote maatschappelijke en financiële voordelen biedt. Hiermee kunnen brugbewegingsmechanismen kostenbewust in stand worden gehouden zonder dat de veiligheid in het geding komt. Sonja Riesen, projectmanager Beweegbare Bruggen: “Met dit onderzoek werken wij aan het ontwikkelen en toepassen van duurzame oplossingen in onze leefomgeving. Daarnaast past het onderzoek goed bij onze ambitie om tot de top van Nederland te behoren op het gebied van beweegbare bruggen”. modellen in de praktijk testen Het promotie-onderzoek van Kodo Sektani, ingenieur Antea Group, resulteerde al in nieuwe theoretische modellen waarmee de belastingen van brugbewegings-mechanismen in verschillende situaties voorspeld kunnen worden. Sektani: “Nu is het zaak om de modellen te verifiëren en te valideren. Vanaf 2018 werk ik samen met veertien sponsoren aan een proefopstelling die antwoord gaat geven op de vraag met welke krachten een bewegingswerk te maken krijgt en hoe alle mechanische onderdelen op elkaar inwerken.” Mijlpaal in onderzoek naar beweegbare bruggen Het onderzoek van ingenieurs- en adviesbureau Antea Group, Rijkswaterstaat en de Provincie Zuid-Holland naar de levensduur van beweegbare bruggen heeft 27 juni 2019 een mijlpaal bereikt. Op de TU Delft is op die dag een unieke proefopstelling geopend. Deze opstelling maakt het mogelijk om voor het eerst theoretische berekeningen in de praktijk te testen. Proefopstelling. Betrokken partijen. advertenties advertentie ‘Onze gezondheid ligt onder de grond’ Riolering is voor veel mensen onzichtbaar, maar ook onmisbaar. Riolering zorgt ervoor dat afvalwater en hemelwater op een veilige en hygiënische manier worden afgevoerd. Daarom is Betonhuis Riolering gestart met de bewustwordingscampagne ‘Onze gezondheid ligt onder de grond’. Betonhuis Riolering is gestart met deze campagne om het beschermende karakter van riolering onder de aandacht te brengen. Met deze campagne gaat men in op de keuzes die een rol spelen bij het vervangen van riolering. En worden de kwaliteiten van riolering van beton voor het voetlicht gebracht. VOLKSGEZONDHEID Riolering helpt voorkomen dat mensen in contact komen met vervuild water, dat bacteriën en ziektekiemen bevat. Dankzij deze sanitaire voorziening is de gemiddelde levensverwachting in de twintigste eeuw fors toegenomen. Aan riolering worden hoge kwaliteitseisen gesteld. Afvalwater moet immers veilig worden afgevoerd. Riolering van beton biedt deze garantie. Ook nu de belasting van het riool fors toeneemt doordat er steeds meer op wordt geloosd. KLIMAAT Riolering speelt ook een rol bij klimaatadaptatie. De kans op overstromingen, droogte en hitte neemt toe. Dat levert risico’s op voor onze economie, volksgezondheid en veiligheid. Stortbuien en langdurige neerslag veroorzaken wateroverlast, op andere momenten ontstaat juist droogteschade. Permeabele betonbuizen maken berging, transport, infiltratie of drainage van water beheersbaar mét respect voor het milieu door een continue beheersing van het grondwater. MILIEU Beton beschermt ook het milieu en voorkomt dat vervuild water in beken of riviertjes terechtkomt. De grondstoffen voor beton zijn regionaal of lokaal, of op redelijke afstand, beschikbaar. Na het einde van de levensduur wordt beton gerecycled, bijvoorbeeld als fundatiemateriaal of als granulaat voor het maken van nieuw beton. Dat maakt riolering van beton tot een milieubewuste keuze. Demolition Guard Cabcare is verkrijgbaar bij Brand Equipment +31(0) 524 215 085 | info@brandequipment.eu UW SPECIALIST IN MACHINEBEVEILIGING Handrails Vandal Guard Cabcare_117x85mm_uitgave2_P5.indd 1 7-3-2024 11:28:30
