11 NUMMER 6 / OKTOBER 2025 ONDERGRONDSE INFRA S-HDD: boren van leidingen vlak onder maaiveld De horizontaal gestuurde boring techniek HDD maakt het mogelijk dat leidingen in een boorgat worden aangelegd onder wegen, waterwegen, spoorwegen en natuur, stedelijk of industrieel gebied. Een open sleuf is dan niet nodig. De leidingen komen dan op een op grotere diepte te liggen en zijn dan niet meer vanaf het maaiveld te bereiken. Welvreugd en Ditch Witch ontwikkelden, in samenwerking met LDM Techniek, Gasunie en Deltares, in korte tijd gezamenlijk een nieuw type ruimer: de BOP Ruimer. Dit is een nieuwe ondiepe versie van een HDD: Shallow HDD (S-HDD). Deze methodiek werd op het NSTT No-Dig Event 2025 (8 en 9 oktober) toegelicht door Guido Remmerswaal van Deltares en Marc van Harn van Ditch Witch. TEKST: ING. FRANK DE GROOT, MET DANK AAN DEELNEMENDE PARTIJEN Binnen de energietransitie staan netwerkbeheerders voor een ongekende uitbreidingsopgave. Door de energietransitie zullen er op korte termijn honderden kilometers nieuwe ondergrondse verbindingen, voor bijvoorbeeld warmte, waterstof, groen gas, elektriciteitstransport en CO2, moeten worden aangelegd. NADELEN OPEN SLEUF De traditionele werkmethodiek voor leidingaanleg is het graven van een sleuf. Deze methodiek veroorzaakt overlast aan het maaiveld, in stedelijke gebieden maar ook in landbouw- en natuurgebieden. De traditionele aanleg kent complexe vergunningstrajecten en leidt tot herstelkosten na aanleg. Door onder het maaiveld te boren en zo een leiding aan te leggen wordt de overlast op maaiveld gereduceerd tot het begin en eind van de boring. HDD: HOE WERKT DAT? Horizontaal gestuurd boren (Horizontal Directional Drilling, HDD) is een beproefde methode voor de aanleg van leidingen en wordt al decennia veelvuldig toegepast. De HDD techniek maakt het mogelijk dat leidingen in een boorgat worden aangelegd onder droge en natte infrastructuur, natuur of bebouwing. Dit gebeurt door eerst een klein pilot boorgat te maken dat vervolgens wordt vergroot door te ruimen. Bij zowel de pilot boring als het ruimen is boorvloeistof nodig. De techniek is echter alleen geschikt voor aanleg op grote diepte: meestal meer dan 10 meter onder maaiveld. HDD is minder geschikt voor tracés op geringe diepte vanwege risico’s op ‘mud’-uitbraken (blow outs) en zettingen. Daarom worden voor veel leidingen nog sleuven gegraven. NADELEN VAN DIEPE LEIDINGEN Door de diepe ligging is de leiding niet goed toegankelijk voor toekomstige uitbreidingen, onderhoud en reparaties. Reparaties en onderhoud kunnen cruciaal zijn om de levensduur van een leiding te garanderen. Daarnaast worden bij diepe boringen vaak water afsluitende grondlagen doorsneden, waardoor er contact kan ontstaan tussen verschillende grondwaterlagen en bijvoorbeeld tussen zoet en zout water. Om die reden heeft het consortium de S-HDD-methode ontwikkeld: een ondiepe, gecontroleerde en milieutechnisch veilige variant van HDD. Dit combineert de beproefde voordelen van HDD met de voordelen van een ondiepe ligging. S-HDD METHODIEK Bij de S-HDD techniek wordt eerst een normale pilot boring uitgevoerd. Daarna wordt een speciale ruimer toegepast om het boorgat te vergroten en de productleiding aan te leggen. Het onderscheidende element is de Blow Out Preventing (BOP) ruimer die door Welvreugd, Ditch Witch Benelux en LDM Techniek is ontwikkeld. De nieuwe boormachine bestaat uit een ruimer met een geïntegreerde wormpomp (zie illustratie). Door gebruikt te maken van een AT120 (All Terrain) boormachine kan de wormpomp worden aangestuurd, waarbij binnen- en buitenbuis los van elkaar kunnen roteren. De geïntegreerde pomp transporteert de boorvloeistof, inclusief de cuttings uit de grond, gecontroleerd door de productiebuis. De machine voorkomt door het gecontroleerd afvoeren van boorvloeistof dat deze onder druk aan het maaiveld uittreedt (blow outs). SUCCESVOLLE DEMONSTRATIE De methodiek met de BOP ruimer is met een aantal proeven gevalideerd, waarna de machine gedemonstreerd is bij een leiding installatie in Emmen in opdracht van Gasunie. Een DN200 leiding van 400 meter is succesvol aangelegd zonder blow outs. De aanleg van de leiding is gemonitord. De meetresultaten van de monitoring worden uitgewerkt door Deltares. Aan de hand van de interpretatie van de meetresultaten wordt binnenkort een ontwerp methodiek opgesteld, zodat de S-HDD methode straks geschikt is voor aanleg van verschillende soorten leidingen zoals, drinkwater, afvalwater, waterstof, groen gas, koolstofdioxide en mantelbuizen voor elektriciteitskabels. Door het vastleggen van de ontwerpstappen en ontwerp formules in een richtlijn komt de methode voor de leidingensector beschikbaar. VOORDELEN TEN OPZICHTE VAN CONVENTIONELE METHODEN De toepassing van S-HDD biedt aanzienlijke voordelen voor opdrachtgevers als Gasunie, TenneT en regionale netbeheerders: • Sterk gereduceerde oppervlakte-impact: minimale verstoring van landbouw, natuur en infrastructuur. • Kortere vergunningstrajecten door beperkte milieueffecten en grondwaterverstoring. • Lagere aanleg- en herstelkosten: geen noodzaak tot grootschalige open ontgravingen. • Betere onderhoudbaarheid: ondiepe ligging maakt toekomstige inspectie en uitbreiding eenvoudiger. • Toepasbaar in hydrologisch gevoelige gebieden: geen invloed op grondwaterstroming of verzilting. Het onderzoek is geïnitieerd door Gasunie en wordt mede mogelijk gemaakt door TKI Deltatechnologie en wordt uitgevoerd door een consortium van opdrachtgevers, onderzoeksinstellingen, ingenieursbureaus en de ontwikkelaars van de S-HDD tool. De partners zijn, naast Welvreugd B.V. en Ditch Witch Benelux: Nederlandse Gasunie, Rotterdam Engineering, DSA en Stichting Deltares. Hier is de ruimer te zien achter de kleinere binnenstang. De BOP-Ruimer. De ruimer met geïntegreerde pomp. De AT120 in de huisstijl van Welvreugd.
RkJQdWJsaXNoZXIy NTI5MDA=