GWW-Totaal 7 - 2022

Maak van grijze daken groene oases! Pag. 37 BEZOEK OOK DE WEBSITE WWW.GWWTOTAAL.NL NUMMER 7 | JAARGANG 13 | DECEMBER 2022 HET GROOTSTE GWW PLATFORM IN NEDERLAND THEMA INFRATECH EN GROENE GEVELS EN DAKEN KUNSTWERKEN Voordelen beton in infra onvoldoende bekend 14 INFRATECH Kennisprogramma met actuele thema’s 21 GROEN Groene gevel vraagt aandacht 35 J AN S ONB R I D G I NG . N L DE SCHANS BV AL RUIM25 JAAR DÉ SPECIALIST (+31) 073 599 17 50 |www.deschansbv.nl info@zwaagstrabeton.nl www.zwaagstrabeton.nl eurogate-international.com Grootste assortiment grondboren en palenrammers

Het is prachtig om een echte vakman aan het werk te zien. Dankzij jouw jarenlange ervaring is het gereedschap een verlengstuk van jouw handen geworden. Met een gedurfde visie en het juiste materieel maak je van elke klus een meesterwerk. OPMERKING: VOLG ALTIJD DE INSTRUCTIES EN DE GEBRUIKSAANWIJZINGEN VAN DE FABRIKANT. BEZOEK VOOR MEER DETAILS WWW.BOBCAT.COM Jij bent een klasse apart NL_MEX_Sculpture_GWW_Totaal_239x175(5).indd 1 27.09.2022 15:00:39

3 NUMMER 7 / DECEMBER 2022 Gedoe over stikstof Het lijkt wel of alles inmiddels draait omstikstof enCO2. Grootste schokwas natuurlijk dat de Raad van State op 2 november 2022 tot de conclusie kwamdat de bouwvrijstelling stikstof niet gebruikt magworden bij bouw- en infraprojecten. De bouwvrijstelling voldoet volgens Raad van State niet aan het Europese natuurbeschermingsrecht. VolgensMartijnVerwoerd, Beleidsadviseur Publiekrecht van BouwendNederland, raakt deze uitspraak alle vergunningplichtige projecten. Alleen onderhoud aanwegen, fietspaden enwaterwegen valt niet onder deWet natuurbescherming en is daarvan vrijgesteld. Dat betekent dus weermaandenlange vertragingen, want er moeten nu voor alle vergunningplichtige projecten stikstofberekeningenworden gemaakt. De specialisten die een stikstofberekening kunnenmaken zijn echter schaars en die krijgen het alleen nogmaar drukker. In ieder geval lijkt de elektrificering vanmaterieel en gebruik vanwaterstof in een stroomversnelling te komen. Emissieloos werken op de bouwplaats wordt straks de nieuwe norm. Dit nog bovenop de eisen die grote steden stellen aan de uitstoot van transport enmaterieel in binnenstedelijk gebied. Zo lijken de ontwikkelingen van accumachines en elektrisch of waterstof aangedrevenmaterieel in hoog tempo van toekomstmuziek naar harde realiteit te gaan. Inmiddels lijkt ook de ‘koehandel’ met stikstofruimte te verhevigen. Boeren die een beetje bedrijf met omvang hebben – de ‘piekbelasters’ - kunnen miljonair worden als ze zich laten uitkopen. De vrijgekomen stikstofruimte wordt dan weer in een infraproject gestopt. Ik vrees dat er daardoor straks steeds minder koeien in de wei zijn te zien. Laten we liever kijken hoe we de stikstofuitstoot tijdens de aanleg van wegen kunnen terugdringen. De grote wegenbouwers laten al zien dat het kan met elektrische asfaltspreidmachines, walsen en vrachtauto’s. We zijn straks in staat om een weg geluidloos en stankvrij – op de geur van warme bitumen na dan – aan te leggen. In deze GWWTotaal uiteraard volop aandacht voor het schrappen van de bouwvrijstelling stikstof, maar ook voor emissieloos materieel en Ing. Frank de Groot Hoofdredacteur GWWTotaal INHOUD COLUMN ING. FRANK DE GROOT 10 35 advertenties 05 Actueel Meer rioolwater gezuiverd 07 Actueel Volledig circulair asfalt in Amsterdam 08 Actueel Gevolgen bouwvrijstelling stikstof voor infra? 09 Actueel In de spotlight 10 Kunstwerken Tijdelijke hulpbrug tijdens restauratie draaibrug 12 Kunstwerken Goed ontwerp en juiste detaillering van levens(duur)belang (I) 14 Kunstwerken ‘We moeten van project- naar systeemdenken’ 17 Bestratingen Kies passende klinkertextuur bij openbare ruimte en tuin 19 Klimaatadaptatie Aanpassen aan klimaatverandering INFRATECH 21 InfraTech Move Forward! 23 InfraTech Vuilopvang via kolken 27 InfraTech Methanol brandstofcel aggregaat 31 Materieel Innovatief Komatsu wil in 2050 koolstof-neutraal zijn 32 Materieel Nieuws GROENE GEVELS & DAKEN 35 Groen Groene gevel vraagt aandacht 37 Groen Maak van grijze daken groene oases! 38 Groen Groene Sector Vakbeurs en Tuinprofessionals slaan handen ineen 40 Groen Nieuws EN VERDER 43 Ondernemen Aanbesteden & Aannemen 44 MKB INFRA Minder disproportioneel, meer risicoallocatie 46 Productnieuws Productnieuws GWW-sector ON Onvoorstelb Tuin & Park het beste , h besteld, is m In elke gew NIEUW Landbouwa Industrieba +31(0)592 37 27 19 info@middelbos.nl www.middelbos.nl Import en Groothandel ON-VOOR-STEL-BAAR Onvoorstelbaar groot is ons assortiment aanhangeronderdelen en banden voor Landbouw, Tuin & Park, Quad en Industrie. Door dat enorme assortiment hebben wij altijd voor u het beste, het snelst leverbare en het meest prijsvriendelijke artikel in huis. Vandaag besteld, is morgen in huis. Wielen kunnen we passend maken in onze eigen workshop. In elke gewenste kleur. Met plezier werken wij ons uit de naad voor uw sloffen. NIEUW Landbouwassen Landbouwbanden Industriebanden Velgen BEZOEK ONZE WEBSHOP NIEUW +31(0)592 37 27 19 info@middelbos.nl www.middelbos.nl Import en Groothandel ON-VOOR-STEL-BAAR Onvoorstelbaar groot is ons assortiment aanhangeronderdelen en banden voor Landbouw, Tuin & Park, Quad en Industrie. Door dat enorme assortiment hebben wij altijd voor u het beste , het snelst leverbare en het meest prijsvriendelijke artikel in huis. Vandaag besteld, is morgen in huis. Wielen kunnen we passend maken in onze eigen workshop. In elke gewenste kleur. Met plezier werken wij ons uit de naad voor uw sloffen. NIEUW Landbouwassen Landbouwbanden Industriebanden Velgen BEZOEK ONZE WEBSHOP NIEUW Wil je werken bij een leuk familiebedrijf? Wij zoeken o.a. een medewerker Advies, Onderzoek en Ontwikkeling! Kijk op www.werkenbijschageninfra.nl

