PLATFORM VOOR GROND-, WEG- EN WATERBOUW 10 RUIMTELIJKE KWALITEIT Hitte aanpak 2025: groenere en koelere leefomgeving Door klimaatverandering wordt het droger en warmer in de zomers. In het Regeerprogramma 2024 wordt daarom onder meer een kabinetsbrede actieagenda hitte (2025) aangekondigd. Op 2 juni 2025 is deze ‘Hitte aanpak 2025’ aan de Tweede Kamer aangeboden door drie departementen. Hierin is gekozen voor vier themalijnen, waaronder de themalijn ‘Gebied’. Hierbij ligt de focus op onder meer het realiseren van een groenblauwe inrichting om schaduw en verkoeling te bieden. Wat zijn de belangrijkste uitdagingen in de ruimtelijke omgeving? TEKST: ING. FRANK DE GROOT BEELD: KENNISPORTAAL KLIMAATADAPTATIE, TENZIJ ANDERS VERMELD ‘Onze samenleving is minder gewend om stil te staan bij de risico’s die het warme weer met zich meebrengt. Als de zonnige dagen omslaan in aanhoudende hitte kan dit ook invloed hebben op de gezondheid van mensen’, lezen we in de aanbiedingsbrief bij de Hitte aanpak 2025. Ondertekenaars zijn Vincent Karremans, toenmalig staatssecretaris Jeugd, Preventie en Sport (SJPS), Mona Keijzer, minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening (VRO) en Barry Madlener, toenmalig minister van Infrastructuur en Waterstaat (IenW). Mensen die minder weerbaar zijn, ondervinden volgens de aanbieders van de brief doorgaans de meeste hinder van hitte. Denk hierbij aan chronisch zieken en ouderen. Daarnaast heeft hitte ook gevolgen voor bijvoorbeeld de arbeidsproductiviteit en leidt daarmee tevens tot economische schade. In de toekomst zal de frequentie en intensiteit van hitte naar verwachting verder toenemen. ‘Met deze aanpak maken we inzichtelijk wat onze drie departementen en maatschappelijke partners al doen in reactie op de gevolgen van toenemende hitte. We richten ons op concrete acties op de korte termijn die bijdragen aan een gezonde leefomgeving voor mensen in de gebouwde omgeving. Andere onderwerpen, zoals dierenwelzijn en infrastructuur vallen buiten de scope van deze aanpak.’ In dit artikel wordt een aantal kennisbronnen (cursief geschreven) genoemd. Kijk in het kader ‘Waar vind ik meer informatie?’ waar je die kennisbronnen kunt bekijken en downloaden. VIER THEMALIJNEN Specifiek voor gezondheid is het streven van de Hitte aanpak dat het aantal mensen dat door hitte vroegtijdig overlijdt met de helft te vermindert. Daarvoor is het noodzakelijk dat gemeenten weten wat er nodig is om tot een integrale aanpak van hitte te komen. Via de Landelijke Nota Volksgezondheid sturen de departementen erop dat in 2027 alle gemeenten in hun lokale gezondheidsnota’s aandacht besteden aan hitte en het aantal gemeenten met lokaal hitteplan is verdubbeld van de huidige 90 naar 180. In de Hitte aanpak is een onderverdeling gemaakt in vier themalijnen: • Themalijn ‘Gebied’. Hierin ligt de focus met name op het realiseren van een groenblauwe inrichting om schaduw en verkoeling te bieden. • Themalijn ’Gebouw’. Deze richt zich op het beperken van hitte in gebouwen. Daarom is het bij verduurzaming belangrijk te isoleren, ventileren en zonweren. • Themalijn ‘Gezondheid’. Hier ligt de nadruk op bewustwording en preventie. • Themalijn ‘Calamiteiten’. Deze richt zich voornamelijk op waarschuwingssystemen en het opstellen van protocollen. Met de invulling van de themalijn ‘Gebied’ en de verdere uitwerking van de aanpak samen met betrokken partijen, geeft de minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening invulling aan de motie van het lid Kostic, die de regering