PLATFORM VOOR GROND-, WEG- EN WATERBOUW 6 Ter plaatse koud recyclen van asfalt Op de Kiekweg in Venray passen gemeente Venray en BAM Infra Nederland de innovatieve techniek toe waarbij asfalt ter plekke koud wordt gerecycled tot een draagkrachtige verhardingslaag. De techniek past in de duurzame ambities van gemeente Venray en BAM om het gebruik van primaire grondstoffen en de uitstoot van CO2 te reduceren. BAM is op 27 mei gestart met de werkzaamheden en verwacht die conform planning op 12 juli af te ronden. Gemeente Venray en BAM realiseren drie proefvakken, waarbij het gefreesde asfalt wordt gebruikt als nieuwe verhardingslaag. Deze laag is niet gebonden, maar gestabiliseerd met bitumen; zogenoemd bitumen gestabiliseerd materiaal (BSM). Per proefvak krijgt de asfaltdeklaag die op de BSM-laag wordt aangebracht een andere dikte. Op die manier kunnen gemeente en BAM tijdens en na de aanleg inspecties, metingen en onderzoek verrichten naar de kwaliteit met als doel in de toekomst de dikte van de asfaltdeklaag zoveel mogelijk te beperken. Het eerste proefvak krijgt één asfaltdeklaag van 50 mm. In het tweede proefvak dekt BAM de BSM-laag af met een tussenlaag van lage temperatuurasfalt en een deklaag van 35 mm traditioneel asfalt. En het derde proefvak krijgt een dunne asfaltdeklaag van 35 mm. BAM heeft deze techniek vorig jaar toegepast in Heijningen. In Venray volgt ze een aangepaste werkwijze, vanwege de teerhoudende tussenlaag in het bestaande asfalt die moet worden afgevoerd. TERUGDRINGEN PRIMAIRE GRONDSTOFFEN EN CO2 Het toepassen van koude recycling past in de duurzame ambities van gemeente Venray en BAM. Gemeente Venray richt zich op het behouden van de positieve eigenschappen van asfalt, zoals de geluiddempende werking en de onderhoudsvriendelijkheid. Tegelijkertijd wil ze vanuit haar ambities het gebruik van primaire grondstoffen en daarmee CO2-uitstoot terugdringen om de nadelige aspecten van traditioneel asfalt zoveel mogelijk te beperken. Vanuit haar strategie ‘Building a sustainable tomorrow’ is BAM voortdurend met klanten en partners op zoek naar mogelijkheden om te verduurzamen. Door bijvoorbeeld de werkzaamheden zoveel mogelijk elektrisch uit te voeren, het gebruik van primaire grondstoffen te reduceren en materialen als asfalt en beton te verduurzamen. Het hergebruik van het bestaande asfalt tot een draagkrachtige verhardingslaag levert een forse vermindering van CO2-uitstoot op die vrijkomt bij de productie van nieuwe grondstoffen. Ook het toepassen van lage temperatuurasfalt in de tussenlaag en het verminderen van de asfaltlaagdikte zorgt voor een reductie van CO 2-uitstoot. De productie van dit asfalt gebeurt bij een temperatuur van 110 graden Celsius ten opzichte van 165 graden Celsius bij traditioneel asfalt. Het aanbrengen van de deklagen doet BAM met haar elektrische asfaltset. Het frezen van het bestaande asfalt gebeurt laag voor laag. De teerhoudende laag wordt hierbij afgevoerd en de verharding uit de andere lagen gaat tijdelijk naar een depot. Vervolgens mengt BAM deze verharding in een recycler met schuimbitumen en vulstof. Hierdoor ontstaat een nieuw gestabiliseerd materiaal dat door de schuimbitumen flexibele eigenschappen heeft. Na het mengen met de recycler verdicht BAM dit BSM door een grondverdichter, een tandemwals en een bandenwals tot de gewenste eindverdichting. De laatste stap is de afdekking met asfalt. Herstart bouwwerkzaamheden brug Lochem Foto: Provincie Gelderland. Door een brugongeval tijdens hijswerkzaamheden aan de Nettelhorsterbrug in Lochem op 21 februari 2024 werd het bouwterrein van de brug wekenlang afgesloten voor onderzoek. Bij het ongeval werd tevens een steigerwerk geraakt, waarop mensen aan het werk waren. Daardoor zijn twee mensen omgekomen en twee anderen gewond geraakt. Op 22 april 2024 gaf de Arbeidsinspectie het terrein weer vrij voor bouwbedrijf BAM en opdrachtgever provincie Gelderland. Na de vrijgave van het terrein heeft BAM de schade aan de verschillende delen van de Nettelhorsterbrug geïnspecteerd. Uit deze inspectie is onder andere