Levensduurverlengend onderhoud LVO betreft een preventieve onderhoudsmethode, om de levensduur van het asfalt te verlengen, zonder het asfalt te vervangen. De bitumenemulsie is aangevuld met verjongingscomponenten, met als doel een versterkende en verjongende werking. Neomex® Eco SE Bitumenemulsie aangevuld met verjongingscomponenten, voor n-wegen en lagere orde wegen. Neomex® Eco Color Aankleurbare versterkings- en verjongingsemulsie voor gekleurd asfalt op n-wegen en lagere orde wegen. Modimuls® ZV Omhulling van verouderde steenslag en mastiek, van poreuze asfaltmengsels. Modimuls® ZR Bij plaatselijke herstelwerkzaamheden van het omliggende asfalt in ZOAB-constructies. Modimuls® LS Verjongen en versterken van lasnaden in ZOAB-constructies. OPLOSSINGEN vanschiegroep.com STERKE Drie bedrijven binnen één groep van oplossingsgerichte infraspecialisten. Janson Bridging toont haar kracht op wereldniveau met vaste en tijdelijke modulaire bruggen. Van Schie hee t de expertise en het materieel voor de beste GWW-oplossingen. HP Staal is sterk in de verkoop en verhuur van nieuw en gebruikt staal. Bezoek onze stand op de InfraTech of kijk op onze website en ontdek zelf de waarde van al onze sterke oplossingen... TOT ZIENS OP DE INFRATECH HAL 1, STAND 1.322

5 NUMMER 7 / DECEMBER 2022 ACTUEEL advertenties Waterschappen zuiveren meer rioolwater De 21 waterschappen beheren ruim 300 rioolwaterzuiveringsinstallaties. Het rioolwater wordt daar door ruim 2.300 rioolgemalen en meer dan 8.100 kilometer transportleiding van de waterschappen naartoe geleid. Sander Mager, bestuurslid van de Unie van Waterschappen: “Het zuiveren van rioolwater draagt bij aan de volksgezondheid en aan een goede kwaliteit van het oppervlaktewater. Ook biedt het allerlei kansen op het gebied van terugwinning van grondstoffen en energieopwekking. Zo hebben we in 2021 18 miljoen kubieke meter groengas geproduceerd uit biogas. Dat is de hoeveelheid gas waarmee 85.000 huishoudens een jaar lang warm zouden kunnen douchen. Als waterschappen bundelen we onze krachten, bijvoorbeeld bij de verwijdering van microverontreinigingen voor een betere waterkwaliteit. We zijn trots dat het gezuiverde water voldoet aan de kwaliteitseisen en we de kostenstijging beperkt hebben kunnen houden.” KOSTEN LICHT GESTEGEN De kosten voor beheer en exploitatie van de rioolwaterzuivering bedroegen in 2021 € 1.118 miljoen. Ten opzichte van 2018 zijn de kosten met 7,8% gestegen. Deze stijging ligt 1,1% boven de inflatie in deze drie jaar. Dit wordt vooral veroorzaakt door een hoger verbruik van energie en chemicaliën voor het transporteren en zuiveren van rioolwater. Huishoudens en bedrijven betalen via de waterschapsbelasting (zuiveringsheffing) voor de zuivering van hun afvalwater. Dit tarief steeg in deze periode met 7,4%, in lijn met de stijging van de kosten van het zuiveringswerk. De rapportage gaat over de jaren 20192021 en valt dus deels samen met de COVID-19-pandemie. Waterschappen hebben de bemonstering van het rioolwater op grote schaal uitgebreid en spelen daarmee een belangrijke rol in de bestrijding van het virus. Zo is nu en in de toekomst beter in beeld te brengen waar virussen opleven. Rioolwateronderzoek kan bovendien een schat aan informatie geven over onder meer gezondheid, medicijn- en drugsgebruik. UITDAGINGEN Er spelen veel uitdagingen om de kwaliteit van de rioolwaterzuivering ook in de toekomst op peil te houden. Sander Mager: “Naast de reguliere zuiveringstaak komen steeds meer ontwikkelingen op ons af. Zoals meer zorgwekkende stoffen in het water, voldoen aan de eisen voor de waterkwaliteit vanuit Europa, beperkingen rond de capaciteit van het verwerken van slib en afspraken om te verduurzamen. Ook het veranderende klimaat heeft invloed. De lange periodes van droogte afgewisseld met extreme piekbuien zorgen voor grote wisselingen en technische uitdagingen in het verwerken van het binnenkomende rioolwater. Er wordt de komende jaren dus veel van de waterschappen gevraagd.” VAN ELKAAR LEREN De Bedrijfsvergelijking Zuiveringsbeheer vindt elke drie jaar plaats als verdiepend onderdeel van de algemene bedrijfsvergelijkingen van de waterschappen. Het doel is dat waterschappen transparant zijn en van elkaar kunnen leren. De rapportage verschijnt samen met een dashboard. Daar zijn de gegevens van verschillende waterschappen makkelijk door de jaren heen met elkaar te vergelijken. Ook zijn de gegevens per waterschap én per rioolwaterzuiveringsinstallatie te raadplegen. De waterschappen hebben het afgelopen jaar meer rioolwater gezuiverd. Dat blijkt uit de op 4 oktober 2022 verschenen rapportage ‘Bedrijfsvergelijking Zuiveringsbeheer’. De totale hoeveelheid getransporteerd rioolwater bedroeg in 2021 1,96 miljard kubieke meter. Dat is bijna 10% meer dan in het droge jaar 2018. Steeds meer gezuiverd rioolwater wordt hergebruikt. In 2021 ging dat om 14 miljoen kubieke meter. Veel nieuws op Infra Relatiedagen 2023 “Infra Relatiedagen 2023 belooft een bijzondere editie te worden”, vertelt community builder Jacqueline Seton van organisator Easyfairs. “Nieuw is bijvoorbeeld dat we met het Materieelpark van het Heden en de Toekomst ook letterlijk naar buiten gaan, zodat de exposanten hun materieel live kunnen demonstreren.” Ruim driehonderd exposanten presenteren in de zeven hallen van Evenementenhal Hardenberg hun producten, materieel en oplossingen voor de infrasector. De beurs staat op 7, 8 en 9 februari in de beursagenda. Klimaatadaptatie is de rode draad van de 2023-editie. Jacqueline Seton: “We zien dat op alle mogelijke manieren terug. Van rijdend materieel tot duurzaam asfalt. Daarnaast zien we dat de sector nu al nadenkt hoe het hoofd te bieden aan de gevolgen van de klimaatverandering. Hoe behandel je grote hoeveelheden regenwater in korte tijd, maar ook: hoe zorg je ervoor dat bruggen blijven functioneren bij grote hitte. Daarom op de beursvloer aandacht voor civiele kunstwerken in relatie tot de klimaatverandering.” COMMUNITY Infra Relatiedagen is een beurs voor mensen die werkzaam zijn in de Infrasector. Jacqueline: “Het is een echte community die er letterlijk voor zorgt dat Nederland draait. Dat gevoel willen we op de beursvloer uitstralen. We willen bovendien laten zien dat de sector overloopt van de dynamiek. Nieuw is ook een kennisprogramma met de veelbelovende naam ‘Het Voortraject’. Jacqueline Seton: “Voor de eerste spade de grond ingaat voor een nieuw project moet er onderzoek gedaan worden. Dit voortraject wordt besproken tijdens een kort kennisprogramma.” Geïnteresseerd in deelname? Er is nog een beperkt aantal locaties beschikbaar. Meer informatie vind je op infrarelatiedagen.nl Infra