PLATFORM VOOR GROND-, WEG- EN WATERBOUW 28 MARKER WADDEN Uithangbord voor de infra-sector MKB INFRA leden bezoeken de Marker Wadden. De natuur, het klimaat en het milieu. Ze zijn bij de infra-ondernemers in goede handen. Dat wordt ook weer duidelijk tijdens een excursie voor MKB INFRA leden naar Marker Wadden. Dit is een eilandengroep in de Markerwaard die binnen acht jaar door de natuur is geannexeerd. Een Eldorado voor strand-, trek- en diverse watervogels gebouwd in opdracht van Natuurmonumenten. TEKST: ARIE GREVERS BEELD: KEES STUIP Het goudknopje staat in bloei. Er groeit wolfspoot, pastinaak en koninginnenkruid. Knobbelzwanen, oeverzwaluwen en zilverreigers fourageren er. De roerdomp en het baardmannetje vinden een veilige broedplaats. Alles ademt natuur, zoals natuur in een waterrijke omgeving ooit bedoeld is. En toch kan het hier niet bestaan zonder de sturende inbreng van mensenhanden. Sterker nog: de eilandengroep is bedacht en gemaakt door mensen. Dankzij biologen, ingenieurs, de experts van Natuurmonumenten en de kennis en ervaring bij een infrabedrijf (Boskalis) voor de uitvoering van het baggerwerk, en de aanleg van wandelpaden en dijken zijn de eilanden een plek geworden waar de natuur zich binnen acht jaar heeft genesteld en thuisvoelt. SCHITTERENDE EXCURSIE Het is vrijdag 20 september, de jaarlijkse excursie van MKB INFRA; de zon schittert aan een strakblauwe hemel. We zijn op Marker Wadden, een groep van zeven eilanden in het Markermeer op drie kwartier varen van Lelystad. De omstandigheden zijn perfect en de stemming is opperbest. Het doel van dergelijke excursies is ontspanning en netwerken, waarbij de leden en passant ook nog iets opsteken. Dit jaar zullen ze een verhaal horen over het ontstaan van dit natuurgebied. Daarvoor heeft het organiserende team, de commissie Jong MKB INFRA, twee gidsen van Natuurmonumenten aangetrokken: Bert van de Heisteeg en Gerard Streng. Hun verhaal begint met de geologie in vogelvlucht van het IJsselmeergebied, waartoe ook het Markermeer behoort. Het was niet altijd water. Er hebben dikke pakken landijs gelegen en de landschappen wisselden zo ongeveer met de geologische tijdperken. Toendra’s maakten plaats voor uitgestrekte wouden. Veenmoerassen en akkers van de eerste boeren (bij het huidige Swifterbant) veranderden in water. Eerst zoet water van de rivieren en later zout water door instroom vanuit zee. Die opeenvolging van geologische tijdperken is terug te zien in de bodemopbouw en de archeologische vondsten. De bodem van het Markermeer bestaat uit een kleilaag van zeven meter en daaronder ligt dekzand. Af en toe komt er een kies van een mammoet boven water. Er zou ook zomaar een oud landbouwwerktuig van de eerste akkerbouwers of een speerpunt van een jager verzamelaar kunnen opduiken. TROEBEL WATER De recente geschiedenis van het IJsselmeergebied kennen de meeste Nederlanders wel van de basisschool of lagere school. Wie weet nou niet, dat het IJsselmeer is ontstaan door afsluiting van de Zuiderzee met een dijk tussen Noord-Holland (Den Oever) en Friesland (Cornwerd). En ook de inpoldering van de Noordoostpolder en de provincie Flevoland is bekende schoolstof. Later kwam er nog een dijk, de Houtribdijk, tussen Enkhuizen en Lelystad bij. Het zou de eerste aanzet moeten zijn voor de inpoldering van het Markermeer. Zover kwam het niet. Maar de aanleg van de Houtribdijk had wel gevolgen voor de kwaliteit van het water. Bij stormen ‘schuurt’ de watermassa over de kleibodem waardoor fijne slibdeeltjes loskomen en gaan zweven. Voorheen verdwenen die slibdeeltjes richting IJsselmeer, dat vooral een zandbodem kent. Na de afsluiting van het Markermeer kon dat niet meer. In feite was het meer een badkuip van 70.000 ha geworden, die langzaam dichtslibde. Bovendien drong er in het troebele water nog nauwelijks licht door. En dat verstoorde het natuurlijk leven. De biodiversiteit holde achteruit. REMEDIE TEGEN DICHTSLIBBEN Door de aanleg van Marker Wadden, waarmee in 2016 is begonnen, wordt het dichtslibben teruggedrongen en de waterkwaliteit verbeterd. Hoe gaat dat in zijn werk? Er zijn eerst ringdijken aangelegd. In de eerste fase voor vijf eilanden, later voor nog eens twee. Daartoe is de kleilaag voor een deel weggebaggerd. Het zand kwam aanvankelijk uit de IJssel, die in het kader van ‘Ruimte voor de rivier’ verbreed werd. Het meeste zand komt echter uit het Markermeer zelf. Daartoe is een deel van de kleilaag weggebaggerd. En nu komt het: zuidwester stormen brengen het slib richting de ringdijk en binnen de omdijkte delen komt het water tot rust en bezinkt het slib. Het water trekt voor een deel weer weg. Met elke storm uit het zuidwesten wordt het Markermeer schoner. RIET INSTEKEN Van alleen slib en zand bouw je geen eiland en zeker geen eiland waar de natuur letterlijk wortel moet schieten. Je hebt plantengroei nodig. Planten die het slib vasthouden. Vijfentwintig meter slib levert uiteindelijke een meter vaste stof op. Dit inklinkingsproces De Marker Wadden is een plek geworden waar de natuur zich binnen acht jaar heeft genesteld en thuisvoelt. De MKB INFRA leden konden op deze prachtige excursiedag weer eens ervaren hoe belangrijk hun werk is voor samenleving, natuur en klimaat. Uitkijktoren ‘de Steltloper’ op de Marker Wadden.
RkJQdWJsaXNoZXIy NTI5MDA=