Waterdichte perfectie op hoog niveau Pag. 08 BEZOEK OOK DE WEBSITE WWW.GWWTOTAAL.NL NUMMER 3 | JAARGANG 16 | MEI 2025 HET GROOTSTE GWW PLATFORM IN NEDERLAND THEMA KUNSTWERKEN KUNSTWERKEN (Nationale) Bruggenbank: marktplaats voor bruggen en onderdelen 14 MATERIEEL Gezien op bauma 2025 22 GROEN Urban rewilding: nieuwe blik op ‘onkruid’ 26 www.bredenoord.com Duurzame mobiele energieoplossingen Jouw veiligheid staat voorop Voorkom ongelukken TEST Meer weten? Scan de QR-code BETONPLATEN KEERWANDEN T : +31 (0)528 28 70 07 info@zwaagstrabeton.nl www.zwaagstrabeton.nl NU MAILEN: BINNEN 24 UUR EEN COMPLETE OFFERTE! GOTEN SPECIALS Ahlmann Nederland 073 599 7755 info@ahlmann.nl STERKER COMPACTER VEELZIJDIGER TIJDELIJKE BRUGGEN Jansonbridging.nl m o d u l a i r e o p l o s s i n g e n
3 NUMMER 3 / MEI 2025 Brug van Marktplaats Wie een gebruikt product zoekt, kan op Marktplaats kijken. Maar wist je dat er ook verkooppunten zijn van gebruikte bruggen en onderdelen? Zelfs de Van Brienenoordbrug komt in de verkoop! Wie op de Nationale Bruggenbank of de Bruggenbank – twee verkoopkanalen met bijna dezelfde naam – kijkt, kan lekker zoeken of er nog een leuke fiets- of voetgangersbrug tussen zit. Het is immers zonde om een brug die vervangen moet worden, maar nog in goede staat verkeerd, bij het oud vuil te gooien. Er kunnen ook ‘opknappertjes’ bij zitten, maar je bent altijd goedkoper uit dan een nieuwe brug kopen. En je bent nog circulair bezig ook! Van de 360 liggers die vrijkwamen uit elf viaducten in de A9 bij Ouderkerk aan de Amstel – die wordt verbreed – zijn er al 216 verkocht via de Bruggenbank. Dertig stuks staan nog in de verkoop bij beide Bruggenbanken. Dus, als je nog een leuk liggertje zoekt. Voor het grovere werk staan er ook grotere bruggen in de verkoop of in optie. En wie helemaal los wil gaan koopt de Van Brienenoord, met een overspanning van 307 meter. Tip: het bedieningsgebouw komt ook in de verkoop. Nog wel even geduld hebben tot zomer 2027. IFD Natuurlijk zijn er ook beperkingen. Zo’n tweedehandsbrug moet maar net passen op de plek dat je hem had bedacht. Kwestie dus van tijdig kijken wat er te krijgen is en daar je ontwerp op aanpassen. Zou het daarom niet mooi zijn wanneer we alle nieuwe bruggen en viaducten modulair ontwerpen? Industrieel, Flexibel en Demontabel (IFD) bouwen houdt hier rekening mee, als het gaat om (beweegbare) bruggen van beton, staal, metselwerk, hout, (vezel versterkt) kunststof en onderdelen zoals voegovergangen en opleggingen. In de afgelopen jaren zijn er twee standaarden (Nederlands Technische Afspraken) ontwikkeld voor het IFD bouwen van vaste en beweegbare bruggen: NTA 8085 ‘IFD-bouw vaste bruggen en viaducten’ en NTA 8086 ‘IFD-bouw beweegbare bruggen’. Circulair bouwen begint namelijk bij de eerste digitale pennenstreek! INHOUD COLUMN ING. FRANK DE GROOT 12 26 advertenties 05 Actueel Ook in 2024 langer in de file 06 Actueel Afbraak dam in Julianakanaal 07 Actueel Ruimte voor de rivier 2.0 09 Actueel Elektrische asfaltset THEMA KUNSTWERKEN 10 Kunstwerken Eerste verkeersbruggen van geopolymeerbeton 12 Kunstwerken Innovatieve oplossingen voor duurzame en natuurinclusieve bruggen 14 Kunstwerken (Nationale) Bruggenbank: marktplaats voor bruggen en onderdelen 15 Kunstwerken Dertien bruggen eerder vervangen na instorten brug Dresden 17 Kunstwerken Renovatie bruggen met composiet dekken 18 Kunstwerken Het (onverwachte) effect van Zoutdam IJmuiden 19 Kunstwerken Hout uit GWW krijgt steeds vaker tweede leven EN VERDER 20 Materieel Nieuws 26 Groen Onkruidbestrijding Urban Rewilding: nieuwe blik op ‘onkruid’ 29 Groen Nieuws 33 Ondernemen Aanbesteden & Aannemen 36 MKB INFRA Aanbestedingscongres over beter aanbesteden en Europese richtlijn 39 Productnieuws Productnieuws GWW-sector +31(0)592 37 27 19 info@middelbos.nl www.middelbos.nl Import en Groothandel ON-VOOR-STEL-BAAR Onvoorstelbaar groot is ons assortiment aanhangeronderdelen en banden voor Landbouw, Tuin & Park, Quad en Industrie. Door dat enorme assortiment hebben wij altijd voor u het beste, het snelst leverbare en het meest prijsvriendelijke artikel in huis. Vandaag besteld, is morgen in huis. Wielen kunnen we passend maken in onze eigen workshop. In elke gewenste kleur. Met plezier werken wij ons uit de naad voor uw sloffen. NIEUW Landbouwassen Landbouwbanden Industriebanden Velgen BEZOEK ONZE WEBSHOP NIEUW +31(0)592 37 27 19 info@middelbos.nl www.middelbos.nl Import en Groothandel ON-VOOR-STEL-BAAR Onvoorstelbaar groot is ons assortiment aanhangeronderdelen en banden voor Landbouw, Tuin & Park, Quad en Industrie. Door dat enorme assortiment hebben wij altijd voor u het beste, het snelst leverbare en het meest prijsvriendelijke artikel in huis. Vandaag besteld, is morgen in huis. Wielen kunnen we passend maken in onze eigen workshop. In elke gewenste kleur. Met plezier werken wij ons uit de naad voor uw sloffen. NIEUW Landbouwassen Landbouwbanden Industriebanden Velgen BEZOEK ONZE WEBSHOP NIEUW 592 37 27 19 middelbos.nl middelbos.nl n Groothandel EK E OP rication Systems Lubrication System Components Lubrication System Accessories Specialty Products Indust ease and Lubricants Installation Tools Transportation and Trucking Construction and Heavy Equipment Agric rvices Next Generation Automated Lubrication Automatic Lubrication Systems Lubrication System Compon m Design and Engineering Custom design and Engineering Grease and Lubricants Installation Tools Tra ng Equipment Industrial Manufacturing Maintenance and Repair Services Next Generation Automated Lu tem Accessories Specialty Products Industry Specific Solutions System Design and Engineering Custom desig Construction and Heavy Equipment Agricultural Machinery Mining Equipment Industrial Manufacturing Ma rication Systems Lubrication System Components Lubrication System Accessories Specialty Products Indust ease and Lubricants Installation Tools Transportation and Trucking Construction and Heavy Equipment Agric rvices Next Generation Automated Lubrication Automatic Lubrication Systems Lubrication System Compon m Design and Engineering Custom design and Engineering Grease and Lubricants Installation Tools Tra ng Equipment Industrial Manufacturing Maintenance and Repair Services Next Generation Automated Lu tem Accessories Specialty Products Industry Specific Solutions System Design and Engineering Custom desig Construction and Heavy Equipment Agricultural Machinery Mining Equipment Industrial Manufacturing Ma rication Systems Lubrication System Components Lubrication System Accessories Specialty Products Indust ease and Lubricants Installation Tools Transportation and Trucking Construction and Heavy Equipment Agric rvices Next Generation Automated Lubrication Automatic Lubrication Systems Lubrication System Compon m Design and Engineering Custom design and Engineering Grease and Lubricants Installation Tools Tra ng Equipment Industrial Manufacturing Maintenance and Repair Services Next Generation Automated Lu tem Accessories Specialty Products Industry Specific Solutions System Design and Engineering Custom desig Construction and Heavy Equipment Agricultural Machinery Mining Equipment Industrial Manufacturing Ma rication Systems Lubrication System Components Lubrication System Accessories Specialty Products Indust ease and Lubricants Installation Tools Transportation and Trucking Construction and Heavy Equipment Agric rvices Next Generation Automated Lubrication Automatic Lubrication Systems Lubrication System Compon m Design and Engineering Custom design and Engineering Grease and Lubricants Installation Tools Tra WELK SMEERSYSTEEM KIEST U? saleseurope@lubecore.com
werkenbijhollandia.nl werkenbijhollandia werkenbijhollandia Hollandia Services Werken bij Hollandia Samen smeden aan jouw toekomst! • Monteurs (buiten- en materieeldienst) • Teamleider Project Engineering • Integraal ontwerpleider • Project Managers • Contract Manager • CE Coördinator Als experts in renovatie en onderhoud van ‘bewegend staal’ zoals sluizen, stuwen, (stormvloed)keringenenspecials, houden de vakmensen van Hollandia Services de Nederlandse Infrastructuur elke dag weer in betrouwbare conditie. Onze organisatie groeit en daarom zijn wij - onder andere - op zoek naar: Groei jij met ons mee? Kijk voor deze en andere vacatures op werkenbijhollandia.nl.