Relatiedagen in Evenementenhal Hardenberg https://www.infrarelatiedagen.nl/ advertentie ACTUEEL Wij b de ec kunn onde hebb dere Steeds het pro benad Maarm het we landm verzet van nie Als we investe kost oo subsid Deze l BBL-o in op h evenem Ondan nodig. opged binnen meer z nodig? werk z ment d om te b Werke toekom voor ie Maxim Voorz W bo bl ke Als Mirosław op de bouwplaats “Zadzwoń pod 112 po karetkę” zegt, dan bedoelt hij precies hetzelfde als wanneer Mehmet “Ambülans için 112’yi arayın” roept. Desondanks begrijpen de Pool en de Turk elkaar niet. Als ze tijdens de schaft elkaar iets duidelijk willen maken, dan kunnen ze daar de tijd voor nemen. aar wat als er een zwaar voorwerp van hoogte valt? Dan moet de boodschap toch direct duidelijk zijn voor iedereen? Taalbarrières, omgevingsgeluiden en afstand zijn belangrijke factoren waardoor de boodschap niet of te laat aankomt. Met eenduidige woorden en gebaren kun je zorgen dat je kameraad in actie komt. Laten we even oefenen. Ga eens staan. Maak een zijwaartse stap naar rechts en wijs tegelijkertijd met een gestrekte hand ook in die richting. Zo maak je duidelijk naar welke kant de collega die in gevaar is moet gaan. Mocht er onverhoopt iets mis gaan, maak dan de volgende twee gebaren. Maak een belgebaar waarbij je met gespreide pink en duim je hand bij je oor houdt. Maak dan een kruis met je armen. Collega’s zouden dan 112 moeten bellen voor een ambulance. Nee, dat werkt inderdaad niet meteen. Het kost even tijd voordat iedereen op de bouwplaats de 26 gebaren kent die in de nieuwe veiligheidscode Bouwspraak geïntroduceerd worden. Het gebruik van gebaren is niet nieuw en heeft z’n nut bijvoorbeeld al bewezen in de duiksport. Als je onderwater gaat, word je geacht alle handsignalen te kennen. Als je je platte hand van links naar rechts beweegt onder je hoofd en langs je keel, dan weet je duikbuddy direct dat je geen lucht meer hebt. Iedereen is het met mij eens dat de bouw veiliger móet! Al jaren streven we naar meer veiligheid op bouwplaatsen en het naleven van veiligheidsvoorschriften. Dit gaat weleens mis door spraakverwarring en ruis op de lijn vanwege ronkende machines. Ik ben dan ook blij dat FNV Bouwen & Wonen, CNV Vakmensen, Aannemersf der tie N derland, Vereniging van Waterbouwers, NVB en Bouwend Nederland samen Bouwspraak hebben ontwikkeld. En nee, Bouwspraak is geen wondermiddel, maar wel een flinke stap voorwaarts en onderdeel van de bewustwordingscampagne ‘Bewust Veilig Iedere Dag’ va Bouwend Nederland. Of je nu Jan, Jack, Alexandru of Gabor heet, ik wil dat iedereen elke dag weer veilig thuis komt van werk. Jij bent ook zelf verantwoordelijk voor je eigen veiligheid, bezoek daarom bouwspraak.nl/downloads en print de poster uit. Hang hem op groot formaat op in je bus, bouwkeet en op kantoor. De site is beschikbaar is het Bulgaars, Duits, Engels, Hongaars, Nederlands, Pools, Roemeens en Turks. En ook goed leesbaar op je smartphone. Oefening baart kunst. Gelukkig begrijpen wij elkaar dan heel goed! Maxime Verhagen, Voorzitter Bouwend Nederland DE OPLOSSING VOOR (MOBIELE) STROOM EN VERLICHTING Betrouwbaarheid is een van de belangrijkste afwegingen bij de aanschaf van een aggregaat. Met onze B&N aggregaten bieden wij een hele goede oplossing voor mobiele stroom e mobiele verlichting. Kijk op www.brinkmann-niemeijer.nl voor meer informatie. Gebruiksvriendelijk & Robuust en duurzaam brinkmann-niemeijer.nl info@bnmotoren.nl - T. 0571-27 69 00 Engelenburgstraat 45, 7391 AM Twello B&N_adv_noodstroom_8097(1).indd 1 08-10-18 13:25 www.vonkgroenservice.nl info@vonkgroenservice.nl 06-228 418 78 1 groenserv,ce Ï)ureau voor ecologisch advies Flora fy Fauna 9uickscan E_colgische begeleiding 5roedvogelinventarisatie 5oortinventarisatie www.von kg roenservice.n 1 info@von kg roenservice.n 1 06-228 418 78 de vraag of een brug gerenoveerd of vervangen moet worden. Hiervoor is een herbeoordeling van het bestaande bewegingswerk nodig. Dit onderdeel is voor veel beheerders een grote worsteling aangezien de theoretische rekenregels die we hanteren de praktijk niet lijken te volgen. Bewegingswerken worden hierdoor mogelijk onnodig (vroeg) vervangen. meer veiligheid, minder kosten Antea Group onderzoekt met TU Delft, Rijkswaterstaat en Provincie Zuid-Holland de dynamica en constructieve veiligheid van beweegbare bruggen. Dit onderzoek leidt tot een realistischer model om de levensduur van beweegbare bruggen te beoordelen. De verwachting is dat dit model grote maatschappelijke en financiële voordelen biedt. Hiermee kunnen brugbewegingsmechanismen kostenbewust in stand worden gehouden zonder dat de veiligheid in het geding komt. Sonja Riesen, projectmanager Beweegbare Bruggen: “Met dit onderzoek werken wij aan het ontwikkelen en to passen van duurzame oplossingen in onze leefomgeving. Daarnaast past het onderzoek goed bij onze ambitie om tot de top van Nederland te behoren op het gebied van beweegbare bruggen”. modellen in de praktijk testen Het promotie-onderzoek van Kodo Sektani, ingenieur Antea Group, resulteerde al in nieuwe theoretische modellen waarmee de belastingen van brugbewegings-mechanismen in verschillende situaties voorspeld kunnen worden. Sektani: “Nu is het zaak om de modellen te verifiëren en te valideren. Vanaf 2018 werk ik sa n met veertien sponsoren aan een proefopstelling die antwoord gaat geven op de vraag met welke krachten een bewegingswerk te maken krijgt en hoe alle mechanische onderdelen op elkaar inwerken.” Proefopstelling. Betrokken partijen. actueel DE OPLOSSING VOOR (MOBIELE) STROOM EN VERLICHTING Betrouwbaarheid is een van de belangrijkste afwegingen bij de aanschaf van een aggregaat. Met onze B&N aggregaten bieden wij een hele goede oplossing voor mobiele stroom en mobiele verlichting. Kijk op www.brinkmann-niemeijer.nl voor meer informatie. Gebruiksvriendelijk & Robuust en duurzaam brinkmann-niemeijer.nl info@bnmotoren.nl - T. 0571-27 69 00 Engelenburgstraat 45, 7391 AM Twello B&N_adv_noodstroom_8097(1).indd 1 08-10-18 13:25 w in 06 Nederland telt honderden beweegbare bruggen. De status van de mechanische uitrusting is cruciaal voor de vraag of een brug gerenoveerd of vervangen moet worden. Hiervoor is een herbeoordeling van het bestaande bewegingswerk