gebleken dat een aantal delen van de brug niet meer te gebruiken is en opnieuw zal moeten worden gemaakt. Meerdere delen van de brug blijken door het ongeval te ernstig beschadigd te zijn voor hergebruik. Dit betreft onder andere het boogdeel dat tijdens het hijsen is losgeraakt. Ook het deel van het brugdek waarop dit boogdeel terechtkwam, is onherstelbaar beschadigd. Wat de staat van het andere deel van het brugdek is, kan pas worden onderzocht wanneer het beschadigde deel hiervan is losgekoppeld. PLANNING OPRUIMWERKZAAMHEDEN Naar verwachting duren de opruimwerkzaamheden tot medio augustus 2024. Als eerste stap verwijderde het bouwbedrijf op 6 juni 2024 de personenliften die aan de bouwtoren waren bevestigd. Vanwege de hoogte vond de demontage hiervan plaats met behulp van een hijskraan. Het was noodzakelijk om eerst de personenliften te demonteren, voordat begonnen kon worden met het verwijderen van de beschadigde delen van de brug. Het beschadigde boogdeel en het brugdek zijn vervolgens in delen afgevoerd. Het bouwterrein is te allen tijde verboden terrein voor onbevoegden. Tijdens de opruimwerkzaamheden blijven de zwarte schermen rondom het bouwterrein staan, zodat de werkzaamheden geen afleiding vormen en invloed hebben op de verkeersveiligheid op de aangrenzende weg. PLANNING NIEUW TE MAKEN BRUGDELEN Er wordt hard gewerkt om de bouw van de Nettelhorsterbrug te kunnen hervatten. De eerste voorbereidingen voor de productie van de onherstelbare beschadigde brugdelen zijn inmiddels gepland. De productie vindt plaats op de bouwwerf van Aelterman in Gent (België). Zij bouwde eerder ook de brugdelen. Wanneer de nieuwe delen gereed zijn, worden deze via het water naar de bouwlocatie aan het Twentekanaal in Lochem getransporteerd. Na de zomer komt er meer duidelijkheid over de planning van het project N346 Schakel Achterhoek-A1 en de bouw van de Nettelhorsterbrug in het bijzonder. Bron: Provincie Gelderland
7 NUMMER 5 / SEPTEMBER 2024 ACTUEEL IN DE SPOTLIGHT Gelukkig biedt de ACO Climateboxx een innovatieve oplossing voor deze uitdaging. Als eerste gepatenteerde zelfregulerende vrijstaande planten- en boombak, maakt deze technologie vergroening van versteende gebieden niet alleen mogelijk, maar ook eenvoudig en efficiënt. Het verdient zichzelf terug doordat het zelf de bodemvochtigheid meet, interpreteert en een irrigatiesysteem activeert via cloud-techniek. Al deze informatie is zichtbaar op telefoon, tablet of computer. Met deze besparingen verdien je in ongeveer vier jaar je investering terug en wordt iedere boom die je in de Climateboxx plant een geldboom. Zijn boom- en plantenbakken wel een goede oplossing? “Een geaccepteerde methode is boom- en plantenbakken in deze gebieden toe te De planten- en boombak die zichzelf terugverdient Onze steden veranderen in hitte-eilanden door toenemende verstening. Hierdoor is de roep om onze steden te vergroenen is bijna even actueel en groot als het tempo waarin het klimaat verandert. Het zijn vooral de kernen van de steden, plaatsen en dorpen die veranderen in hitte eilanden. Door intensief gebruik van deze gebieden, zowel ondergronds als bovengronds, is het vergroenen een erg ingewikkelde opgave. Zeker als we dit snel willen realiseren. passen zodat je in ieder geval snel maatregelen kunt nemen tegen hitte overlast zonder conflicten met de ondergrondse infra. Maar er kleeft toch wel een significant aantal nadelen aan deze oplossing die we niet uit het ook moeten verliezen”. Aan het woord is Rieks Hulst van ACO. “Ervaring met deze bovengrondse vrij-opgestelde boom- en plantenbakken is dat ze zeker 22 tot 25 keer per seizoen een watergift nodig hebben en dat heeft nogal wat consequenties!” Namelijk: • Zonder bodemvochtsensortechniek is een watergift bijna altijd te vroeg of te laat. • Water wordt vaak gehaald uit oppervlakwater waarvan we