5 NUMMER 3 / MEI 2025 ACTUEEL advertenties HET GROOTSTE GWW PLATFORM IN NEDERLAND WWW.GWWTOTAAL.NL .EU Inzaaien taluds met erosie werende mulch Ook in 2024 langer in de file op Nederlandse snelwegen Beeld: Rijkswaterstaat. Onderwerp Definitie Resultaat 2023 Resultaat 2024 Verkeersprestatie Hoeveelheid afgelegde kilometers alle inwoners Nederland in 1 jaar 69,4 miljard voertuigkilometers 71,3 miljard voertuigkilometers Jaarfilezwaarte (filedruk) Gemiddelde filelengte x fileduur in kilometerminuten per jaar. 19,5 miljoen kilometerminuten 21,8 miljoen kilometerminuten Aandeel files door werkzaamheden Er zijn acht file-oorzaken. Aanleg en (on)gepland onderhoud vormen aandeel files door werkzaamheden. 5,5% 6,9% Reistijdverlies Hoeveelheid uren dat weggebruikers gezamenlijk extra hebben moeten reizen, bijvoorbeeld door file of wegwerkzaamheden. Dit wordt uitgedrukt in voertuigverliesuren (VVU). 96,4 miljoen voertuigverliesuren 101,3 miljoen voertuigverliesuren Het wordt steeds drukker op de Rijkswegen. In 2024 hebben we langer en vaker in de file gestaan dan in 2023. Dit komt voornamelijk door drukte in de spits, maar ook is er een kleine stijging in het aantal files door werkzaamheden aan en langs de weg. Dit blijkt uit de Rapportage Rijkswegennet 2024. Er is een stijging te zien in de duur en de lengte van de files. Dit is een kleinere stijging ten opzichte van het jaar ervoor. Daarnaast hebben we gezamenlijk meer kilometers afgelegd op de snelwegen dan in 2023 (zie tabel Enkele getallen). Samen zorgt dit ervoor dat de Rijkswegen drukker zijn geworden. De grootste file-oorzaak verschilt niet met die van voorgaande jaren. Nog steeds valt driekwart van de files te wijten aan de drukte in de spits (maandag tot en met vrijdag, tussen 07.00-09.00 uur en tussen 16.00-18.00 uur). De ergste spits treffen we nog steeds op dinsdagen en donderdagen. Wel is er een kleine stijging te zien in het aandeel files met werkzaamheden als oorzaak. Het gaat hierbij om zowel gepland onderhoud als spoedwerkzaamheden. Vanwege de grote onderhoudsopgave waar we voorstaan, is de verwachting dat hinder ten gevolge van werkzaamheden de komende jaren zal blijven toenemen. DE FILE TOP-10 De ‘top-10 filelocaties’ is ten opzichte van 2023 niet veel veranderd. Zo is de top-5 hetzelfde als vorig jaar. Er zijn drie nieuwe locaties in de top-10: • A59 ’s-Hertogenbosch - knooppunt Zonzeel bij knooppunt Hooipolder; • A15 Ridderkerk - Gorinchem tussen Sliedrecht-West en Sliedrecht-Oost; • A1 Amersfoort - Apeldoorn tussen knooppunt Hoevelaken en knooppunt Barneveld. De files op de trajecten A27 Gorinchem - Breda bij de Merwedebrug in beide richtingen en de zuidelijke ringweg van Amsterdam van knooppunt de Nieuwe Meer en knooppunt Amstel komen niet meer voor in de file-top-10.
PLATFORM VOOR GROND-, WEG- EN WATERBOUW 6 Afbraak dam in Julianakanaal Foto: Rijkswaterstaat. Sinds 11 april varen er weer schepen door het vernieuwde deel van het Julianakanaal. Op 3 april startte Rijkswaterstaat met het afbreken van de tijdelijke dam. Dit nam in totaal zo’n vier weken in beslag, maar schepen mochten al eerder passeren. Born is het kanaal verbreed en verdiept om grotere schepen toe te laten in de toekomst. Die werkzaamheden zijn sinds de week van Tweede snellaadplein op Maasvlakte in Rotterdam In de zomer van 2025 opent WattHub een nieuw snellaadplein op de Maasvlakte bij de RWG Terminal. Dit ultramoderne laadplein heeft 48 DC snellaadpunten met een vermogen van 400 kW en 5 AC snellaadpunten met een vermogen van 250 kW. Het laadplein van maar liefst 5.000 m² wordt de eerste locatie op de Maasvlakte die vrachtwagens, Grond- Weg- en Waterbouw materieel en andere elektrische voertuigen de mogelijkheid biedt om 24/7 snel op te laden. WattHub heeft als missie duurzame mobiliteit beschikbaar maken voor iedereen. Met de strategische ligging op één van Europa’s belangrijkste logistieke knooppunten speelt dit laadplein een cruciale rol in de verduurzaming van vrachttransport en het emissieloos uitvoeren van Grond-, Weg- en Waterbouw projecten. De Maasvlakte kent dagelijks een hoge verkeersintensiteit van vrachtwagens, waardoor de locatie perfect aansluit bij de groeiende vraag naar snellaadinfrastructuur voor zwaar inframateriaal en elektrisch vrachtvervoer. De Rotterdam World Gate terminal, een volledig elektrische containerterminal, is een voortrekker in de energietransitie. Met dit nieuwe WattHub-snellaadplein onderstreept RWG haar ambitie om niet alleen op de terminal, maar ook in het achterland elektrisch vervoer te stimuleren. Het laadplein is niet alleen geschikt voor vrachtwagens, maar ook voor elektrisch GWW-materieel, waarmee het de bouwsector verder helpt verduurzamen. ALTIJD BEREIKBAAR Het nieuwe laadplein is ontworpen om maximale toegankelijkheid en gebruiksgemak te bieden. Dankzij de 24/7 beschikbaarheid kunnen gebruikers op elk moment van de dag laden. Daarnaast is het plein uitgerust met de nieuwste technologieën voor snel en efficiënt laden, waardoor het klaar is om de toenemende vraag naar laadcapaciteit in de toekomst op te vangen. Gerben van den Berg, directeur WattHub: “Met deze WattHub-vestiging maken we de overstap naar elektrisch vrachtvervoer haalbaar én praktisch voor weer een grotere groep gebruikers. De Maasvlakte is het logistieke hart van Nederland. Hier een snellaadplein realiseren is een grote stap vooruit in de elektrificatie van vrachttransport, deze tweede vestiging sluit goed aan bij onze groeistrategie.” Ronald Lugthart, CEO RWG: “De vestiging van WattHub op de RWG-terminal sluit perfect aan bij de duurzaamheidsstrategie van RWG. Terwijl RWG blijft investeren in emissieloze eigen bedrijfsactiviteiten, zet de organisatie zich ook volop in om terminalgebruikers, nu en in de toekomst, structureel te ondersteunen bij hun transitie naar Net Zero. Het state-of-the-art laadplein voor elektrische vrachtwagens en bouwmaterieel vormt een essentieel onderdeel om op korte termijn verdere invulling te geven aan deze strategie en sluit ook aan bij de ambitie van het Havenbedrijf Rotterdam binnen de energietransitie en de verduurzaming van de logistieke keten. We zijn dan ook zeer verheugd om dit partnership met WattHub aan te gaan.” 24 maart afgerond. Daarna is het kanaal weer vol water gezet. Ook zijn er aanmeervoorzieningen voor de schippers aangebracht. Door de werkzaamheden was er vanaf 11 april bij Sluis Born maar één kolk beschikbaar. Begin mei komt daar een tweede kolk bij. LEIDINGEN VOOR CHEMELOT Omdat de dam is afgebroken en de scheepvaart weer op gang komt, kunnen ook de speciale leidingen voor industriecomplex Chemelot afgebroken worden. Voordat begonnen