nodig. Dit onderdeel is voor veel beheerders een grote worsteling aangezien de theoretische rekenregels die we hanteren de praktijk niet lijken te volgen. Bewegingswerken worden hierdoor mogelijk onnodig (vroeg) vervangen. meer veiligheid, minder kosten A tea Group onderzo kt met TU Delft, Rijkswaterstaat en Provincie Zuid-Holland de dynamica en constructieve veiligheid van beweegbare bruggen. Dit onderzoek leidt tot een realistischer model om de levensduur van beweegbar bruggen te beoordelen. De verwachting is dat dit model grote maatschappelijke en financiële voordelen biedt. Hiermee kunnen brugbewegingsmechanismen kostenbewust in stand worden gehouden zonder dat de veiligheid in het geding komt. Sonja Riesen, projectmanager Beweegbare Bruggen: “Met dit onderzoek werken wij aan het ontwikkelen en toepassen van duurzame oplossingen in onze leefomgeving. Daarnaast past het onderzoek goed bij onze ambitie om tot de top van Nederland te behoren op het gebied van beweegbare bruggen”. modell n in de praktijk testen Het promotie-onderzoek van Kodo Sektani, Antea Group, resulteerde al in nieuwe theor modellen waarmee de belastingen van brugb wegings-mechanismen in verschillende situa voorspeld kunnen worden. Sektani: “Nu is h de modellen te verifiëren en te valideren. Va werk ik samen met veertien sponsoren aan e opstelling die antwoord gaat geven op de vr welke krachten een bewegingswerk te make hoe alle mechanische onderdelen op elkaar Mijlpaal in o derzoek naar beweegbare bruggen Het onderzoek van ingenieurs- en adviesbureau Antea Group, Rijkswaterstaat Provincie Zuid-Holland naar de levensduur van bewe gbare bruggen heeft 27 2019 een mijlpaal bereikt. Op de TU Delft is op die dag een unieke proefopstell geopend. Deze opstelling maakt het mogelijk om voor het eer t theoretische b ningen in de praktijk te testen. Proefopstelling. Betrokken partijen. advertenties ‘Onze gezondheid ligt onder de grond’ Riolering is voor veel me sen onzichtbaar, m ar ook onmisbaar. Riolering zorgt ervoor da afvalwater n hemelwater op en veilige en hygiënische mani r worden afgevoerd. Daarom is Betonhuis Riolering gestart met de bewustwordingscampagne ‘Onze gezondheid ligt onder de grond’. Betonhuis Riolering is gestart met deze campagne om het beschermende kar kter van riolering onder de aand cht t bren en. Met deze campagne gaat n in op de keuzes die een rol spelen bij het vervangen van riolering. En worden de kwaliteiten van riolering van beton voor het voetlicht gebracht. VOLKSGEZONDHEID Riolering helpt voorkomen dat mensen in contact komen met vervuild water, at bacteriën en zi ktekiemen bevat. Dankzij deze sa itaire voorziening is de ge iddelde levensverwachting in de twintigste eeu fors toegenomen. Aan riolering worden hoge kwaliteitseisen gestel . Afv lwater moet immers veilig worden afgevoerd. Rioleri g van beton biedt deze garantie. Ook nu de belasting van het riool fors toeneemt doordat er steeds meer op wordt geloosd. KLIMAAT Riolering speelt ook een rol bij klimaatadaptatie. De kans op overstromingen, droogte en hitte neemt toe. Dat levert risico’s op voor onze economie, volksgezondheid en veiligheid. Stortbuien en langdurige neerslag veroorzaken wateroverlast, op andere momenten ontstaat juist droogteschade. Permeabele betonbuize mak n berging, transport, infiltratie of drain ge van wate beheersbaar mét respect voor het milieu door een continue beheersing van het grondwater. MILIEU Beton beschermt ook het milieu en voorkomt dat vervuild water in beken of riviertjes terechtkomt. De grondstoffen voor beton zijn regionaal of lokaal, of op redelijke afstand, beschikbaar. Na het einde van de levensduur wordt beton gerecycled, bijvoorbeeld als fundatiemateriaal of als granulaat voor het maken van nieuw bet n. Dat maakt riolering van beton tot ee milieubewuste keuze. READY FOR

ECONOMISCHE REALISATIE VAN GROTE BREEDTES EN DIEPTES: E+S LINEAIRE ONDERSTEUNING. • Verkoop en huur van onze producten • Onderhoud en reparatie • Technisch bureau voor het opstellen of optimalisatie van planningen www.terra-infrastructure.com ti-ad-verbau-117x175-NL.indd 1 12.09.22 17:00 Meer weten? Scan de QR-code Risicobeoordeling van natte infra op basis van ISO 12100 Deskundig uitgevoerd met uitgebreide rapportage WIJ SPREKEN ELKAARS STAAL — Verkoop en verhuur — Groot assortiment — Nieuw en gebruikt staal hpstaal.nl

7 NUMMER 7 / DECEMBER 2022 ACTUEEL Volledig circulair asfalt in Amsterdam Direct naast de Johan Cruijff ArenA bouwt gemeente Amsterdam de komende drie jaar de Smart Mobility Hub. Hierin komen straks verschillende parkeer- en vervoersvoorzieningen samen in één gebouw. Dura Vermeer verzorgt in opdracht van de gemeente het bouwrijp maken van het gebied. Tijdens de aanleg wordt het huidige verkeer omgeleid over een weg die vijf jaar in gebruik zal zijn. Een uitgelezen kans om deze tijdelijke weg, genaamd De Passage, zo circulair mogelijk aan te leggen. Voor de aanleg van de weg is gebruik gemaakt van 100% Circulair Asfalt. Dit eigen mengsel van Dura Vermeer bestaat uit hergebruikt asfalt, secundaire grondstoffen en gerecyclede bitumen. Daarnaast is al het materiaal na einde levensduur van deze weg ook weer herbruikbaar. Hierdoor is dit mengsel volledig, circulair. Dat levert een milieuwinst op van bijna 40% voor onder- en tussenlagen en zelfs 70% voor deklagen. Tegelijkertijd is de kwaliteit minimaal gelijkwaardig aan die van reguliere mengsels. PRIMEUR IN DEKLAAG “Het is de eerste keer dat 100% Circulair Asfalt ook in de deklaag van de weg aangebracht is”, zegt Robbert Naus, manager productontwikkeling bij Dura Vermeer. “Dit is een mooie ontwikkeling, want nu kunnen we het volledige asfaltpakket 100% circulair aanleggen. Dat levert een aanzienlijke milieuwinst op.” Voor de weg is een ontwerp gemaakt dat zoveel mogelijk past binnen de ambities van gemeente Amsterdammet een hoge mate van lokaal hergebruik. Zo is de fundering gemaakt van betonafval uit de gemeente en worden de verlichting en het straatwerk hergebruikt vanuit andere lokale projecten. Ook het oude dak van het nabijgelegen sportcomplex Borchland komt terug in de weg. Het bedrijf Roof2Road heeft de dakbedekking geoogst en gerecycled tot herbruikbare bitumen. Dat is een belangrijk