33 NUMMER 3 / MEI 2023 ONDERGRONDSE INFRASTRUCTUUR Regenwaterafvoer en -buffering in stedelijk gebied Op de Nationale Klimaatexpo 2023 op 19 en 20 april in Houten toonde Bufferblock een oplossing voor regenwaterafvoer en -buffering in stedelijk gebied. Het systeem bestaat uit holle blokken van milieuvriendelijk beton, waarop een straatlaag wordt aangebracht. De werking is vergelijkbaar met die van infiltratiekratten, maar door de hogere sterkte is er een veel dunnere straatlaag nodig. TEKST: ING. FRANK DE GROOT BEELD: BUFFERBLOCKS Door de toenemende aandacht voor klimaatadaptatie, komen er steeds meer innovatieve oplossingen op de markt. GWWTotaal bezocht de Nationale Klimaatexpo en stuitte op Bufferblock. Regenwater komt via een waterdoorlatende wegverharding en/of via straatkolken in de holle ruimtes van de Bufferblocks, waarna het water verder infiltreert in de bodem of wordt afgevoerd. De blokken hebben een water opslagcapaciteit van 271 tot 542 liter per vierkante meter en kunnen zeer zware verkeersbelastingen aan. Door het grote waterbergende vermogen van dit systeem wordt wateroverlast voorkomen. Tevens wordt hierdoor het rioolsysteem ontlast, maar je zorgt er ook voor dat er meer vocht weer terug in de bodem komt. Vooral in steden met veel verhard oppervlak is dat vaak een probleem. Het systeem is door zijn beperkte aanlegdiepte ook geschikt in gebieden met hoge grondwaterstanden. OPBOUW De blokken zijn gemaakt van milieuvriendelijk beton, waarbij betongranulaat als grindvervanger en CEM III wordt gebruikt. De hoogte van de blokken is 450 mm, de breedte 600 mm en diepte 160 mm. Doordat de blokken aan de voorzijde nokken hebben, resteert er een deels open naad tussen de blokken. Hierdoor kan water dat in de blokken stroomt in de bodem infiltreren. Bij een zware bui zal niet al het water direct in de bodem kunnen infiltreren. Doordat de blokken hol zijn, stroomt het overtollige water dan af naar een nader te bepalen locatie. Denk aan aansluiting van de ondergrondse ‘goot’ op open water of in een grotere ondergrondse waterbuffer. Het open percentage van de blokken is 61% en het waterbergende vermogen per m2 is 271 liter. Door twee rijen blokken boven elkaar te plaatsen, verdubbelt het waterbergende vermogen. Het gewicht per blok is 42 kg en per kuub moet je rekenen op 950 kg. Door dit relatief geringe gewicht zijn de blokken ook zeer geschikt als ophoogmateriaal in gebieden die veel last hebben van bodemverzakkingen. TOPLAAG Doordat de Bufferblocks zijn gemaakt van beton zijn ze sterk genoeg om met een dunne zandlaag en wegverharding direct belast te worden met zware verkeersbelastingen. Door dit hoge draagvermogen is er veel minder gronddekking nodig dan bij kunststof infiltratiekratten en kan er meer waterbergende capaciteit gerealiseerd worden in minder hoogte. Een voorbeeld: op deze blokken kan worden volstaan met een zandlaag (split) van slechts 150 mm en waterpasserende stenen. Om te voorkomen dat er vuil en/of grond in de blokken komt, worden deze omhuld met geotextiel. Eerst legt men voor plaatsing geotextiel op een zandbed. Hierna worden de blokken geplaatst en worden de zijkanten en bovenzijde ook bedekt met geotextiel. INSPECTIE De holle ruimtes van de Bufferblocks zijn inspecteer- en reinigbaar met de gebruikelijke riool inspectie-/reinigingsapparatuur. Om dit mogelijk te maken wordt er een 60 cm brede sleuf gecreëerd, door de rij blokken plaatselijk te onderbreken. Op de bodem van de sleuf worden standaard beton tegels (300 x 300 x 50 mm) toegepast om te voorkomen dat de blokken verschuiven en om een goede vlakke ondergrond te creëren voor de inspectie apparatuur. Boven de sleuf worden gewapende betonplaten geplaatst van 1200 x 1500 x 120 mm met een eventuele pasplaat van 600 x 1500 x 120 mm. Één van de platen moet een sparing hebben voor een standaard putrand met gietijzeren deksel (afmeting 640 x 640 x 120 mm, mangat ø 520 mm). De zijkanten van de sleuven worden afgedicht met een standaard keerwand van 500 x 1000 mm. Overigens is de straatlaag boven de betonnen afdekplaten geen 150 mm, maar 30 mm, doordat de platen een dikte hebben van 120 mm. AANSLUITINGEN Op de blokken kunnen standaard PVC-leidingen voor regenwater worden aangesloten. Dat kan een leiding zijn die rechtstreeks is aangesloten op een straatkolk met zeef en zandafvang. Maar er kan ook een zeef en zandvangput tussen een straatkolk en de Bufferblocks worden geplaatst. De aansluiting op de Bufferblocks gebeurt via kunststof schotten met een ronde sparing voor de PVC-leiding, die aan de kopse zijde van de blokken worden geplaatst. De schotten kunnen aan elkaar worden geklikt tot een aaneengesloten geheel. Zijaansluiting is ook mogelijk, via een speciaal aansluitblok. Dit blok wordt tussen de normale blokken geplaatst en heeft een ronde opening aan de zijkant. ERVARINGEN Dirk van den Heuvel van de gemeente Capelle aan den IJssel legt in een video uit waarom de gemeente in 2020 voor Bufferblock heeft gekozen: “Er zijn meerdere waterbergende funderingen, maar die kunnen niet zoveel water bergen als Bufferblock. Bovendien kunnen ze vaak geen grote gewichten aan. Het is dus een combinatie van waterbergend vermogen en stabiliteit. Bovendien is de aanlegdiepte gering, dus je hoeft niet zo diep te graven. Dat is belangrijk want we zitten hier langs de Hollandse IJssel, waardoor het grondwater hoog staat.” Arwin Schilperoord van Grondbewerkingsbedrijf Blijdorp BV merkt op: “De blokken zijn eenvoudiger te plaatsen dan we dachten. We pakken er nu mechanisch vijf in één keer op. Dat gaat heel snel. Groot voordeel is natuurlijk dat het water niet meer door de gemalen hoeft. Die worden hierdoor ontlast. En je geeft het water terug aan de grond. Als dat grondwaterpeil maar blijft dalen, krijgen de woningen ook problemen.” Verder is ook de entree van Diergaarde Blijdorp voorzien van 5.000 Bufferblocks. Ook daar speelde wateroverlast op het voorplein een belangrijke rol bij de keuze. Regenwater van de gebouwen en straatverharding wordt opgevangen in de blokken en gezuiverd door een biofilter. Vervolgens wordt dit water weer hergebruikt door de dierentuin voor het besproeien van de tropische beplanting in de kassen. Jaarlijks bespaart het systeem circa 9.000 m³ kraanwater. Dat is bijna 30% van de jaarlijkse watervraag van Blijdorp. Inmiddels worden de Bufferblocks in veel gemeenten en zelfs België toegepast. Hittestress, wateroverlast en dalend grondwater spelen immers overal, dus de verwachting is dat er steeds meer wordt gekozen voor deze duurzame oplossing. Voorbeeld van een oplossing met Bufferblocks. Zicht op een inspectiesleuf. Door twee rijen blokken boven elkaar te plaatsen, verdubbelt het waterbergende vermogen.
RkJQdWJsaXNoZXIy NTI5MDA=