werd met de werkzaamheden in augustus 2024 zijn vier hevelleidingen van elk 80 cm doorsnede aangelegd. Deze buizen zorgden ervoor dat het water in het Julianakanaal tijdens de stremming in beweging bleef. Door deze leidingen, die het kanaal met de Maas verbond, bleef er ten zuiden van de tijdelijke dam een continue circulaire waterstroom lopen. Dat kwam de waterkwaliteit ten goede. Op deze manier bleef Chemelot voorzien van voldoende vers kanaalwater. PROJECT ‘VERRUIMING JULIANAKANAAL’ Het Julianakanaal is onderdeel van de Maasroute, een belangrijke scheepvaartroute naar havens in België, Duitsland en Nederland. De Maasroute wordt geschikt gemaakt voor de zogenoemde tweebaksduwvaart (klasse Vb-schepen). Dat zijn schepen van 190 meter lang, 11,4 meter breed en met een maximale diepgang van 3,5 meter. Hiervoor is het Julianakanaal verbreed en verdiept. Het Julianakanaal heeft de afgelopen acht maanden drooggestaan over een lengte van 4 km. Tussen Berg aan de Maas en Sluis Easypath Nederland B.V. | Abe Lenstra Boulevard 38 | 8448 JB Heerenveen info@easypath.nl | 088 0156 789 | www.easypath.nl MAAKT NEDERLAND TOT EEN COMFORTABEL EN VEILIG FIETSLAND Easypath Nederland BV ontwikkelt, levert en realiseert hoogwaardige en duurzame fiets- en voetpaden. De onderling gekoppelde elementen zijn voorzien van een uiterst fijne structuur, met elk gewenst motief of kleur, waardoor deze tot de meest innovatieve en comfortabele fiets- en voetpaden van Nederland behoren. Kernbegrippen van Easypath zijn: - demontabel - ongevoelig voor boomwortels - duurzaam - lage rolweerstand - snelle montage - hoge restwaarde advertentie
7 NUMMER 3 / MEI 2025 ACTUEEL Tweede leven speeltoestel door duurzame renovatie Het speeltoestel op het Flevoplein in Haarlem heeft dankzij een innovatieve en circulaire aanpak een tweede leven gekregen. Hoewel het toestel officieel vervangen moest worden, bleek het technisch nog goede in staat. In plaats van het toestel af te voeren koos beheerder Spaarnelanden NV, in opdracht van de gemeente Haarlem, daarom voor een creatieve oplossing: renovatie en herplaatsing. Griekspoor, een multifunctionele onderneming in de civiele techniek, ziet kansen in wat voor anderen niet meer bruikbaar lijkt. “Materialen die financieel afgeschreven zijn kunnen na het uitvoeren van gericht herstel nog goed worden benut”, zegt Paul van der Lucht, Projectcoördinator Speelvoorzieningen. Met dit in gedachten ging Griekspoor aan de slag om het oude speeltoestel op te knappen, opnieuw te laten keuren en te herplaatsen. De oorspronkelijke houten bordessen zijn vervangen door exemplaren van GreenMatter materiaal waarin ruim 600 kilo gerecycled kunstgras is verwerkt. Bij tien van dit soort projecten zou al de helft van een compleet kunstgrasveld worden hergebruikt. Naast de duurzame voordelen zorgde deze werkwijze voor een flinke kostenbesparing: waar een nieuw toestel ruim € 50.000,- zou kosten, kon de renovatie inclusief AKI-herkeuring worden uitgevoerd voor circa € 15.000,-. De impact van circulair hergebruik is groot, zowel in kostenbesparing als in duurzaamheid. VEILIG EN VERANTWOORD Bij de renovatie stond ook de kwaliteit van het toestel centraal. “Het speeltoestel is grondig gereinigd en waar nodig gerenoveerd zodat het weer jaren speelplezier kan bieden”, zegt Paul. “Zo hebben we een oud toestel een nieuwe kans gegeven en bevorderen we het hergebruik van materialen op een duurzame manier.” Dankzij deze aanpak voldoet het speeltoestel weer aan alle veiligheidseisen en biedt het kinderen in de buurt een fijne en verantwoorde speelomgeving. Bovendien behouden we de speelwaarde voor kinderen op deze locatie. Paul spreekt namens Griekspoor vol tevredenheid over het resultaat: “Wij zijn trots op het werk dat we hier hebben verricht en blij dat we door hergebruik van materialen een veilige en duurzame speelplek voor kinderen hebben gecreëerd.” Ruimte voor de rivier 2.0: voorbereid op toekomstig hoog- en laagwater De Spiegelwaal bij Nijmegen: het grootste project van Ruimte voor de Rivier. Foto: Rijkswaterstaat. Met het op 3 april gelanceerde programma Ruimte voor de Rivier 2.0 worden uitdagingen opgepakt op het gebied van waterafvoer, bevaarbaarheid, verdroging van landbouw en natuur, waterkwaliteit, zoetwaterverdeling, drinkwatervoorziening en recreatie. De samenwerkende partijen zijn overeengekomen om daarvoor de komende decennia het rivierengebied anders in te richten. Rivieren zijn belangrijk voor Nederland: ze voeren te veel water af en zijn economisch belangrijk als vaarweg voor schepen. Daarnaast bieden ze een fijne leefomgeving voor dieren, planten en mensen en ze zorgen dat gewassen en natuur kunnen groeien. Soms wordt er ook drinkwater uit gewonnen. Op 3 april werd een plan gelanceerd dat moet zorgen dat dit ook in de toekomst blijft gebeuren. Dit plan krijgt vorm in het programma Ruimte voor de Rivier 2.0. Het programma is tot stand gekomen in samenwerking tussen Rijk en regio. Partijen zijn het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur, het ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening, waterschappen, provincies, gemeenten en de Deltacommissaris. Minister Barry Madlener (Infrastructuur en Waterstaat): “Ruimte voor de Rivier 2.0 is een fantastisch plan, we houden Nederland hiermee veiliger dan ooit. Tegelijkertijd zorgen we dat ook in drogere periodes de rivieren bevaarbaar blijven en dat we in die tijd het zoet water beter kunnen verdelen en gebruiken.” HINDER DOOR VERANDEREND WEER Het rivierengebied staat voor meerdere uitdagingen. Zo is er vaker meer water om af te voeren. Dat wordt veroorzaakt door hevigere regenbuien (zowel in Nederland als in het buitenland) of door sneller smeltende gletsjers. Ook in die periodes moet Nederland beschermd zijn tegen overstromingen. Tegelijkertijd komt het ook vaker voor dat er een tijd geen regen valt, waardoor er minder water in de rivieren zit. Gevolg hiervan is bijvoorbeeld dat de scheepvaart niet altijd meer goed kan varen of dat gebieden met natuur en landbouw uitdrogen. UITDAGINGEN IN ÉÉN KEER AANPAKKEN Met het programma Ruimte voor de Rivier 2.0 worden uitdagingen opgepakt op het gebied van waterafvoer, bevaarbaarheid, verdroging van landbouw en natuur, waterkwaliteit, zoetwaterverdeling, drinkwatervoorziening en recreatie. De samenwerkende partijen zijn overeengekomen om daarvoor de komende decennia het rivierengebied anders in te richten. Het rivierengebied opnieuw inrichten kost ruimte. In 2026 moeten er keuzes worden gemaakt. Dat zijn keuzes over waar er extra ruimte voor de rivier wordt gecreëerd en over hoe uitslijting van de rivierbodem wordt tegengegaan.