component van 100% Circulair Asfalt. INFRA AS A SERVICE Dura Vermeer voert sinds 2019 projecten (KleinWegenwerken en Elementenverhardingen) uit voor de gemeente binnen de Samenwerkingsovereenkomst (SOK) Amsterdam. De aanleg van de tijdelijke weg is uitgevoerd binnen het partnerprogramma De Circulaire Weg, dat een model heeft ontwikkeld waarmee verschillende infraprojecten als dienst (as a service) worden uitgevoerd. De opdrachtnemer blijft eigenaar van de weg en biedt het gebruik ervan aan als dienst aan de gemeente. Hierdoor blijft hij geprikkeld om in een eerder stadium en op een andere manier na te denken over de materialen, onderhoud van de weg en hergebruik na levensduur, wat de circulariteit bevordert. Jeroen vanWijngaarden, programmacoördinator De Circulaire Weg bij Dura Vermeer: “Door samen op te trekken in onze circulaire ambities binnen het partnerprogramma en door de ruimte plus het vertrouwen dat de gemeente ons heeft gegeven, kunnen we tot dit soort innovaties komen. Deze voorbeeldprojecten zijn voor ons enorm belangrijk om circulair bouwen verder op te schalen.” Laadpaal op zonne- en windenergie bespaart tot 30 procent Energiebedrijf Zonneplan is begin november 2022 gestart met de verkoop van laadpalen. Door een rechtstreekse koppeling met een dynamisch energiecontract kan een EV-rijder daarmee tot 30 procent op de laadkosten besparen. De bijbehorende app, waarin per uur de stroomprijs te zien is, stimuleert namelijk het laden op momenten met veel beschikbare wind- en zonnestroom. In de praktijk is dit vooral ‘s middags en ‘s nachts. Zonneplan stelt dat het de eerste laadpaal is die zichzelf terugverdient. Met de combinatie van een slimme laadpaal en een dynamisch energiecontract had je een gemiddelde EV-accu (65,6 kWh) de afgelopen twaalf maanden voor gemiddeld 21,42 euro kunnen opladen. Met een niet-planbare laadpaal en een vast of variabel energiecontract betaalde je 31,20 euro per volle accu: een verschil van meer dan 30 procent. Het voordeel van een Zonneplan-laadpaal is dat het bedrijf een alles-in-één-oplossing biedt: je energiecontract, laadpaal en eventueel zonnepanelen allemaal in één app, bij één en dezelfde partij. Om dit mogelijk te maken ontwikkelde het energiebedrijf eigen hardware en 4G-communicatiesoftware. SLIM LADEN MET ÉÉN APP Feitelijk is dit scenario de omschrijving van slim laden. Waarin Zonneplan zich onderscheidt is echter dat het een alles-in-één-oplossing biedt, met eigen hard- en software. Je energiecontract, laadpaal, maar eventueel ook je zonnepanelen en thuisbatterij in één app. Vooralsnog helpt die app je je stroomverbruik handmatig zo slimmogelijk in te zetten. In de toekomst kan dit ook automatisch voor je geregeld worden: de laadpaal maakt dan onderdeel uit van een zogeheten smart grid. Hiermee zullen accu’s van elektrische auto’s steeds vaker gaan bijspringen omhet stroomnet in balans te houden. Zonneplan gaat eigenaren dan betalen omhun laadpaal deels ter beschikking te stellen om in te spelen op onbalans. De gebruiker geeft dan aan inwelke periode hij of zij de accu vol wil hebben en de software bepaalt vervolgens tijdens welke uren, kwartieren of zelfsminuten de laadpaal gaat laden. De situatie op de onbalansmarkt - een tekort of juist een overschot aan (duurzaamopgewekte) stroom - is daarvoor bepalend. Omdat de onbalansprijzen hoog zijn, verdient de laadpaal zich als het ware zelf terug. DIRECT LADEN Hoewel je het liefst natuurlijk gepland wil laden, kan het voorkomen dat je snel een volle accu nodig hebt. Ook dat is gewoon mogelijk met de optie ‘Direct laden’. De laadpaal laadt dan meteen op vol vermogen (11 kW), tenzij er elders in huis een ander apparaat veel stroom verbruikt op dat moment. De Zonneplan laadpaal is namelijk ook uitgerust met Dynamic Load Balancing. Die functie zorgt ervoor dat de laadpaal het laadvermogen automatisch aanpast aan andere (grote) stroomverbruikers in huis. Dan stopt de paal met laden, om overbelasting en daarmee stroomuitval te voorkomen. De verkoop van laadpalen is voor Zonneplan de logische volgende stap, nadat het een jaar geleden startte met het aanbieden van dynamische energiecontracten. Vooral huishoudens met een relatief hoog stroomverbruik profiteren optimaal van zo’n contract en dat zijn bij uitstek huishoudens met een elektrische auto. Slim gebruikmaken van wisselende uurprijzen scheelt hen al gauw 13 euro op een volle accu.

PLATFORM VOOR GROND-, WEG- EN WATERBOUW 8 Gevolgen bouwvrijstelling stikstof voor infra? PORTHOSPROJECT De uitspraak van Raad van State heeft betrekking op het Porthos-project, maar heeft daardoor ook grote gevolgen voor de rest van de bouw- en infrasector. Het Porthos-project maakt de opslag mogelijk van CO2 uit het Rotterdamse havengebied in lege gasvelden onder de Noordzee. Voor het project is gebruikgemaakt van de bouwvrijstelling. Nu de bouwvrijstelling niet gebruikt mag worden, loopt het project vertraging op, maar is het niet van de baan. Voor het project moet een individuele beoordeling van de stikstofgevolgen worden gemaakt. Die is er al, maar dat onderzoek is te laat in deze procedure ingediend. Daarom heeft de Afdeling bestuursrechtspraak nu eerst een tussenuitspraak gedaan en de bezwaarmaker zes weken de tijd gegeven om alsnog op het onderzoek te reageren. Daarna zal de Afdeling bestuursrechtspraak de behandeling van de zaak Porthos voortzetten en later een einduitspraak doen. De bouwvrijstelling stikstof voldoet niet aan het Europese natuurbeschermingsrecht. Raad van State kwam daardoor op 2 november 2022 tot de conclusie dat de bouwvrijstelling niet gebruikt mag worden bij bouw- en infraprojecten. Hoewel de bouwvrijstelling daarmee van tafel is, betekent dat volgens Raad van State niet dat er nu een algehele bouwstop geldt. Net als in de situatie vóórdat de bouwvrijstelling werd ingevoerd, blijft het mogelijk om per project onderzoek te doen naar de mogelijke gevolgen van de uitstoot van stikstof. Wat zijn de gevolgen voor de infrasector? Sinds 1 juli 2021 bevat de Wet natuurbescherming de bouwvrijstelling. Deze bouwvrijstelling gaat over projecten die een aantoonbare kans hebben op stikstofneerslag in nabijgelegen natuurgebieden, dus niet het onderhoud aan een fietspad. De