weten dat dit in Nederland volgens Europese regels bijna het slechtste is in Europa of we gebruiken kostbaar drinkwater. • 70% van het water komt niet bij de wortels door verdamping of runoff. • Er zijn voertuigen (vaak een trekker met een tank) nodig om water naar de bak te transporteren. • Deze verkeersbewegingen veroorzaken CO 2-uitstoot en overlast in bijvoorbeeld winkelgebieden. • Het water geven gebeurt vaak op ongunstige tijdstippen, ipv ’s nachts of in de vroege ochtend. • Boomsterfte in de eerste drie jaar ligt tussen de 10 en 25%. De boom- en plantenbak die beter is voor het milieu en de portemonnee Met de ACO Climateboxx groeit elke boom uit tot een ware geldboom: een duurzame investering die zichzelf terugverdient en tegelijkertijd bijdraagt aan een groenere, koelere stad. ACO BV WWW.ACO.NL/ ‘Meer kwaliteit met een seriematige aanpak’ Door seriematig uit te vragen gaat voor de opdrachtgever de kwaliteit omhoog. Tegelijkertijd gaan de kosten naar beneden. Dat zeggen zes verschillende marktpartijen in de tweede aflevering van de film ‘Seriematige aanpak, een Lonkend Perspectief’. Volgens de betrokken partijen heeft het in één keer uitvragen van meerdere bruggen en viaducten alleen maar voordelen, zo stellen alle zes de partijen vast. De film Lonkend Perspectief is een initiatief van De Bouwcampus. In deze nieuwe film beantwoorden vertegenwoordigers van de deelnemende bedrijven vragen zoals, waarom is seriematig werken nodig? Maar ook welke mogelijkheden zien zij bij seriematige aanpak ontstaan en welke voordelen zijn er voor opdrachtgevers. “Beheer en onderhoud van een seriematig geproduceerde brug is gewoon makkelijker en efficiënter dan alle unieke objecten.” CONTINUÏTEIT Ook met deze tweede film willen De Bouwcampus en de deelnemende partijen een seriematige aanpak van de V&R opgave onder de aandacht brengen. “Er is meer standaardisatie nodig en opdrachtgevers moeten samen continuïteit en schaal creëren door meer bruggen seriematig aan te pakken”, zegt Harald Versteeg, transitiemanager bij De Bouwcampus. “Deze film laat zien dat al veel marktpartijen daarvoor open staan. Wanneer partijen de kans krijgen om een serie van kunstwerken aan te pakken, ontstaat er ruimte voor hele nieuwe oplossingen. Dat is nodig als je bedenkt dat er nog bijvoorbeeld 4.000 bruggen liggen te wachten. Voor opdrachtgevers moet het duidelijk worden dat hier de oplossing ligt om met krappere budgetten de klus te kunnen klaren.” WAAR TE ZIEN? Aan de film werkten mee: NH-Istimewa, Aannemingsbedrijf Damsteegt, Savera, Vialis, Max Bögl Nederland en Heijmans. Iedere deelnemende organisatie gaat in zijn eigen filmpje in op hoe zij seriematige aanpak ziet. Van de zes filmpjes is een korte compilatie gemaakt. Alle films zijn nu te zien op de site van De Bouwcampus: https://debouwcampus.nl/trajecten/ vervanging-en-renovatie-infrastructuur. Knikmops mikt groter, hoger en schoner! Na de Knikmops KM 140 E en de Rollmops RM 50 E, komt Gebroeders Geens nu met de Knikmops 180 KM E en meteen ook het model met telescopische arm. Aan de gekende Knikmopskwaliteiten compact, duurzaam en multifunctioneel wordt zo zero-emission toegevoegd. Het herkenbare stalen chassis van de KM 180 E TE heeft dezelfde afmetingen als die van zijn dieselbroer en ook deze blijft met zijn totale gewicht onder de 2.5 ton, zodat de kniklader moeiteloos mee kan naar alle bouwplaatsen. WERKDUUR De Knikmops KM 180 E TE is verkrijgbaar met twee batterijpakketten. Het pakket van 20 kWh is goed voor zo’n 5 uur werken, dat van 30 kWh gaat zo’n 7 uur mee. Afhankelijk van de vraag van de eindklant kan de wiellader met een groot of klein batterijpakket worden uitgerust. Ook zijn er verschillende laders mogelijk, zodat er zowel aan 220 V kan worden geladen, als aan een snellader van 380 V. Hiermee kan Gebroeders Geens de elektrische Knikmops helemaal uitrusten naar de specifieke wensen van de klant. ONTDEK HET ZELF! Kom zelf op ontdekking op 12 oktober 2024 bij Gebroeders Geens in Hoogstraten. Het familiebedrijf bestaat dit jaar 35 jaar en doet de deuren open. Wandel door het unieke productiebedrijf, ontdek de toekomstplannen en zie de allernieuwste machines van het bedrijf in actie. Tot dan! Gebroeders Geens www.gebroedersgeens.be/nl