PLATFORM VOOR GROND-, WEG- EN WATERBOUW 8 SEALECO’S DRIEVOUDIGE BIJDRAGE AAN DE PASSERELLE BIJ STATION ZWOLLE Waterdichte perfectie op hoog niveau Een houten brugdek, een park op hoogte en een dakbedekkingssysteem dat meer kan dan alleen water tegenhouden. De Passerelle bij station Zwolle is niet zomaar een voetgangersbrug. Dit is een technisch huzarenstukje dat het midden houdt tussen architectuur, infrastructuur en landschapsontwerp. En onder die indrukwekkende buitenkant schuilt het onzichtbare werk van SealEco, dat met drie lagen Prelasti EPDM heeft gezorgd voor een waterdichte, demontabele en toekomstbestendige oplossing. Ook voor SealEco een bijzonder project: “We hebben dit als bedrijf nog nooit eerder gedaan”, vertelt Marijn Arnold van SealEco. “Het was echt uniek. Normaliter passen we onze EPDM-oplossingen toe in waterpartijen voor de particuliere en zakelijke markt. Een brug als deze, met een groendak, is in zijn vorm uitzonderlijk voor ons.” EEN BRUG, EEN DAK, EEN TUIN De Passerelle is een houten voetgangersbrug van 130 meter lang en 10 meter breed. Een verbinding tussen stad en stationsgebied, én de drager van een groene daktuin. Het ontwerpteam bestaat uit Karres en Brands, ipv Delft, Ingenieurbüro Miebach en Attis. De uitvoering ligt bij Dura Vermeer, in opdracht van ProRail en de gemeente Zwolle. SealEco is verantwoordelijk voor de dakbedekking – of in dit geval: de brugbedekking. De constructie bestaat uit gelamineerde houten liggers met een ondergrond van CLT (Cross Laminated Timber). Marijn Arnold: “Daarbovenop is een meerlagig EPDM-systeem aangebracht dat moet zorgen voor waterdichting, detectie, retentie én duurzaamheid. Niet bepaald alledaags werk, zelfs voor een specialist als SealEco niet.”. DRIE LAGEN, TWEE FASES, ÉÉN DOEL: WATER BUITEN HOUDEN De onderbouw, die door Dura Vermeer is uitgevoerd, bestaat uit een tweelaags Prelasti EPDM-systeem. Hiertussen is het lekdetectiesysteem van Progeo aangebracht, dat lekkages realtime signaleert via koolstoffilters en bekabeling. De onderste Prelasti EPDM-laag is mechanisch bevestigd op de CLT platen. Om de EPDM te beschermen, zijn er bovenop de tweede laag Prelasti EPDM een centimeter dikke rubbermatten aangebracht. De tweede fase – de ‘bovenbouw’, is door Aannemingsbedrijf Van Gelder is uitgevoerd. Hier kwam er een derde laag Prelasti EPDM bij met daar bovenop de thermobondstroken die voor compartimentering zorgen voor wateropslag. De opbouw is voorzien van opstanden waarin retentiekratten worden geplaatst. Zo ontstaat een slim compartimentensysteem voor regenwateropslag, dat zelfs onder afschot goed functioneert. DEMONTABEL EN DUURZAAM Opvallend aan dit project is de keuze voor een deels mechanisch bevestigd systeem, ondanks dat dit volgens de Vakrichtlijn Gesloten Dakbedekkingssystemen niet standaard wordt aanbevolen voor multifunctionele daken. “Toch koos ProRail hier bewust voor een demontabele opbouw – mede op basis van testresultaten van Kiwa BDA en de praktijkervaring van SealEco. Het blijkt, onder meer dankzij onze expertise prima te werken. Het systeem biedt flexibiliteit, is demontabel en daardoor duurzaam. Daarmee sluit de EPDM-dakbedekking naadloos aan op het grotere doel: een groene brug die niet alleen functioneel is, maar ook milieubewust”, aldus Marijn Arnold. EPDM BOVEN DE STAD Het brugdek is niet alleen een dak, maar ook de basis van een landschapsontwerp. Een daktuin op hoogte, met een seizoensgebonden uitstraling. Van Gelder is inmiddels begonnen met de aanleg, waarbij de waterdichte onderlaag van SealEco een cruciale rol speelt. Overtollig water wordt via een centrale goot en een waterval tussen de trappen afgevoerd – alsof het zo uit een architectonisch prentenboek is gekomen. Het project wordt breed uitgemeten in de media. Terecht, want het is allesbehalve standaard. Zeker voor SealEco, dat hiermee laat zien wat het in zijn mars heeft. “We hebben veel geleerd,” zegt Arnold. “En bij een volgend soortgelijk uitdagend project zitten we graag vanaf het begin met alle partijen om tafel. Dan kunnen we nog beter anticiperen op wat er technisch nodig is.” INNOVATIEF, STRESSVOL EN LEERZAAM Het project vroeg het uiterste van alle betrokkenen. Niet alleen qua engineering, maar ook qua planning, afstemming en uitvoering. Het was een technisch uitdagend traject waarin geen ruimte was voor fouten. De brug ligt immers midden in de stad en is intensief in gebruik. “Ja, het was spannend,” zegt Arnold. “Maar ook mooi. Dit is een project waar je als bedrijf trots op bent.” SEALECO ALS STILLE KRACHT De Passerelle is een project waar straks veel mensen dagelijks overheen lopen zonder stil te staan bij wat er onder hun voeten ligt. “En dat is precies de bedoeling”, besluit Marijn Arnold. “Waterdicht werk is vaak onzichtbaar werk. Maar bij dit project mag het gezien worden. SealEco heeft met zijn bijdrage laten zien dat EPDM geen bijzaak is, maar een essentieel onderdeel. Voor nu en voor de toekomst.” SealEco www.sealeco.com/home/
9 NUMMER 3 / MEI 2025 ACTUEEL Er zijn al enige jaren elektrische asfaltsets in gebruik in Nederland. BAM Infra was in 2022 de eerste, daarna volgde enkele andere infrabedrijven. Motrac Industries en Intercel hebben nu ook een duurzame aandrijving van asfaltmachines ontwikkeld, waardoor er emissievrij kan worden geasfalteerd. Intercel leverde een universeel batterijsysteem dat eenvoudig kan worden verwisseld of gebruikt in meerdere machines. Elektrische asfaltset voor emissievrij asfalteren geluidsproductie. Door de krachten te bundelen, hebben Intercel en Motrac Industries een oplossing ontwikkeld die zowel duurzaam als praktisch inzetbaar is. Motrac Industries voerde een uitgebreide haalbaarheidsstudie uit naar de vermogensstromen en ontwikkelde een op maat gemaakte elektrische aandrijflijn. Intercel leverde een universeel batterijsysteem dat eenvoudig kan worden verwisseld of gebruikt in meerdere machines. Deze modulaire oplossing maakt het mogelijk om toekomstige elektrisch aangedreven wegenbouwmachines te voorzien van hetzelfde batterijsysteem, wat flexibiliteit en efficiëntie verhoogt. TOEKOMSTBESTENDIGE KEUZE Naast de wegenbouw speelt elektrificatie een steeds grotere rol in sectoren zoals de automotive, agrarische industrie, scheepvaart en industriële productie. Motrac Industries werkt aan innovatieve projecten zoals elektrische werktuigdragers, voermengwagens en gridsystemen. De samenwerking met Intercel stelt hen in staat om kwalitatief hoogwaardige batterijoplossingen te integreren, waardoor machines efficiënter, duurzamer en onderhoudsvriendelijker worden. Volgens Derk Hoogveldt, System Engineer E-Drive bij Motrac Industries, is de keuze voor Intercel een logische stap: “Het eerste contact was meteen goed. Zeker bij maatwerk batterijpakketten is een intensieve samenwerking cruciaal. Het combineren van elkaars kennis en ervaring maakt onze totaaloplossing beter. Met als doel een zo efficiënt mogelijke elektrische aandrijflijn.” Ook Intercel ziet de samenwerking als een belangrijke stap voorwaarts. “Elektrificatie van zwaar materieel vraagt om flexibele en krachtige energieoplossingen. Onze batterijtechnologieën bieden de stabiliteit en het vermogen dat nodig is om deze machines efficiënt te laten draaien. Dit project met Motrac Industries laat zien hoe we samen de toekomst van duurzame infrastructuur vormgeven”, aldus Robin Been, project engineer bij Intercel. ELEKTRIFICEREN? BEGIN MET HAALBAARHEIDSSTUDIE Steeds meer bedrijven overwegen elektrificatie als een serieus alternatief voor conventionele aandrijvingen. De technologische ontwikkelingen gaan razendsnel Wat vandaag nog onhaalbaar lijkt, kan morgen al de norm zijn. Motrac Industries adviseert bedrijven om een haalbaarheidsstudie te laten uitvoeren, zodat zij een goed onderbouwde keuze kunnen maken over de elektrificatie van hun systemen of machines. Asfalteren vraagt om zwaar materieel, zoals asfaltwalsen, spreidmachines en zandbaanwalsen. Deze machines draaien intensief en zorgen voor een aanzienlijke CO2-uitstoot en Miljardenbesparing door flexibel gebruik elektriciteitsnet Het is mogelijk tot 30 miljard euro aan investeringen in het