verzoekt om in overleg met verschillende partijen een voorstel te doen om de inzet van groen maximaal te benutten voor een effectieve aanpak van hittestress. In dit artikel ligt de nadruk op deze themalijn. Voor de volledige inhoud verwijzen we naar de website waar de Hitte aanpak 2025 volledig is te downloaden. URGENTIE De Hitte aanpak 2025 gaat eerst in op de risico’s van hitte. Zo is de gemiddelde temperatuur in Nederland de afgelopen 30 jaar 1,1o Celsius gestegen. Het aantal tropische dagen is toegenomen van gemiddeld twee naar vijf dagen per jaar. Ook het aantal zomerse dagen is gestegen van 19 naar 28 dagen per jaar. De frequentie van het aantal hittegolven en de extremiteit van hittegolven neemt in de toekomst alleen maar verder toe. Tijdens hete dagen zien we grote gevolgen voor de samenleving en op individueel niveau. Denk hierbij aan een slechte nachtrust, slechtere gezondheid, teruglopende arbeidsproductiviteit, uitvallende machines en beweegbare bruggen die door uitzetting niet meer kunnen openen of sluiten. Daarnaast maakt vergrijzing de samenleving extra kwetsbaar voor hitte en aanvullend zorgen de verstedelijking en het stedelijk hitte-eiland effect ervoor dat we in versteende steden en dorpskernen steeds meer en langer hitte ervaren. Het temperatuurverschil met het omliggende gebied kan oplopen tot 7 of 8 graden Celsius! Vanuit de energie- en warmtetransitie zetten we in op isolatie van woningen. Dit heeft als effect dat woningen in de zomers lastiger koel te houden zijn wanneer warmte eenmaal is binnen getreden. Zeker in wijken met een lage sociaaleconomische status zien we woningen, gebouwen en bewoners die slecht bestand zijn tegen (aanhoudende) hitte. Die hitte kan ook leiden tot gezondheidsschade. Naast een hoger sterftecijfer kan iedereen ziek worden wanneer hitte vaker en langer voorkomt. Zomersmog door luchtverontreiniging in combinatie met verhoogde concentraties pollen vergroten de risico’s voor gezonde mensen. Effecten variëren van luchtwegklachten tot uitdroging en hitteberoerte. Een slechte nachtrust door warme nachten kan al deze effecten overdag weer vergroten. Naast hitte worden Nederlanders ook steeds meer blootgesteld aan UV-straling. Hierdoor komen huidkanker en bepaalde oogaandoeningen steeds vaker voor. Huidkanker is de meest voorkomende type kanker in Nederland. Blootstelling aan UV-straling zal door het ministerie van VWS worden opgepakt in de Samenhangende Preventiestrategie en is geen onderdeel van de Hitte aanpak. LEEFOMGEVING GROENER EN KOELER Binnen de Themalijn Gebied ligt de focus met name op het realiseren van een groenblauwe inrichting om schaduw en verkoeling te bieden. Er zijn volop schaduwplekken, watertappunten en weinig stenen. Er zijn open ruimten waar de wind vrij spel heeft om verkoeling te brengen en er is voldoende water en groen zodat verdamping tot verkoeling kan leiden. Lopen en fietsen kan grotendeels in de schaduw en ook ouderen kunnen zich rond hun woning in een prettig klimaat bewegen. Om de openbare ruimte hittebestendig in te richten is lokaal inzicht in kwetsbare plekken van belang. In het Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie (DPRA) staan alle projecten en Foto: Frank de Groot. Binnen de Themalijn Gebied ligt de focus op het realiseren van een groenblauwe inrichting om schaduw en verkoeling te bieden. Er zijn volop schaduwplekken, watertappunten en weinig stenen. Foto: Kennisportaal Klimaatadaptatie. Lopen en fietsen kan grotendeels in de schaduw. Foto: GreenMax / VHG.
RkJQdWJsaXNoZXIy NTI5MDA=