100% Verdichtingstechniek met innovatieve batterij technologie. webermt.com EMISSIEVRIJ WERKEN JAAR ERVARING BUILDING A SOLID FUTURE BETER VOOR MILIEU & PORTOMONNEE Vandaag (mee)bouwen aan morgen Bel uw persoonlijke adviseur Tel: 0342 - 44 10 50 scan & ontdek de Green Series BUILDING A SOLID FUTURE BETER VOOR MILIEU & PORTOMONNEE Ontdek de Green Series Bel uw persoonlijke adviseur Tel: 0342 - 44 10 50 Scan & ontdek
9 NUMMER 5 / SEPTEMBER 2024 THEMA INRICHTING OPENBARE RUIMTE Gevolgen klimaatverandering voor ruimtelijke ordening De voortschrijdende klimaatverandering heeft grote gevolgen voor Nederland. We zullen veel van onze activiteiten moeten aanpassen aan de veranderende omstandigheden. Deze ‘klimaatadaptatie’ vormt het onderwerp van het advies ‘Ruimtelijke ordening in een veranderend klimaat’ van de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli)’. TEKST: ING. FRANK DE GROOT De komende decennia zijn ingrijpende maatregelen nodig om Nederland waterveilig te houden, voor wateroverlast te behoeden en de beschikbaarheid van voldoende zoetwater te waarborgen. Deze maatregelen om Nederland klimaatbestendig te maken zullen grote ruimtelijke gevolgen hebben. Er is bijvoorbeeld extra ruimte nodig voor dijkversterking, rivierverruiming en waterberging. Maar ook de manier waarop we de ruimte gebruiken voor bijvoorbeeld wonen, werken, landbouw, energie en natuur, zal moeten veranderen. Als we nu woningen bouwen op de verkeerde plekken (bijvoorbeeld omdat die in de toekomst nodig zijn voor dijkversterking of waterberging), lopen de toekomstige kosten voor het waterbeheer te hoog op. Ook het voortzetten van de huidige landbouw in delen van laag-Nederland, waar verzilting een steeds groter probleem wordt, is alleen tegen hoge kosten mogelijk. De toenemende droogte zal daarnaast onontkoombaar gevolgen hebben voor de landbouw en bedrijvigheid in delen van hoog-Nederland. Het kabinet heeft de ambitie om bij al deze ruimtelijke ontwikkelingen water en bodem ‘sturend’ te laten zijn. Dat wil zeggen: de randvoorwaarden die het water- en bodemsysteem stellen moeten voorop staan bij hoe we de ruimte in ons land gebruiken en ontwikkelen. In de praktijk lukt dat tot nu toe echter maar mondjesmaat. Wat is er voor nodig om de overheid effectief te laten sturen op een klimaatbestendige ruimtelijke ordening van ons land? GRENZEN AAN HUIDIGE WATERBEHEER Nederlanders zijn er door de eeuwen heen in geslaagd om op steeds grotere schaal land en water aan te passen aan de menselijke behoeften. De watersector wist de condities te scheppen om overal in het land te kunnen wonen en werken. Vrijwel alles kon overal. Inmiddels wordt de keerzijde van deze werkwijze steeds duidelijker: natuurgebieden verdrogen, teelten worden bedreigd door zoute kwel, funderingen en infrastructuur lopen schade op door bodemdaling. Daar komen de gevolgen van klimaatverandering nu bovenop: een stijgende zeespiegel, extremere weersomstandigheden en grilliger verlopende rivierafvoeren. Gelukkig heeft Nederland de kennis en de mogelijkheden in huis om de gevolgen van het veranderende klimaat het hoofd te bieden. Het is echter wel hoog tijd om in actie te komen. Door nú maatregelen te treffen en tijdig ons ruimtegebruik aan te passen, is te voorkomen dat de problemen – en de bijbehorende kosten – de pan uit rijzen en op het bordje van toekomstige generaties komen te liggen. Voor vraagstukken die op dit moment al spelen (zoetwatertekorten, verzilting, wateroverlast) zijn op korte termijn ruimtelijke keuzes nodig. Maar ook vraagstukken die op langere termijn spelen (in het bijzonder de waterveiligheid van laag-Nederland) vragen binnen afzienbare tijd om ruimtelijke keuzes. De keuzes hebben betrekking op het ruimtegebruik voor activiteiten zoals wonen, werken, landbouw, natuur en infrastructuur én op ruimtelijke reserveringen voor toekomstige dijkversterking, rivierverruiming en waterberging. Er zullen bovendien ingrijpende aanpassingen in het watersysteem nodig zijn om Nederland veilig en leefbaar te houden bij zeespiegelstijging. De versnelling van het tempo waarin de zeespiegel stijgt maakt de beschikbare tijd voor al deze aanpassingen bovendien steeds korter. BELEMMERINGEN Rli heeft zeven met elkaar samenhangende belemmeringen geïnventariseerd waardoor het in de praktijk vooralsnog niet goed lukt om klimaatbestendige ruimtelijke ordeningskeuzes te maken: • Politiek en bestuur geven in de praktijk altijd voorrang aan het oplossen van de meest urgente ruimtevragende maatschappelijke opgaven, bijvoorbeeld de woningopgave. • Het ‘waterbelang’ wordt onvoldoende meegewogen in ruimtelijke besluitvormingsprocessen. • Politici en bestuurders zijn beducht om met ruimtelijke maatregelen het vertrouwen van investeerders te ondermijnen. • Onzekerheid over hoe snel het klimaat precies verandert en hoe groot de gevolgen daarvan zullen zijn, en een ruimtelijke ordeningspraktijk geënt op continuïteit en zekerheid, weerhouden politici en bestuurders ervan om beleidskeuzes te maken die nodig zijn. • Er ontbreken financiële prikkels voor burgers, bedrijven en overheden om de gevolgen van klimaatverandering mee te wegen bij investeringskeuzes, zoals de aanschaf van een woning, de bouw van een nieuwe fabriek of de keuze voor een nieuwe gebiedsontwikkeling. • Grondeigendom vormt een belemmerende factor bij veel nieuwe gebiedsontwikkelingen. Plekken die in handen zijn van projectontwikkelaars of gemeenten, om te ontwikkelen als nieuwe woon- of werklocatie, zullen niet snel meer van bestemming veranderen. De negatieve financiële consequenties daarvan zijn te groot. • De ruimte die nodig is om woongebieden in het rivierengebied veilig te houden wordt nog te veel gezocht bínnen de landsgrenzen. ‘Bovenstroomse’ maatregelen in Duitsland of België kunnen zowel wateroverlast als watertekorten in Nederland helpen verminderen. CONCLUSIES Op basis van de analyse worden in het advies vier conclusies getrokken: • Flexibiliteit moet de norm worden voor ruimtelijke ordening: niet alles kan overal en voor altijd. We zullen toe moeten naar een ruimtelijke ordening die recht doet aan de grenzen van het watersysteem (‘niet alles kan overal’), gekoppeld aan een aanpak die de flexibiliteit biedt om het ruimtegebruik gaandeweg aan te passen aan veranderende omstandigheden (‘niet alles kan voor altijd’). Zo’n flexibele benadering is een breuk met het verleden. • Het ‘watercontract’ tussen overheid en samenleving is aan herziening toe. Klimaatverandering stelt grenzen aan wat de samenleving van de overheid kan verwachten als het gaat om het waarborgen van waterveiligheid, de beschikbaarheid van zoetwater en het compenseren van schade. De rol van de overheid zal voor een deel verschuiven van het bieden van waarborgen naar het hanteerbaar maken van onzekerheden. Daarmee wordt een Wateroverlast bij de kade van Deventer, januari 2024. Foto: Frank de Groot. Als we nu woningen bouwen op de verkeerde plekken (bijvoorbeeld omdat die in de toekomst nodig zijn voor dijkversterking of waterberging), lopen de toekomstige kosten voor het waterbeheer te hoog op. Hoogwater in Limburg in juli 2021. Foto: Paul van Baardwijk / Rijkswaterstaat. De toenemende droogte zal onontkoombaar gevolgen hebben voor de landbouw en bedrijvigheid in delen van hoog-Nederland. Foto: WUR.