elektriciteitsnet uit te sparen door efficiënt gebruik te maken van het elektriciteitsnet. Dat de netkosten stijgen lieten netbeheerders al eerder doorrekenen. Er zijn echter mogelijkheden om de energierekening minder hard te laten stijgen. Dat blijkt uit het rapport ‘Slimme keuzes voor een betaalbaar en robuust energiesysteem’, dat Boston Consultancy Group (BCG) in opdracht van Netbeheer Nederland maakte, en uit het op 7 maart verschenen Interdepartementaal Beleidsonderzoek (IBO). Een miljardenbesparing is te bereiken door flexibel om te gaan met ons energieverbruik en de netten. Zo kunnen de nettarieven in 2040 tot 8% lager uitvallen. Daarnaast laat het onderzoek zien dat investeringen in energie-infrastructuur altijd meer opleveren dan ze kosten. Tevens roepen de netbeheerders de Europese Commissie op om haast te maken met de aangekondigde harmonisatie van de nettarieven. Netbeheer Nederland roept in reactie op het IBO-rapport op om te focussen op oplossingen die de energierekening structureel verlagen. Hiervoor hebben de netbeheerders de ‘betaalbaarheidsladder netkosten’ ontwikkeld, die bestaat uit: • Maatregelen die energie-infrakosten structureel beperken; zoals het beter benutten van het net en meer inzetten op warmtenetten en duurzame gassen. • Netbewuste ondersteuning van de totale energierekening door compensatie via subsidie- en belastingbeleid. • Tijdelijke en gerichte inzet van algemene middelen voor nieuw te ontwikkelen markten buiten de nettarieven om. VERSCHILLENDE CONTRACTVORMEN De noodzakelijke investeringen in het elektriciteitsnet zien we de komende vijftien jaar terug in stijgende nettarieven voor huishoudens en bedrijven. Om bedrijven te helpen hun netkosten te verlagen, introduceren netbeheerders verschillende contractvormen. Hiermee kunnen bedrijven flexibeler met hun energievraag omgaan en kunnen ze aanzienlijke kortingen krijgen. De implementatie van deze flexibele contractvormen zal de komende twee jaar plaatsvinden. Ecorys toonde aan dat netinvesteringen jaarlijks tientallen miljarden aan maatschappelijke waarde opleveren. Dat betekent niet dat we onbeheerst moeten investeren; om de kosten en daarmee de tarieven minder hard te laten stijgen is het nodig om vooral slím en gericht te investeren in een compleet energiesysteem dat naast elektriciteit ook uit groene gassen, waterstof en warmte bestaat. Inzet van bijvoorbeeld warmtenetten voorkomt dat er extra elektriciteit moet worden gebruikt voor verwarming. FLEXIBEL GEBRUIK DRUKT NETKOSTEN Netbeheerders leggen in recordtempo nieuwe infrastructuur aan. Door opslag, opwekking en verbruik op strategische locaties af te stemmen en zowel huishoudens als bedrijven te stimuleren tot flexibel energiegebruik en besparing, kan bovendien het bestaande net beter worden benut. Deze maatregelen kunnen de benodigde investeringen in het elektriciteitsnet op land met 7-30% verlagen. In het rapport ‘Slimme keuzes voor een betaalbaar en robuust energiesysteem’ worden beleidsmaatregelen beschreven om deze besparingen te realiseren. Ondernemers kunnen nu al gebruik maken van flexibele contractvormen, waardoor ze het net niet onnodig belasten én in combinatie met flexibele tarieven worden beloond met tot 65% lagere netkosten. MAATREGELEN KORTE TERMIJN Hoewel structurele maatregelen op de lange termijn bijdragen aan een betaalbaarder systeem, bieden ze op korte termijn geen directe oplossing voor hoge energiekosten. Een belangrijke stap is daarom om op korte termijn gerichte subsidies of ondersteuning voor sectoren of consumenten aan te bieden, waar mogelijk met oog voor netimpact. Zoals een verbreding van de SDE++, waarbij rekening wordt gehouden met de impact op de piekbelasting voor het verlenen van de subsidie. Of een hogere subsidie binnen ISDE voor isolatiemaatregelen. Een overzicht van concrete maatregelen voor op de korte termijn is te vinden in de whitepaper ‘Maatregelen nodig voor een betaalbare energierekening’ (www. netbeheernederland.nl/whitepaper-betaalbare-energierekening). Foto: Dreamstime.com.
PLATFORM VOOR GROND-, WEG- EN WATERBOUW 10 Eerste verkeersbruggen van geopolymeerbeton De Gemeente Dongen heeft de eerste verkeersbruggen van geopolymeerbeton. De bruggen zijn volledig geprefabriceerd, inclusief de landhoofden. Ontwerper ipv Delft creatieve ingenieurs koos daarvoor omdat het geopolymeerbeton zo onder gecontroleerde omstandigheden kon worden gestort. TEKST: HENK WIND BEELD: RONALD ROZEMEIJER, IPV DELFT Alle elementen voor de bruggen zijn geprefabriceerd, inclusief de landhoofden en vleugelwanden. Voor de vervanging van twee relatief kleine verkeersbruggen was de Gemeente Dongen op zoek naar duurzame oplossingen. De gedachte daarvoor ging onder meer uit naar de hybride hout-betonbrug die ipv Delft eerder ontwierp als ontsluiting voor een aantal particuliere woningen in Yerseke. Dit is een brug met houten liggers en een betonnen dek. “Voor de bruggen die Dongen wilde, was dat echter geen goede oplossing”, zegt Ronald Rozemeijer, ontwerper bij ipv Delft. “Die hybride hout-beton oplossing is eigenlijk vooral interessant voor wat grotere overspanningen. Dan kun je eenvoudig de houten liggers hoger maken. Vanwege wapening en betondekking heeft het dek echter wel een dikte van 16 tot 18 centimeter. Voor de bruggen in Dongen hoefden we maar heel weinig dikte toe te voegen om ze volledig in beton uit te voeren.” BELONING MKI-SCORE Toen deze variant afviel, gingen de partijen op zoek naar andere duurzame oplossingen. Dat zou kunnen met hergebruikt staal of met duurzaam – cementloos - beton. De Gemeente Dongen stond er voor open om de stap naar duurzaam geopolymeerbeton te maken, al is dat nog relatief nieuw op de markt. “Geopolymeerbeton wordt wel al toegepast, maar het was vooral de vraag hoe ver de markt hiermee is als het gaat om inschrijvingen. Het is eerder onder meer toegepast als wanden van onderdoorgangen en ook wel als brugdekken. De eerste GEOPOLYMEERBETON WERKT NET IETS ANDERS Werken met geopolymeerbeton betekende voor prefabbetonproducent Waco wel een aantal – relatief kleine - aanpassingen. Marco van der Helm, projectmanager bij Waco: “Belangrijkste verandering is vooral dat geopolymeerbeton geen zelfverdichtend beton is, waar we normaal mee werken. Je moet het dus trillen. Ten opzichte van in het werk gestort beton zal geopolymeerbeton niet heel anders zijn.” “Wel heb je een andere verhardingstijd. Dat zie je ook in de kubussen die we drukken om betonsterktes te bepalen. Normaal ga je elementen de volgende dag ontkisten. Nu hebben we daar langer mee gewacht om ze zo uit de kist te kunnen halen dat ze er goed uitzien. Ook komen de elementen blauwgekleurd uit de kist. Dat wordt uiteindelijk wel weer grijs, maar het zou dus wat lastiger zijn als je een specifieke grijstint voorschrijft. Tevens is de chemische reactie bij de verharding van geopolymeerbeton anders dan bij cement. Bij verwerking zijn daarom PBM’s verplicht om huid- en oogcontact te voorkomen.” GECERTIFICEERD BETONELEMENT Waco liet het geopolymeerbeton leveren door Jansen Beton uit Etten-Leur. “Er zijn een aantal mengselsamenstellingen bekend voor geopolymeerbeton. Wij werken normaal met beton uit onze eigen centrale, maar die is volledig ingericht op zelfverdichtend beton. De grondstoffen voor geopolymeer zijn anders en hebben wij niet op voorraad. Jansen Beton is bekend met het mengsel en de ingrediënten.” Het eindresultaat is dan ook een volledig gecertificeerd betonelement, dat praktisch niet afwijkt van een element van cementhoudend beton. Volgens Jansen Beton is geopolymeerbeton in een aantal opzichten zelfs nog beter dan cementhoudend beton. ‘Met geopolymeerbeton wordt niet alleen een CO 2-reductie en een lage MKI score gerealiseerd, het product voldoet aan de dezelfde mechanische en fysieke eigenschappen als traditioneel beton. Cementloos beton ziet er ook hetzelfde uit, alleen heeft het van binnen een dichtere structuur. Deze producteigenschap brengt nog meer technische voordelen met zich mee. Het zorgt voor minder krimp- en scheurvorming, het heeft een hogere vorst-dooizoutbestendigheid, is zuurbestendiger en slijtvaster’, zo meldt het bedrijf.
