15 NUMMER 6 / OKTOBER 2025 ONDERGRONDSE INFRA centraal opgestelde techniekopstelling. Daar bevinden zich tevens een mini-stroomgenerator (WKK, red.) met brandstofopslagtank als noodstroomvoorziening en lucht- en bodemwarmtepompen. In de woningen komt een water gevoede warmtepompboiler en vloerverwarming.” Rondom de centrale techniekruimte is plaats voor laadpunten voor elektrische auto’s. Deze laadpunten maken gebruik van load balancing om automatisch het laadvermogen aan te passen aan zodat primaire processen voorrang krijgen en de stroomcapaciteit optimaal wordt benut. De brandstofopslagtank hoort bij de mini-WKK en kan gevuld worden met propaan, groengas. De inzet van een brandstofcel met waterstof is ook een optie. Coos: “De aanvoer van waterstof is duur en groengas moet in de omgeving voorradig zijn. Aardgas wordt uitgefaseerd, dus dan is meestal het goedkope propaan het meest aantrekkelijk. Maar we willen ons niet beperken tot één brandstof.” Het systeem heeft ook een bodem- en luchtwarmtepomp. Coos legt uit: “De bodem moet na onttrekking van warmte of koude weer in balans kunnen komen. Tapwater kun je het beste met bodemwarmte verwarmen aan het eind en na de winter. In de zomer gebruik je luchtwarmte. In die optimalisatie zit veel kennis en ervaring. Het zijn niet de goedkoopste oplossingen, maar ze leveren het beste resultaat. De flexibiliteit en betrouwbaarheid van het systeem is de kracht.” PROJECT SCHAGEN Het eerste Microgrid-ST is in 2024 toegepast in Schagen in het project De Lus. Zoals al opgemerkt betreft het hier huisvesting in de vorm van 96 appartementen voor 336 arbeidsmigranten. In Schagen en omgeving zijn veel arbeidsmigranten actief in verschillende sectoren. Het project is gebouwd door Ursem Modulaire Bouw voor opdrachtgever HomeFlex. “In Schagen hebben we in verband met redundantie twee mini-WKK’s geplaatst in de centrale techniekruimte. Bewoners denken bij WKK’s gelijk aan enorme apparaten die bovendien veel lawaai maken, maar deze mini-WKK’s zijn kleiner dan een tafelblad en heel stil. Ze draaien op het goedkope propaangas als noodbrandstof. Het geheel is voorzien van een 2-pijps distributie naar de woningen, op andere locaties kan dit ook inclusief koeling”, aldus Cees. Volgens de ondernemer maakt het microgrid gebruik van een smart regeling op basis van kunstmatige intelligentie, oftewel AI. “Wij krijgen van het KNMI het verwachte weer van de volgende dag, gebaseerd op AI. Hierdoor is het mogelijk om, anticiperend op de weersverwachting, de verschillende opwekkingsinstrumenten zo efficiënt en voordelig mogelijk in te zetten. Dit systeemonderdeel herkent met AI ook energiepatronen en houdt rekening met de verwachte vraag op de volgende dag.” RENDEMENT Het klinkt allemaal mooi, maar wat zijn de prestaties in de praktijk? Coos: “In de eerste plaats maken we alleen gebruik van bestaande technieken die zich bewezen hebben. Je moet niet in een situatie komen dat de stroom er even niet is. Daarnaast kun je rekenen op een extreem laag brandstofverbruik. Bij het gebruik van propaan hoeft de relatief kleine tank maar vijf keer per jaar gevuld te worden. Je haalt uit de combinatie van lucht- en bodemwarmtepompen, mini-stroomgenerator en PV-panelen een rendement van tussen de 100% en 200%. Ter vergelijking: bij een dieselaggregaat is dat maar 35%. Er wordt voldaan aan alle wet- en regelgeving. En het primaire energieverbruik is 25% lager dan bij toepassing van luchtwarmtepompen aan het openbaar elektriciteitsnetwerk. Ook gebruik je veel minder fossiele brandstof dan de energieleverancier, die voor 50% op fossiele brandstof draait.” Het energieverlies via het kleinschalige warmtenetwerk is volgens de ondernemer bovendien praktisch 0%, tegenover een leidingverlies van circa 40% bij grootschalige warmtenetten. “Bij dit microgrid is sprake van 100% benutting van vrijkomende warmte tijdens elektra-opwekking. Ons microgrid laat een lage MKI-score zien, omdat alle onderdelen bescheiden van