Slijtlaagemulsie Een slijtlaag is een onderhoudsmethode om de weg te conserveren en zo te beschermen tegen vochtindringing en mogelijke ontstane steenrui. Latexfalt heeft diverse emulsies ontwikkeld welke geschikt zijn voor verschillende behandelingen van wegoppervlakten en slijtlagen. Latexfalt® Slijtlaagemulsie Standaard bitumenemulsie voor oppervlakbehandelingen Modimuls® 3000 Verbeterde benattings-en hechteigenschappen Surmac® Eco Gemodificeerd met polymeren en plantaardige oliën Latexfalt® Safegrip SE Standaard slijtlaag voor houten brugdekken en betonnen ondergronden Latexfalt® Safegrip Color SE Inkleurbare bitumenemulsie Latexfalt® Safegrip SK Voor sterk hellende en verticale vlakken
11 NUMMER 5 / SEPTEMBER 2024 THEMA INRICHTING OPENBARE RUIMTE groter beroep gedaan op burgers en bedrijven om zelfstandig klimaatbestendige ruimtelijke keuzes te maken. • Klimaatbestendige ruimtelijke ordening vereist begrenzing vanuit het waterbeheer. De waterbeheerders (het Rijk en de waterschappen) hebben een belangrijke sleutel in handen om te komen tot een klimaatbestendige ruimtelijke ordening. Zij zullen vanuit hun kennis en deskundigheid vaker grenzen moeten aangeven. • Klimaatbestendige ruimtelijke ordening biedt kansen om een mooier en beter land te realiseren, voor onszelf en voor toekomstige generaties. We zullen daarvoor de samenhang tussen verschillende opgaven moeten benutten, zowel inhoudelijk als in de tijd. Dat vraagt om samenwerking, om nieuwe, innovatieve ideeën én om het tijdig maken van keuzes. Keuzes waarmee we nu aan de slag kunnen, maar die tegelijkertijd voldoende keuzevrijheid laten aan toekomstige generaties om hun leefomgeving vorm te geven. AANBEVELINGEN Er worden in het advies tien aanbevelingen gedaan, verdeeld over vier oplossingsrichtingen. Met deze aanbevelingen wil Rli de overheid helpen om effectief te sturen op klimaatbestendige ruimtelijke ordening. Oplossingsrichting 1: Zorg ervoor dat ruimtelijke keuzes van zowel de overheid als van de samenleving zo veel mogelijk rekening houden met de gevolgen van klimaatverandering. 1. Zorg met een ‘waterkalender’ systematisch voor tijdige en publiek beschikbare informatie over veranderende waterstaatkundige condities (Rijk en waterschappen). De waterbeheerders (het Rijk en de waterschappen) zullen moeten verduidelijken tot wanneer de geldende condities ten aanzien van wateroverlast, zoetwatervoorziening en waterveiligheid redelijkerwijs houdbaar zijn. Dat kunnen zij doen door middel van een periodiek te actualiseren ‘waterkalender’. 2. Toets alle ruimtelijke visies, plannen en besluiten van de overheid op hun klimaatbestendigheid (Rijk, provincies, gemeenten, waterschappen). Bij het maken van ruimtelijke keuzes op het gebied van infrastructuur, landbouw, wonen, natuur, economie en industrie zal de overheid consequent de veranderende waterstaatkundige condities moeten betrekken. Ze dient bij elke keuze, in elke overheidslaag, mee te wegen of de benodigde condities op langere termijn zijn vol te houden en of (c.q. hoe lang) die condities tegen acceptabele maatschappelijke kosten kunnen worden gerealiseerd. Oplossingsrichting 2: Maak flexibiliteit de nieuwe norm voor ruimtelijke ordening 3. Reserveer in omgevingsplannen ruimte voor waterstaatkundige maatregelen (Rijk, provincies, gemeenten). Ruimtereserveringen zijn belangrijk om in de toekomst verzekerd te zijn van voldoende ruimte voor benodigde waterstaatkundige maatregelen. Daarom moet in de juridisch bindende gemeentelijke omgevingsplannen ruimte worden gereserveerd voor de waterstaatkundige infrastructuur die nodig is om de gevolgen van klimaatverandering op te vangen. 4. Benut de mogelijkheden voor tijdelijk ruimtegebruik (Rijk, provincies, waterschappen, gemeenten). Klimaatadaptatie vraagt om een dynamische ruimtelijke ordening, waarin functies tijdelijk kunnen zijn en waarin het gebruik van de ruimte kan worden aangepast aan nog onzekere ontwikkelingen. De benodigde omslag naar een wendbare ruimtelijke ordening is te realiseren door het beter benutten van de (juridisch al bestaande) mogelijkheden van tijdelijk ruimtegebruik. Oplossingsrichting 3: Versterk het instrumentarium voor klimaatbestendige en flexibele ruimtelijke keuzes door overheid en samenleving 5. Betrek de langetermijnkosten van klimaatverandering bij investeringsbeslissingen (gemeenten, provincies, Rijk, projectontwikkelaars, banken, beleggers, ondernemers, huiseigenaren). Kosten die zich op lange termijn zullen aandienen als gevolg van klimaatverandering moeten nadrukkelijker worden meegenomen bij investeringsbeslissingen van overheden en partijen in de samenleving. Rli bepleit het toepassen van een levensduurbenadering. Daarbij worden alle kosten die tijdens de levensduur van de investering worden gemaakt, inclusief de kosten van klimaatadaptatie, zo goed mogelijk in de financiële afweging betrokken. 