11 NUMMER 3 / MEI 2025 KUNSTWERKEN Timber is our solution. Bruggen Damwanden Dekdelen Draglineschotten Dukdalven Galerijconstructies Gerecycled hout Gevelbekleding Gezaagd hout Gordingen Kustbescherming Oeverbescherming Sluisdeuren Wrijfstijlen Zware hefproducten T +31 (0)38 331 64 44 info@hupkeswijma.com hupkeswijma.com Stnd 577 Infr Rltdgn 253044-2 Hupkes Wijma advertentie.qxp_GWW totaal [117 x 175 mm] 13-01-2025 15:32 Pagina 1 was de Floriadebrug in 2021. Maar tot nu toe waren dat allemaal langzaamverkeersbruggen. De bruggen in de Gemeente Dongen zijn gewone verkeersbruggen, al is het met een kleine overspanning en is het gebruik ook niet heel intensief.” Om te kijken hoe ver de markt is, werd in het bestek geen geopolymeerbeton voorgeschreven, maar werd vooral de mki-score flink beloond. Voor de aanbesteding werden drie partijen uitgenodigd. Die durfden het overigens alle drie aan met geopolymeerbeton. De aanbesteding werd gewonnen door aannemersbedrijf Wallaard Noordeloos met Waco als producent van het prefab beton. “Kenmerkend was wel dat alle drie partijen met dezelfde betonleverancier kwamen. Dat komt mede doordat de certificeringen in deze markt nog beperkt zijn. De eerste ervaringen met geopolymeerbeton waren ook wel wat wisselend. Er was sprake van kleine scheurvorming. Inmiddels is dat wel opgelost. Maar er moet meer mee gebouwd gaan worden om de ontwikkeling verder op te pakken. Een beetje kip en ei verhaal dus, waarvoor opdrachtgevers als Gemeente Dongen nodig zijn.” “Overigens bleek de mki-score van geopolymeerbeton maar liefst 72% lager te zijn dan van regulier beton. Ik wist wel dat het lager was, maar dat het zo fors was had ik niet gedacht.” KEUZE VOOR PREFAB Bij het ontwerpen van de bruggen was ipv Delft zich er van bewust dat storten van geopolymeerbeton extra eisen stelt aan de uitvoering. “Dan gaat het bijvoorbeeld om de verwerkings- en uithardingstijd.” Mede gezien de stand van zaken in de markt, koos ipv Delft er daarom voor om de brug volle- Alle elementen voor de bruggen zijn geprefabriceerd, inclusief de landhoofden en vleugelwanden. De twee bruggen zijn in afmetingen gelijk; wel verschillen de leuningen. dig te laten prefabriceren. “We hebben één ontwerp gemaakt voor de twee bruggen, omdat de afmetingen gelijk konden zijn. We hebben niet alleen het dek ontworpen in prefab, maar ook de landhoofden met de vleugelwanden en de stootplaten. De overspanning was vrij klein, zodat we het brugdek in één geheel konden maken. Ook de afmetingen van de andere onderdelen waren geschikt om te transporteren en te hijsen en dus geschikt voor prefabricage. Landhoofden worden normaal in het werk gestort. Nu hebben we ze zo gemaakt dat het prefab betonelement in het werk over de funderingspalen kon zakken. Daarna konden ze middels stekken en gains worden aangestort.” GECERTIFICEERD Voor het overige is werken met geopolymeerbeton eigenlijk niet anders dan regulier beton. “De wapening is hetzelfde en het wordt ook in dezelfde bekisting gemaakt. En de betonleverancier kan gewoon voldoen aan de voorgeschreven constructieve sterkte. Dat is allemaal geen probleem. Het is in mijn ogen dan ook geen pilot wat we hier doen, maar een project dat gewoon volledig gecertificeerd is. Het beton blijft aan de bovenzijde in het zicht en is net zo slijtvast als ander beton. Het wordt hier ook niet afgewerkt met een slijtlaag, mede vanwege de milieubelasting daarvan. In plaats daarvan wordt het opgeruwd.” “De bruggen voor Dongen zijn ontworpen voor een levensduur van 50 jaar. Tests hebben overigens wel al aangetoond dat geopolymeerbeton een gelijke of zelfs langere levensduur heeft dan traditioneel beton.” www.gebroedersgeens.be Made in Belgium • since 1989 advertenties
PLATFORM VOOR GROND-, WEG- EN WATERBOUW 12 Innovatieve oplossingen voor duurzame en natuurinclusieve bruggen De Kuiper Infrabouw maakte acht verschillende duurzame en natuurinclusieve betonnen langzaamverkeersbruggen op één mal. Dat leverde materiaalbesparing en financieel voordeel op voor de opdrachtgever. De uitvraag in de aanbesteding bood De Kuiper Infrabouw de ruimte om met diverse innovatieve en duurzame oplossingen te komen. TEKST: HENK WIND BEELD: DE KUIPER INFRABOUW In de nieuwe woonwijk Wilderszijde in Bergschenhoek waren acht langzaamverkeersbruggen nodig. De Gemeente Lansingerland koos voor een ontwerp met een slank aanzicht, met teksten in het stalen zijaanzicht. In eerste instantie dacht de gemeente aan stalen bruggen. Uiteindelijk werd de uitvraag echter breed geformuleerd, waardoor ook beton mogelijk werd. Daarbij werden de inschrijvers tevens uitgedaagd om te komen met voorstellen voor duurzaamheid en natuurinclusiviteit en esthetica. De aanbesteding werd gewonnen door De Kuiper Infrabouw. Directeur Jan-Willem Meerkerk van De Kuiper Infrabouw was blij met deze zeer open geformuleerde aanbesteding: “Wij waren met een ander project bezig voor de Gemeente Lansingerland toen deze bruggen ter sprake kwamen. Onze voorkeur ging uit naar beton; wij zijn echte betonbouwers. Die ruimte bleek er dus te zijn, waarbij de gemeente wel vasthield aan het slanke ontwerp. Zoals het nu werd uitgevraagd was het een aanbesteding waar wij enthousiast van worden, omdat we al in de ontwerpfase toegevoegde waarde kunnen leveren. We noemen onszelf niet voor niets ontwerpend aannemer.” EÉN RADIUS Een belangrijke stap die De Kuiper Infrabouw maakte, was om alle acht bruggen een gelijke radius te geven. “De acht bruggen waren qua aanzicht wel in dezelfde stijl ontworpen, maar de radius was steeds anders vanwege de verschillende overspanningen. Ook de breedtes van de bruggen verschillen en er zijn bruggen die schuine overspanningen maken. Wij hebben voorgesteld om de radius zo aan te passen dat die voor alle bruggen bruikbaar zou zijn. We hebben daarvoor een overzichtstabel gemaakt met een vergelijking naar het oorspronkelijke ontwerp. Ook is berekend welk voordeel het de opdrachtgever zou opleveren. De gemeente heeft daarmee ingestemd.” “Met deze aanpassing konden we alle brugdelen op één mal produceren. Dat leverde een besparing van 75% op bekistingshout. Omdat bij een brug veel beton in het zicht De bruggen verschillen in breedtes en overspanningen en oplegrichtingen, maar hebben allemaal dezelfde radius en hetzelfde aanzicht. Het zijaanzicht is staal: stalen panelen waarin letters zijn uitgesneden. Onder de brug hangen diverse nestvoorzieningen. Kespen ontbreken