bedoeling van de bouwvrijstelling was dat bij de vergunningverlening voor een project geen rekening hoefde te worden gehouden met de stikstofuitstoot van bepaalde bouwactiviteiten. Alleen de uitstoot tijdens de gebruiksfase speelde nog een rol bij de vergunningaanvraag. Het werd hierdoor eenvoudiger om vergunningen te verlenen voor bouw- en infrastructurele projecten. De Raad van State heeft geoordeeld dat deze regel geen stand houdt. De uitspraak is gedaan in de zaak betreffende het ‘Porthos-project’, maar geldt voor alle bouwprojecten. De bouwvrijstelling voldoet volgens Raad van State niet aan het Europese natuurbeschermingsrecht. Uit de rechtspraak van het Europese Hof van Justitie in Luxemburg volgt allereerst dat alleen toestemming voor een project mag worden gegeven als uit onderzoek blijkt dat zeker is dat individuele beschermde natuurgebieden daardoor geen schade oplopen. Dat is wat anders dan een beoordeling op een hoger landelijk schaalniveau waarvan de Nederlandse wetgever uitgaat. Verder volgt uit de rechtspraak van het Europese Hof dat een maatregelenpakket zoals de wetgever voorstelt alleen als onderbouwing gebruikt mag worden als die maatregelen ook echt zijn uitgevoerd en de verwachte voordelen daarvan vaststaan. Het overgrote deel van de maatregelen (zoals in het Programma Aanpak Stikstof) is echter nog niet uitgevoerd. Al met al staat volgens Raad van State niet vast dat de toekomstige verbetering van de natuur zo groot is, dat de stikstofneerslag van bouwactiviteiten daartegen wegvalt. VERGUNNINGPLICHTIGE PROJECTEN “Deze uitspraak raakt alle vergunningplichtige projecten”, zegt Martijn Verwoerd, Beleidsadviseur Publiekrecht van Bouwend Nederland in een recente webinar van de brancheorganisatie over de gevolgen van de bouwvrijstelling. “Dit raakt tevens alle bouwbedrijven en initiatiefnemers, zoals gemeenten en particulieren. Vergunningvrije bouwactiviteiten, zoals het plaatsen van een dakkapel of een uitbouw bij een woning, blijven buiten schot.” Maar wat zijn de gevolgen voor de infrasector? “Onderhoud aan wegen, fietspaden, waterwegen vallen niet onder de Wet natuurbescherming en zijn daarvan vrijgesteld”, aldus Joep Rats, directeur Beleid & Vereniging bij Bouwend Nederland. “Maar, let op! Dit betreft onderhoud. Stel dat het onderhoud wordt gecombineerd met nieuw werk, zoals een nieuwe aansluiting of we voegen een stuk weg toe, dan valt het nieuwe werk wel weer onder de vergunningsplicht. Dan moet je dus wel stikstofberekeningen uitvoeren. Dan is weer de vraag: moet dat dat voor alleen het toegevoegde stuk of het hele project? Antwoord: je moet dan het hele project doorrekenen!” Stel, je bent al begonnen met de aanleggen van bijvoorbeeld een weg op een lopende vergunning, maar er komen nog andere vergunningplichtige activiteiten aan. “Gerelateerd aan stikstof heb ik hier nog geen rechtspraak over gezien”, zegt Martijn Verwoerd, beleidsadviseur publiekrecht. “Als die nieuwe vergunningen onder de Wet natuurbescherming vallen dan moet er een stikstofberekening komen. Maar andere vergunningen die niet onder de Wet natuurbescherming vallen, hebben geen extra stikstofberekeningen nodig. Het is dus lastig hier een generiek uitspraak over te doen.” STIKSTOFBEREKENING De AERIUS calculator wordt gebruikt voor vergunningverlening in het kader van de Wet natuurbescherming. Je berekent hiermee de stikstofdepositie op Natura 2000-gebieden rondom de bron(nen) die je hebt ingegeven. Je krijgt van de calculator informatie over de totale depositie, de achtergronddepositie en de depositiebijdrage van de ingevoerde bronnen. Je kunt in AERIUS alle bronnen die stikstof uitstoten invoeren. De bekendste bronnen zijn verkeer, veehouderijen en industrie, maar ook bouwactiviteiten. AERIUS wordt beheerd door RIVM. “Er zijn nu twee wegen die open staan. Eén: je kunt het zelf. Grote bedrijven hebben steeds vaker AERIUS-specialisten die zelf de berekeningen kunnen maken”, aldus Joep Rats. “Maar daar heb je echte specialisten voor nodig en die heb je niet zomaar opgeleid. De tweede weg is naar een adviesbureau waar de experts zitten. Maar die mensen hadden het al druk en die gaan het nu dus nog veel drukker krijgen. Dat kan maanden duren. Daarnaast wordt het AERIUS-model twee keer per jaar geupdated, zodat adviseurs zich daar ook telkens weer in moeten verdiepen of wachten op de nieuwe update. Daar zit dus die vertraging in voor nieuwe projecten. Zorg dus dat je tijdig een expert inschakelt! Wat kun je als wegenbouwer doen om door te kunnen blijven bouwen? Piet Rats: “Als je intern wilt salderen, kijk vooral naar de uitstoot van je materieel. Hoe lang zet ik dit materieel in en hoeveel vervoersbewegingen ga ik maken? De eerste stap is dus het inzetten van materieel met een hogere STAGE-klasse en dus minder uitstoot. Lastig is, dat dit niet zomaar voor iedereen beschikbaar is of is aan te schaffen. Als dat niet lukt moet je kijken wat je van buiten het project kan halen om te compenseren. Daarvoor heb je niet veel nodig, omdat onze uitstoot maar tijdelijk is en ook niet erg groot. Denk aan het uitkopen van stikstofuitstotende bronnen.” EMISSIELOOS BOUWEN “De gevolgen voor de bouw zijn verstrekkend’, aldus Bouwend Nederland voorzitter Maxime Verhagen. “Het kabinet zal als de bliksem piekbelasters moeten uitkopen om zo stikstofruimte vrij te maken voor natuur, bouw en nieuwe economische ontwikkelingen. Het kabinet kan het zichzelf niet veroorloven op de handen te blijven zitten. Actie is nu nodig. Dit duurt al drieënhalf jaar. Dat is onacceptabel. Om grote vertragingen te voorkomen zullen er naast de versnelde uitkoop van piekbelasters, meer experts moeten komen die stikstofberekeningen kunnen maken. Ook zal emissieloos bouwen topprioriteit moeten worden.” De Aannemersfederatie Nederland Bouw & Infra sluit zich daarbij aan: “Wij roepen het kabinet op mee te investeren met de bouw, afbouw en infrasector om emissieloos bouwen in sneller tempo te kunnen realiseren. Er wordt al veel gedaan door de sector zelf om emissieloos te kunnen bouwen, maar extra investeringen zullen hard nodig zijn om ook dit proces te kunnen versnellen.” Na het schrappen van de bouwvrijstelling, wordt emissieloos werken nog veel belangrijker. Foto: BAM.