6. S tel algemene regels voor klimaatbestendige inrichting (Rijk, waterschappen). In het Besluit kwaliteit leefomgeving, dan wel in verordeningen van de waterschappen, dienen algemene eisen te worden gesteld aan de inrichting van gebieden met het oog op de klimaatbestendigheid ervan. 7. W eeg bij het nemen van ruimtelijke besluiten het waterbelang zo vroeg mogelijk en op het juiste schaalniveau mee (Rijk, provincies, waterschappen). De Omgevingswet en de afspraken uit het Bestuursakkoord Water verplichten alle overheden die ruimtelijke plannen ontwikkelen tot het wegen van het waterbelang. In de regel gebeurt dat nu bij het opstellen of aanpassen van het gemeentelijke omgevingsplan, onder meer met het oog op nieuwe woningbouwlocaties. De locatiekeuze is echter op dat moment vaak al gemaakt. De weging van het waterbelang leidt dan hooguit tot een klimaatbestendiger inrichting en niet tot een andere locatiekeuze. Daarom bepleit Rli om het waterbelang eerder en op een hoger schaalniveau (nationaal en provinciaal) consequent mee te wegen bij de vaststelling van ruimtelijke besluiten. 8. Maak afspraken met bovenstroomse landen over wateraanvoer en waterberging (Rijk, provincies, waterschappen). In het internationaal overleg over de stroomgebieden van rivieren die afwateren via ons land wordt aandacht besteed aan de verdeling van water in tijden van een teveel aan water (risico van overstroming) dan wel een tekort aan water (risico van droogte). Tot bindende internationale afspraken heeft dat echter nog nauwelijks geleid. Gelet op de grotere waterafhankelijkheid van ons land bevelen wij aan dat dit overleg wordt geïntensiveerd. Oplossingsrichting 4: Neem tijdig besluiten over grote systeemkeuzes en de ruimtelijke gevolgen daarvan 9. Voer integraal kennis- en onderzoeksprogramma uit voor klimaatbestendige ruimtelijke ordening (Rijk). Het Rijk zal de samenhang tussen veranderende waterstaatkundige condities, de effecten daarvan op gebruiksfuncties en wat een en ander betekent voor de ruimtelijke ordening, moeten versterken en benutten. Dat vraagt om een interdisciplinair, langjarig onderzoeksprogramma waarin onderzoekers, ontwerpers, beleidsmakers en praktijkdeskundigen met elkaar samenwerken. 10. S tel een langetermijnprogramma op gericht op besluitvorming over grote systeemkeuzes (Rijk). Er zijn de afgelopen periode in het kader van het Kennisprogramma Zeespiegelstijging flinke stappen gezet om de kennis te vergroten over manieren waarop Nederland, ook bij een forse stijging van de zeespiegel, veilig en leefbaar kan blijven. Het wordt nu tijd om de beschikbare kennis te gebruiken voor het opstellen van een programma, inclusief een bijbehorend tijdpad, dat als basis kan dienen voor concrete besluiten over de grote systeemkeuzes die de komende decennia moeten worden gemaakt. Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) is het strategische adviescollege voor regering en parlement op het brede domein van duurzame ontwikkeling van de leefomgeving en infrastructuur. De raad is onafhankelijk en adviseert gevraagd en ongevraagd over langetermijnvraagstukken. Met een integrale benadering en advisering op strategisch niveau wil de raad bijdragen aan de verdieping en verbreding van het politiek en maatschappelijk debat en aan de kwaliteit van de besluitvorming. www.rli.nl Er zijn steeds meer inspanningen van waterbeheerders nodig om de huidige ‘waterstaatkundige condities’ op het gebied van wateroverlast, zoetwatervoorziening en waterveiligheid te waarborgen en het huidige ruimtegebruik te kunnen voortzetten. Ruimtereserveringen zijn belangrijk om in de toekomst verzekerd te zijn van voldoende ruimte voor benodigde waterstaatkundige maatregelen. Op de foto het Waalproject bij Nijmegen (2016). De noodzakelijke rivierverruiming gaat daar samen met de aanleg van een nieuw, groen eiland en prachtige bruggen. Foto: Rijkswaterstaat. Foto: Frank de Groot.
www.gwwtotaal.nlRkJQdWJsaXNoZXIy NTI5MDA=