bij de oplegging op de pijlers. Voor vissen en andere waterdieren zijn ‘vishotels’ gestort van geopolymeerbeton, die tussen de pijlers gehangen zijn. blijft, kun je bekistingshout niet hergebruiken voor een andere mal. Maar de mal was dus wel her te gebruiken voor de acht bruggen. Dat draagt bij aan verlaging van de milieu-impact van de bruggen en de productiekosten. Bij het voorontwerp wordt daar vaak niet over nagedacht. Dat is de winst die je krijgt als je de markt erbij betrekt en ontwerpvrijheid geeft.” SCHUIVEN MET RANDLIGGERS De Kuiper Infrabouw werkte vervolgens één brug volledig uit, die als basis diende voor de zeven andere bruggen. Daarin werden de oplegging en randbekisting en dergelijke bepaald en gestandaardiseerd. “We hebben gewerkt met een grote mal, van circa 12 x 12 meter. Daarop konden we schuiven met de randliggers. We konden er tot drie brugdelen tegelijk op storten, maar het vereist wel een langere productietijd dan dat je alles in De diverse brugdelen zijn op dezelfde mal geproduceerd.
13 NUMMER 3 / MEI 2025 KUNSTWERKEN Betonconservering Betoninjectie Betonreparatie Betonversterking Egaliseren vloervelden Epoxy slijtlagen Grondstabilisatie Kelderafdichting Koolstoflijmwapening Kunststofvloeren Liften vloervelden Optrekkend vocht Renovatie balkons en galerijen Spuitbeton Triflex systemen Vloerstofdichte en chemisch resistent vloeren Zwembadrenovatie A.G. Bellstraat 11 7903 AD Hoogeveen 0528-27 73 77 info@kreeft.nl www.kreeft.nl TRANS-KTP 27/65 - 31/67 - 34/72 TRANS-KTP 9/45 - 11/45 - 15/45 TRANS-KTP 17/50 - 22/50 TRANS-KTP 24/54 SCAN ME Breed gamma van 9 tot 34 t! GOEDKEURING 167/2013 TRANS-KTP: EEN KIPWAGEN OM BERGEN TE VERZETTEN! www.joskin.com 248A De natte knoop voor de lengteverbinding van de delen ligt in het midden van de overspanning en bevindt zich dus ‘in de lucht’ in plaats van boven een oplegging. één keer maakt. We hebben nu tien storten gehad. Die tijd en ruimte zat echter wel in de planning van de gemeente. Ook dat is nodig om tot duurzame oplossingen te komen.” De productiewijze vereiste een slimme opdeling van de brugdekken. De delen moeten goed te transporteren en te hijsen zijn, maar wel met zo min mogelijk natte knoopverbindingen in het werk. Extra uitdaging daarbij was dat de gemeente vanwege het slanke aanzicht geen kespen wilde bij de oplegging van het brugdek op de pijlers. Daarvoor moest zware bijlegwapening worden opgenomen om op die plekken de ponskrachten in te leiden. UITKRAGENDE BRUGDEKDELEN De puzzel leverde een innovatieve oplossing op: de natte knoop werd niet aangebracht boven de oplegging, maar in het midden van de overspanning. De dekdelen aan weerszijden maakten een overkraging van circa drie meter vanaf de oplegging. “Met de constructeur hebben we gekeken naar de doorbuiging onder de eigen belasting en de belasting van het te storten beton. Na het storten speelt dat niet meer, want dan is het constructief één geheel. Deze werkwijze betekende wel dat we voor het maken van de natte knoop ‘in de lucht’ moesten werken. We hebben daarvoor al in de fabriek voorzieningen in het dek opgenomen om een bekisting aan te brengen.” De bruggen hebben uiteindelijk wel het stalen zijaanzicht gekregen zoals het voorontwerp aangaf. “Daar moesten ook letters in komen. Dat is uitvoeringstechnisch ook beter te maken in staal dan in beton. We hebben daarom stalen panelen laten maken die we achteraf in het werk op ingestorte bevestigingen hebben aangebracht.” De leuningen van de bruggen hebben allemaal dezelfde vormgeving. “Doordat we de radius van de bruggen gestandaardiseerd hebben, konden we ook alle leuningsegmenten gelijk houden. We hebben ze opgedeeld in segmenten van drie meter lang. Doordat ze allemaal gelijk zijn, zijn ze ook eenvoudig vervangbaar bij eventuele schade.” CIRCULAIRE BETONPLATEN Behalve in de betonnen dekken, wist De Kuiper Infrabouw ook verduurzamingsslagen te maken in de landhoofden en in de stootplaten. De landhoofden werden gestort in geopolymeerbeton, terwijl voor de stootplaten circulaire betonnen platen werden toegepast. “We zijn op internet gaan zoeken naar gebruikte stootplaten. Toen kwamen we een partij betonplaten tegen uit funderingen van reclamemasten. Daar hebben we er een van doorgezaagd zodat de wapening en betondekking zichtbaar werden en dat door onze constructeur laten beoordelen. Dat bleek prima te voldoen. We hebben de platen vervolgens geschikt gemaakt voor deze toepassing. Dat scheelde in totaal 30 m3 beton en 10.000 kg wapening. Dat is milieuvoordeel, maar het leverde de opdrachtgever ook een flinke besparing op.” VISHOTELS EN NESTKASTEN Een andere uitdaging in de uitvraag was natuurinclusiviteit. Dat zit niet in de bouwtechniek, maar in toegevoegde voorzieningen. “We hebben samen met een ecoloog naar de mogelijkheden gekeken. Zo zijn tussen de pijlers bijzondere ‘vishotels’ geplaatst. Dit zijn blokken geopolymeerbeton, met daarin diverse uitsparingen in verschillende diameters. Die sparingen bieden schuilplaatsen aan vissen, maar ook kunnen hier schelpdieren en dergelijke aan hechten. Schuilplaatsen voor vissen worden wel vaker gemaakt, maar wat wij gedaan hebben is echt een projectspecifieke en innovatieve oplossing. Verder zijn er nestkasten voor vogels en vleermuiskasten onder het brugdek opgehangen en zijn er zwaluwwanden gemaakt.” “De gemeente had bij de aanbesteding gevraagd om met voorstellen te komen voor esthetica, duurzaamheid en natuurinclusiviteit. Al die voorstellen hebben we afgeprijsd en uiteindelijk hebben we samen met de opdrachtgevers de keuzes gemaakt”, zegt Jan-Willem. Het eindresultaat is inmiddels in de nieuwe woonwijk te bewonderen. Tot grote tevredenheid van zowel de ontwerpende bouwer als de opdrachtgever. advertenties