9 NUMMER 7 / DECEMBER 2022 ACTUEEL IN DE SPOTLIGHT ACO WWW.ACO.NL Hemelwater opvangen en slim gebruiken voor stedelijk groen De verandering van het klimaat zorgt voor steeds meer uitersten. Dit fenomeen veroorzaakt steeds vaker schade aan materialen, maar zeker ook aan stedelijk groen. Dit kostbare groen heeft het de laatste jaren steeds zwaarder door lange perioden van droogte afgewisseld met heel zware buien. Deze verandering dwingt ons om opnieuw na te denken over oplossingen die beter aansluiten op deze ontwikkeling. Daarom is een doordachte aanpak voor de toekomst nodig. Stedelijk groen speelt daarbij wat ACO betreft een hoofdrol, aangezien verdroging van het groen in stedelijk gebied een even groot thema is als het ontlasten van het riool. beneden maaiveld. Veel groen heeft hier helaas weinig tot niets aan. Gelukkig wordt er, met het oog op klimaatadaptatie, steeds vaker op een andere manier naar de afwateringsketen gekeken. De openbare ruimte is zeer geschikt voor aankoppelen. ACO heeft het Intelligent Duurzaam Stedelijk Afwatering Systeem (I-DSAS) ontwikkeld. Hiermee wordt binnenstedelijk gebied beschermt tegen overvloedig hemelwater, de riolering ontlast tijdens hevige neerslag en kan het hemelwater doeltreffend worden gebruikt. Door regenwater op te vangen, te zuiveren en vast te houden kan het namelijk uitstekend worden toegepast voor de bewatering van stedelijk groen! Dit wordt op steeds meer plaatsen al succesvol toegepast. COLLECT, CLEAN, HOLD, REUSE ACO is de kennis- en gesprekspartner voor bouwteams wanneer het gaat om klimaat-adaptieve oplossingen voor de binnenstad. Zo ontwikkelde het bedrijf samen met de gemeente Zwolle onder andere de slimme filtratiegoot voor het stationsgebied. Hiermee wordt regenwater hoog aan het oppervlak opgevangen, gefilterd, vastgehouden en daarna afgegeven aan de omliggende grond. Zo blijven de verkeersoppervlakken droog en het groen zonder omwegen groen! Met de oplossingen van ACO voor het opvangen, behandelen, vasthouden, afvoeren en monitoren van (regen)water staan ze graag voor je klaar. Het bedrijf is ook te vinden op de InfraTech, op standnummer 4.005. VERDROGING VAN GROEN IN DE BINNENSTAD VOORKOMEN In het verleden werd hemelwater in Nederland vaak zo snel mogelijk afgevoerd. Daarna zijn we gescheiden stelsels gaan toepassen om de waterzuiveringen te ontlasten. Vervolgens zijn we gaan afkoppelen, waarbij we regenwater zoveel mogelijk in het gebied wilden houden door te infiltreren. Omdat er in stedelijk gebied vaak geen ruimte is voor oppervlakinfiltratie wordt dit vaak uitgevoerd met infiltratiekratten of IT-buizen. Deze systemen liggen al snel op een diepte van 120 cm Afwateringsspecialist en afscheiderproducent samen verder Van links naar rechts: Michel Pieke (Directeur Aquafix Milieu), Hans Julius Ahlmann (eigenaar ACO Groep) en Paul Gruson (Algemeen directeur ACO Nederland). Samen met de managementteams zal Paul Gruson beide ondernemingen gaan leiden. Michel Pieke zal als adviseur aan Aquafix Milieu verbonden blijven om een goede transitie binnen de ACO Groep te begeleiden en waarborgen. Grootschalige renovatie Gemeenlandsevaartbrug AquafixMilieu, Nederlands grootste producent van olie- en vetafscheiders, is onderdeel geworden van de ACO Groep. Beide bedrijven delen het DNA van een echt familiebedrijf en versterken elkaar op het gebied van productiefaciliteiten, productassortiment, know-how enmarktbewerking. Op 29 september 2022 bezocht Hans Julius Ahlmann, eigenaar van de ACOGroep, Mijdrecht omsamenmetMichel Pieke (Directeur AquafixMilieu) en Paul Gruson (Algemeen directeur ACONederland) de overname per 1 oktober 2022 te tekenen. AquafixMilieu, dat ruim27 jaar geledenwerd opgericht door Michel Pieke, is uitgegroeid tot de grootste producent van olie- en vetafscheiders van beton en kunststof op deNederlandsemarkt. Daarnaast worden ook pompputten, IBA’s en watermanagementproducten geproduceerd en een uitgebreid assortiment riolerings- en afwateringsproducten verhandeld. Op demoderne productielocatie inMijdrecht zijn een 40-tal medewerkers actief en beschikt het bedrijf over een ruime voorraad, waarmee demarkt snel bediend kanworden. AquafixMilieu heeft ook een verkoopvestiging in België. BEGONNEN OP ZOLDERKAMER “Ruim 27 jaar geleden ben ik Aquafix begonnen op onze zolderkamer”, zegt Michel Pieke. “In de tussentijd is het bedrijf uitgegroeid tot marktleider in Nederland. Het bedrijf is nu toe aan een volgende stap. Het is mooi dat we nu verder kunnen groeien onder de vleugels van een wereldspeler - de ACO Groep. Ik weet zeker dat Aquafix en ACO door deze overname hun marktpositie in Nederland verder zullen uitbouwen.” De ACO Groep – met haar hoofdkantoor in Rendsburg (D) – is een wereldspeler op het gebied van afwateringstechniek en is met 5.200 medewerkers actief in meer dan 50 landen en heeft een omzet van ruim 1 miljard Euro. Het Duitse familiebedrijf bewerkt sinds 1965 de Nederlandse markt vanuit haar verkoopkantoor in Doetinchem. Bij ACONederland zijn een 40-tal medewerkers actief en bewerken de GWW-, bouw- en installatiemarkt. ACO is producent van een breed assortiment afwateringsoplossingen op het gebied van opvangen-, zuiveren-, bufferen- en (her)gebruiken van regen- en afvalwater. Paul Gruson: “ACO en Aquafix gaan – als zusjes – naast elkaar in de markt opereren en zullen elkaar daarin versterken. Hoewel we ons in dezelfde markt bewegen, zijn de assortimenten en klantgroepen die we daarmee bedienen maar beperkt overlappend. We streven dan ook naar een flinke gezamenlijke groei. Door de mogelijkheden die productie van afscheiders, pompputten en andere beton- en kunststofproducten in Nederland ons biedt, zullen we nog sneller en beter op project- en klantbehoeften in kunnen spelen. De grootte van de Aquafix locatie in Mijdrecht (22.000 m2) en de ligging midden in de randstad biedt veel mogelijkheden voor de toekomst.” De Gemeenlandsevaartbrug in het Utrechtse dorp Vinkeveen wordt begin 2023 grootschalig gerenoveerd. De renovatie zorgt ervoor dat de ophaalbrug voldoet aan alle eisen en maakt de brug toekomstbestendig. Bijzonder is dat het bedienhuis volledig circulair wordt. De brug, gelegen over deGemeenlandsevaart, verbindt deHerenwegmet het Achterbos. De vrij smalle brugwordt nog ter plekke bediend en is beveiligdmet slagbomen die door de brugwachter handmatigmoetenworden bediend. Zomers wordt de brug veel geopend voor pleziervaart. Civieltechnisch bedrijf Griekspoor voert de renovatiewerkzaamheden uit in opdracht van gemeenteDe Ronde Venen. Momenteel bevindt Griekspoor zich in de voorbereidende fase. De brug is bij het bedrijf bekend, al enige tijd is Griekspoor verantwoordelijk voor het periodiek onderhoud en als storingsdienst. De maanden januari, februari en maart staan gepland voor de renovatie. Daarbij zal de ophaalbrug voor de start van het nieuwe vaarseizoen klaar zijn. WERKZAAMHEDEN De renovatie omvat het vervangen van het bedienhuis, inclusief de fundering, de complete elektrische installatie en de volledige (elektromechanische) aandrijving. Ookworden de afsluitboominstallaties vervangen: de slagbomenworden straks automatische bediend in plaats van handmatig. Verder vervangt Griekspoor alle brugseinen en de remmingwerken enworden ermarkeringswerkzaamheden uitgevoerd. DUURZAAM BEDIENINGSHUIS Het bedienhuis wordt zo duurzaammogelijk vervangen, doormaterialen te gebruiken die uiteindelijkweer gerecycled kunnenworden. Zo is de isolatie verbeterd enwordt het bedienhuis voorzien vanmetalen gevelbekleding. Er is gekozen voor een energiezuinige koel/ verwarm installatie enwordt het bedienhuis voorzien van groen sedumdakbedekking.