omvang zijn. Het samenspel van de gebruikte technieken en de slimme aansturing geeft voldoende energie. Door een zeer laag verbruik van fossiele brandstof is de stikstofuitstoot laag. Laag genoeg om een omgevingsvergunning te verkrijgen. Door de hoge prestaties en kleine delen is de oplossing betaalbaar en kent hij goede exploitatievooruitzichten. Tenslotte, maar niet onbelangrijk voor woonomgevingen: doordat we gebruik maken van een relatief kleine lucht/warmtepomp, is er aanmerkelijk minder geluid te horen dan gebruikelijk is.” KOSTEN EN ENERGIEBEHEER Welke meerkosten zijn er verbonden aan Microgrid-ST? Dat lijkt wel mee te vallen. Coos rekent ons voor: “Bij een wijkgrid heb je al te maken met een centrale opwekkingsruimte. Alleen plaatsen wij meer installaties, zoals batterijen en twee mini-WKK’s. Daar komen ook de PV-panelen nog bij. Bij project De Lus kom je dan op meerkosten van circa € 10.000,- per woning. Doordat je echter geen fossiele stroom hoeft in te kopen, zijn de meerkosten nog maar € 0,- tot € 5.000,- per woning.” De aanleg van een warmtenetwerk brengt uiteraard ook kosten met zich mee: “Een wijkgebonden netwerk is echter veel kleiner dan een grootschalig warmtenetwerk. Die meerkosten voor een klein warmtenetwerk zijn € 2.000,- tot € 5.000,- per woning. Dan kom je in totaal uit op € 2.000,- tot € 10.000,- meerkosten per woning.” Een andere uitdaging is het energiebeheer. Volgens de Energiewet moet een bewoner keuze hebben uit meerdere energieleveranciers. Bij dit systeem is er echter maar één leverancier: Microgrid levert de stroom en warmte. “Bij het project De Lus is echter sprake van een logiesfunctie en die valt niet onder die wetgeving. Four Energy en Schouten dienden begin dit jaar een petitie in met verkenningsroutes om deze uitdaging aan te pakken. Dat heeft erin geresulteerd dat zij nu, ondersteund door de ministeries KGG en VRO, samen met Alliander de oplossing hebben om het Microgrid ook voor de nieuwbouw - waar vrijheid van leverancierskeuze een eis is - toe te passen. Dat is echt een betekenisvolle doorbraak.” BLIK IN DE TOEKOMST Op welke schaal is de Microgrid-ST toepasbaar? “Dat kan al vanaf veertig woningen, maar honderd tot tweehonderd woningen is optimaal. Technisch zijn zelfs 500 tot 1.500 woningen haalbaar, maar wellicht kun je dan beter kiezen voor meerdere wijkcentrales. Anders worden de kosten voor het warmtenetwerk erg hoog en het energieverlies neemt toe.” Hoe ziet de toekomst er verder uit voor deze off-grid oplossing? Coos: “Voor onze microgrid-oplossing is veel belangstelling. Sommige bedrijventerreinen zijn ook geschikt voor dit systeem, als het maar geen energie-intensieve bedrijven zijn. Een bedrijfsverzamelgebouw is bijvoorbeeld geen probleem. Velen zien dat dit de enige energieoplossing is in situaties waar het energienetwerk overvol zit. Mircogrid-ST voldoet aan alle randvoorwaarden én is uitstekend toe te passen in bebouwde omgevingen waar kennelijk geen aansluiting op reguliere warmte- en/of elektranetwerken mogelijk is.” Coos besluit: “Ik wil tot slot opmerken dat we heel blij zijn met arbeidsmigranten-ontwikkelaar en beheerder HomeFlex uit Sliedrecht, die zijn nek heeft uitgestoken om het eerste project in Schagen ook daadwerkelijk inclusief Microgrid-ST in opdracht te geven bij ons. Dat is ook voor hun heel spannend geweest. Zij werden geconfronteerd met het plotselinge probleem dat er geen stroom zou zijn, maar ze durfde het aan om onze creatieve oplossing toe te passen. Het heeft uitstekend uitgepakt, maar zoiets weet je natuurlijk niet zeker van tevoren. In elk geval voorzie ik met de microgrid een mooie toekomst.” Centrale techniekopstelling met mini-stroomgenerator (WKK) met brandstofopslagtank als noodstroomvoorziening en lucht- en bodemwarmtepompen. Centrale techniekopstelling met onder meer lucht- en bodemwarmtepompen. In Schagen zijn in verband met redundantie twee mini-WKK’s geplaatst in de centrale techniekruimte.
RkJQdWJsaXNoZXIy NTI5MDA=