PLATFORM VOOR GROND-, WEG- EN WATERBOUW 14 (Nationale) Bruggenbank: marktplaats voor bruggen en onderdelen Zoek je naar een gebruikte brug of onderdelen daarvan? Dan kun je kijken bij de Nationale Bruggenbank of de Bruggenbank. Bijna dezelfde naam, maar wel twee verschillende websites met een breed aanbod aan gebruikte bruggen en onderdelen. Sommige bruggen en onderdelen zijn direct beschikbaar, maar je leest ook of er bepaalde bruggen verwacht worden. Kortom: een ideale plek om circulaire bruggen, viaducten en onderdelen aan te kopen. Goed voor het milieu en de portemonnee! TEKST: ING. FRANK DE GROOT Per direct leverbaar: diverse voetgangers- en fietsbruggen. Maar ook brugdeksecties van een stalen modulaire brug of prefab betonnen liggers ten behoeve van brugdekken. Eind 2025 verwacht: de Emmabrug en Wilhelminabrug uit Nieuwegein. Of nog groter: de Van Brienenoordbrug. Af te halen vanaf vermoedelijk 2027. Zelfs het bijbehorende bedieningsgebouw komt dan beschikbaar. We kijken op de website van de Nationale Bruggenbank. Deze is in 2021 opgericht door AMROR en de Bruggenstichting. AMROR is een netwerksamenwerking van Amsterdam, Rotterdam en Rijkswaterstaat. De Bruggenstichting is een materiaal onafhankelijk en niet commercieel kenniscentrum dat zich richt op het vastleggen en uitdragen van kennis over bruggen en het stimuleren van innovatieve ontwikkelingen, mede op het gebied van duurzaamheid en circulariteit. Er is echter ook een Bruggenbank. Deze is ouder, maar richt zich met name op de wat kleinere bruggen en heeft sinds 2020 een aandeel gehad in ruim twintig herplaatsingen van bruggen. Deze marktplaats voor bruggen is in de jaren ‘80 vanuit Royal HaskoningDHV ontstaan, niet toevallig ook onderdeel van Groene Liggers V.O.F. Dit is een groep koplopers op het gebied van hergebruik van liggers (zie verderop). De vraag naar tweedehands bruggen verminderde in de loop der jaren, maar is nooit volledig verdwenen. In oktober 2019 is de Bruggenbank door een veranderende wereld, waarin duurzaamheid en de vraag naar circulaire oplossingen een steeds grotere spelen, nieuw leven ingeblazen. Tegenwoordig is dit platform een samenwerkingsverband tussen Machinefabriek Rusthoven, de Koninklijke Oosterhof Holman en Royal HaskoningDHV. ACHTERGROND De Nederlandse economie moet in 2050 volledig circulair zijn. Het eerste doel is dat we in 2030 in Nederland 50% minder metalen, mineralen en fossiele grondstoffen gebruiken. Rijkswaterstaat wil in 2030 al klimaatneutraal en circulair werken. Dat betekent een andere manier van bouwen. Circulair, demontabel, aangevuld met nieuwe materialen. In de huidige situatie worden bijvoorbeeld betonnen brugliggers voornamelijk vermalen en ingezet als granulaat voor wegfundatie. Zonde natuurlijk, als je nagaat dat liggers van goede kwaliteit vaak meer dan honderd jaar mee kunnen. Vaak kunnen de ‘teruggewonnen’ liggers niet opnieuw worden gebruikt op dezelfde plek. Bijvoorbeeld omdat het ontwerp is aangepast en er dus liggers van een ander formaat nodig zijn. In 2020 is er daarom een innovatieuitvraag Strategic Business Innovation Research (SBIR) Circulaire Viaducten gedaan om met de markt een circulair viaduct te ontwerpen. Hieruit zijn toentertijd drie consortia geselecteerd die een prototype circulair viaduct mochten realiseren. Uiteindelijk zijn op 1 maart 2022 de eerste circulaire liggers vanuit een kunstwerk in de Europaweg (A7) Groningen hergebruikt in Appingedam. Dit is uitgevoerd door SBIR-consortium ‘Liggers 2.0’. Daarin participeerden Royal HaskoningDHV, Dura Vermeer, Haitsma en Vlasman, met SGS als onafhankelijk toetser. In Appingedam zijn de liggers hergebruikt voor een nieuwe brug die is gebruikt voor een tijdelijke woonwijk. De meeste liggers uit de Europaweg Groningen zijn echter in januari 2023 gebruikt in een nieuw viaduct bij Hoog Burel (A1) op de Veluwe. In 2024 is vervolgens gestart met de bouw van brug Noordma in Zuidlaren. Een primeur omdat het de eerste brug is waarin hergebruikte en nieuwe liggers in één dek zijn toegepast. Ook in 2025 gaat het gewoon door en op dit moment wordt er gebouwd aan alweer de vierde brug van hergebruikte liggers: de Vloedstegenbrug in Haaksbergen. Twee consortia, Liggers 2.0 en Closing the Loop (GBN, Strukton, Antea Group Nederland en Nebest) vormen tegenwoordig samen een koplopersgroep op het gebied van hergebruik van liggers. Dit gebeurt onder de naam Groene Liggers V.O.F. Dit consortium is momenteel betrokken bij de verbreding van de A9 tussen de knooppunten Badhoevedorp en Holendrecht. In totaal zijn uit elf viaducten 360 liggers teruggewonnen uit de A9 in Ouderkerk aan de Amstel om elders te worden hergebruikt. Daarvan zijn 216 HIP800 liggers verkocht via de Bruggenbank. Deze krijgen een herbestemming bij de Kaagbrug in de A44. Verder worden er 27 liggers hergebruikt in een nieuwe brug in de N201 (Gooi en Vechtstreek) en zijn er liggers naar de Vloedstegenbrug gegaan, die hiervoor al is genoemd. Tot slot zijn er 30 HIP800 liggers, met een lengte van 21,5 meter, op de Bruggenbank en de Nationale Bruggenbank geplaatst. (NATIONALE) BRUGGENBANK Wie op zoek is naar gebruikte bruggen, liggers of onderdelen kan dus terecht op de Nationale Bruggenbank of Bruggenbank. Soms staat er bij de Nationale Bruggenbank Waarom een brug hergebruiken? Soms voldoet een brug niet meer in zijn huidige functie, omdat het einde levensduur met de bestaande belasting is bereikt of omdat de functie ervan verandert. Bijvoorbeeld wanneer een kanaal wordt verbreed of een extra rijstrook nodig is. Dat betekent niet dat deze brug op een andere plek ook niet meer voldoet. In een ander project kan een gebruikte brug misschien nog jaren mee, ofwel in dezelfde functie ofwel met een lichtere belasting. Dat geldt bijvoorbeeld voor een brug uit het hoofdwegennet die in het onderliggende wegennet veel minder wordt belast. Daarom is een brug zomaar afschrijven zonde. En: de bijdrage die we hiermee kunnen leveren aan klimaatdoelen is groot. Niet alleen omdat daardoor veel minder primaire grondstoffen nodig zijn, ook de reductie op CO2-impact is significant. Hergebruik van bruggen komt voort uit de beleidsmatige duurzaamheidsdoelstellingen, zoals circulair bouwen en het terugdringen van primair grondstoffengebruik. Van belang is dat deze doelen als beleidsmatige opdracht worden meegegeven in projecten waarin bruggen vrijkomen of waarin een brug benodigd is. Er is dan een opdracht voor het uitvoeren van bijvoorbeeld een verkenning naar mogelijkheden tot hergebruik van de vrijkomende brug of een opdracht om eerst te zoeken naar reeds beschikbare bruggen om op basis daarvan een nieuwe brug te bouwen. Wanneer dat niet lukt, ga je over op een nieuw ontwerp, dat bij voorkeur toekomstbestendig en demontabel is. Bij de verbreding van de A9 tussen de knooppunten Badhoevedorp en Holendrecht zijn uit elf viaducten 360 liggers teruggewonnen. Daarvan zijn 216 HIP800 liggers verkocht via de Bruggenbank. Dertig HIP800 liggers staan nog te koop op de Bruggenbank en de Nationale Bruggenbank. Foto: Rijkswaterstaat. Foto: Bruggenbank.
www.gwwtotaal.nlRkJQdWJsaXNoZXIy NTI5MDA=