PLATFORM VOOR GROND-, WEG- EN WATERBOUW 10 Tijdelijke hulpbrug tijdens restauratie draaibrug In het centrum van Montfoort was de meer dan een eeuw oude stalen draaibrug toe aan een grondige opknapbeurt. Eind oktober 2022 is in opdracht van Rijkswaterstaat de draaibrug over de Hollandsche IJssel uitgehesen en vervoerd naar een andere locatie voor herstel. Circa honderd meter verderop is een tijdelijke hulpbrug gelegd, die op 12 oktober in gebruik is genomen. Deze dubbele ingreep vroeg veel voorbereiding en precisiewerk. TEKST: ING. FRANK DE GROOT, MET DANK AAN RIJKSWATERSTAAT BEELD: PAUL VAN BAARDWIJK, STUDIO RETOUCHED De brug in Montfoort is een schoolvoorbeeld van een draaibrug. Het val van de draaibrug draait op een pijler, die in Montfoort op ongeveer eenderde van de lengte van brug in de Hollandsche IJssel staat. Op zowel de pijler als het val zijn tandwielen bevestigd, die er samen voor zorgen dat het val kan draaien om schepen te laten passeren. Motoren drijven het tandwiel op het val aan. De laatste renovatie van de brug was in 1982. Hoog tijd dus voor een nieuwe opknapbeurt. Voor de renovatie van het pittoreske val is deze samen met de aanbrug naar een andere locatie gebracht. Daar worden deze gestraald, worden eventueel staalreparaties uitgevoerd en krijgen het val en de aanbrug een nieuwe verflaag. Tijdens de renovatie word ook het bewegingswerk vervangen. Na de werkzaamheden voldoet de brug weer aan de huidige machine- en veiligheidseisen en kan hij weer jaren mee. De renovatie van de brug wordt in opdracht van Rijkswaterstaat uitgevoerd door de VolkerWessels ondernemingen Vialis, Van Hattum en Blankevoort en Volker Engineering Structures (VES). BRUGWACHTERSHUISJE Het brugwachtershuisje aan de kant van de Het uithijsen van de oude draaibrug. De oude draaibrug en brugwachtershuisje zijn hier nog te zien. Oude draaibrug heeft dringend renovatie nodig.

11 NUMMER 7 / DECEMBER 2022 KUNSTWERKEN DOENPRINCIPE Ruim anderhalf jaar geleden startte de samenwerking tussen Rijkswaterstaat en de VolkerWessels ondernemingen Vialis, Van Hattum en Blankevoort en Volker Engineering Structures (VES) volgens het DOEN-principe. DOEN gaat voor maximale klantwaarde en eerlijk geld voor eerlijk werk door in bouwprojecten beter met elkaar samen te werken. In de meeste DOEN-projecten leidt het gedachtegoed tot het toe willen passen van een 2-fasenaanpak. Daarbij wordt het ontwerp in fase 1 in samenwerking met de opdrachtgever gemaakt. Dat levert een vruchtbare dialoog op en verlaagt het risico op onjuiste inschattingen. Ook levert dit een realistische prijs op voor het werk. Het project is inmiddels opgenomen in de beweging ‘Op weg naar een vitale Infrasector’ voor de renovatie van de Kooybrug bij Den Helder en de draaibrug Montfoort onder de projectnaam ‘DOEN Kooymont’. De weg naar een vitale infrasector is een gezamenlijk proces van de markt en Rijkswaterstaat. IJsselpoort is een opvallend onderdeel van de draaibrug Montfoort. Toch heeft het al jaren niet meer zijn oorspronkelijke functie. Brugwachters bedienen de brug sinds 2018 vanuit de bediencentrale in de gemeente Nieuwegein en houden het verkeer met behulp van camera’s in de gaten. In het huisje stonden nog de computer- en voedingskasten die alle elektrische installaties van de brug aanstuurden. Dit wordt allemaal verplaatst naar een nieuwe bedienkast aan de noordkant van de brug. Gezien de historische waarde voor veel inwoners van Montfoort is het huisje gelijktijdig met het val en de aanbrug, voorzichtig verwijderd. Het huisje is gegeven aan de gemeente Montfoort, die er een andere functie voor zoekt. Het laatste weekend van januari 2023 worden de gerenoveerde brugdelen weer teruggeplaatst. Op 1 april 2023 moet de gerestaureerde en vernieuwde draaibrug weer in gebruik worden genomen. VERNIEUWINGEN Naast de renovatie van het hele stalen brugdeel op een andere locatie worden er nog veel meer werkzaamheden uitgevoerd. Er komt een zinker voor kabels onder water en worden er herstelwerkzaamheden uitgevoerd aan de oude middenpijler. Verder komt er een nieuw tandwiel, worden de scheuren in de kademuren hersteld, wordt de slagboom aan de centrumzijde richting de brug verplaatst en komt er een afscheidingsmuur tussen de brug en het woonhuis direct naast de brug. Ook worden de leuningen op en naast brug en het wegdek van de brug vernieuwd. De brug wordt tegen aanvaring beschermd door een nieuw houten remmingwerk. Ook komt er nieuwe apparatuur voor bediening, besturing en bewaking en een nieuwe bedienkast. PRECISIEWERK Het uithijsen van de oude draaibrug, aanbrug en burgwachtershuisje was een groot precisiewerk. Na weken voorbereiding startten om 6.00 uur ‘s ochtends de werkzaamheden, nog voor het daglicht zichtbaar was. Eerst zijn verkeersmaatregelen genomen, onder meer om de route vrij te maken waarlangs de grote mobiele hijskraan werd aangevoerd en waarlangs ook weer de brugdelen en brugwachtershuisje moesten worden afgevoerd. Er waren omleidingen ingesteld en een plaatselijk parkeerverbod. De opbouw van de kraan was een flinke uitdaging, vanwege de zeer beperkte ruimte op en om de brug. Zo paste de hijskraan maar net op de krappe weg tussen de aangrenzende huizen en bomen in. Vervolgens is eerst het brugwachtershuisje opgetild en vervoerd naar de Gemeentewerf. De hijskraan hees daarna succesvol achtereenvolgens de twee brugdelen van zijn plaats. Het verwijderen van de brugdelen gebeurde met veel precisie, omdat de draaipen intact moest blijven. Dit onderdeel blijft op zijn plek en krijgt de komende maanden ter plaatse een opknapbeurt. Het val en de aanbrug zijn door twee zware vrachtwagens naar een grote loods bij MERCON in Gorinchem gebracht. Om 18.00 uur was het werk helemaal klaar, volledig volgens planning. Er keken ruim 1.000 mensen mee via de livestreamverbinding. TIJDELIJKE HULPBRUG Op circa honderd meter van de draaibrug is een tijdelijke hulpbrug gelegd. Deze is bedoeld voor wandelaars, (brom)fietsers en hulpdiensten bij calamiteiten. De hulpbrug is eerst op pontons geplaatst in de Hollandsche IJssel bij de Mastwijkerdijk. Vervolgens zijn de pontons door middel van een duwboot naar de locatie gebracht. Reden voor vervoer per ponton over het laatste deel is het gebrek aan manoeuvreerruimte aan beide zijden van de hulpbrug. Op de locatie waar de hulpbrug een plek heeft gekregen, zijn eerst palen in de bodem van het water geheid. Toen de pontons met hulpbrug ter plaatse waren, zijn deze gevuld met water. Door dit extra gewicht zakten de pontons mét daarop de brug naar de hoogte van de palen. Met gebruikte onderdelen die op de gemeentewerf lagen en wat creativiteit, is er tevens voor een goede verlichting gezorgd op deze tijdelijke brug. Hierdoor kan iedereen hier ook in het donker veilig overheen fietsen en wandelen. In het brugwachtershuisje stonden nog de computer- en voedingskasten die alle elektrische installaties van de brug aanstuurden. De brug wordt al sinds 2018 bediend vanuit een bediencentrale in Nieuwegein. De daarvoor benodigde camera’s zijn links te zien, bovenop de mast. Op deze foto’s is goed het oude draaiwerk te zien onder het val. Let ook op de draaipen die nog uitsteekt. Vervoer van het val en de aanbrug naar de loods in Gorinchem. De tijdelijke hulpbrug in gebruik.

RkJQdWJsaXNoZXIy NTI5MDA=